Iroda Zafarjonovna

          === == Tarixi == ===
          'O`zbekiston' va Janubiy Koreya o`rtasidagi iqtisodiy munosabatlar dastlab mustaqillikning ilk kunlaridanoq boshlanganini ko`rish mumkin. Osiyo — Tinch okean mintaqasi davlatlari o`rtasida Janubiy Koreya O`zbekiston mustaqilligini birinchilardan bo`lib 1991-yil dekabrda tan oldi va bir oy ichida mamlakatlar ortasida diplomatik munosabatlar ornatildi. Post-sovet respublikalarining aksariyati AQSh bilan yaqin munosabatlarni hisobga olgan holda Janubiy Koreyaga nisbatan ehtiyotkorlik bilan munosabatda bolishdi, ammo O'zbekiston Osiyo dinamikasi va texnologik yutuqlarining zamonaviy ramzi sifatida Seul bilan faol siyosiy muloqotga intildi[1]. Vaqt otishi bilan Ozbekiston va Janubiy Koreya ortasidagi munosabatlar ikki tomonlama siyosiy va iqtisodiy hamkorlikning keng doirasiga olib keldi. O'zbekiston va Janubiy Koreya muntazam ravishda yuqori darajadagi uchrashuvlar asosida uzluksiz davlatlararo muloqotni amalga oshirdilar, ulardan 1992 yildan 2016 yilgacha o'n beshta uchrashuv bolib o'tdi. Janubiy Koreya albatta shu o`rinda yangi shakllanib kelayotgan tipik Osiyo mamlakati bo`lgan O`zbekiston bu mamlakat uchun yangi bir talab yuqori bo`lgan bozor bo`la olishini va O`zbekiston bilan iqtisodiy aloqalar o`rnatish muhim ekanligini o`shandayoq anglab yetgan. 
            Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida mamlakat an'anaviy "katta kuchlar" guruhidan tashqari yangi "o'rta kuchlar”dan biri bo`lgan Osiyodagi 4-yirik iqtisodiyoti bolgan Koreya Respublikasi Ozbekistonning suverenitetga tahdid solmasdan mukammal iqtisodiy imkoniyatlar taqdim eta olishini anglagan holda bu borada kata ishlarni amalga oshirmoqda[2]. Mamlakatlarimiz vaqt sinovidan o'tgan ishonchli strategik sheriklardir. Oliy darajadagi muloqotlar va mushtarak intilishlar samarasida mamlakatlarimiz hamkorligi barcha yo'nalishlarda izchil rivojlanmoqda. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 2017-yil 22-25-noyabr kunlari Koreya Respublikasiga davlat tashrifi o'zaro munosabatlarni sifat jihatdan yangi bosqichga ko'tardi. Mazkur tarixiy tashrif ko'p qirrali aloqalarni rivojlantirish uchun mustahkam zamin yaratdi. Tashrif doirasida davlatlararo, hukumatlararo va idoralararo 20 dan ortiq bitim, shuningdek, umumiy qiymati 10 milliard AQSh dollaridan ziyod bo'lgan 64 ta hujjat imzolandi.
          === Bugungi kunda ===
          O'zbekiston Respublikasi bilan Koreya Respublikasi hamkorligi deyarli barcha jabhalarni qamrab olgan. Savdo sohasida eng ko'p qulaylik tartibi o'rnatilgan. Savdo-iqtisodiy hamkorlik bo'yicha hukumatlararo komissiya o'zaro manfaatli loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirishda muhim o'rin tutmoqda. Joriy yil 4 martda Toshkentda uning to'qqizinchi majlisi bo'lib o'tdi. 2018-yilda iqtisodiy masalalar bo'yicha Bosh vazir o'rinbosarlari majlisi formati ham yo'lga qo'yildi.
          Birgina 2018-yil hisobiga ko`ra ikki mamlakat o'rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 2,1 milliard dollardan oshdi. O'zbekistonda Janubiy Koreyalik investorlar ishtirokida tuzilgan 660 korxona faoliyat yuritmoqda. Ularning 354 tasi to'liq xorijiy sarmoya hisobidan tashkil qilingan. Bu ikki mamlakat ishbilarmonlari o'rtasida savdo-investitsiyaviy hamkorlik rivojlanib borayotganidan darak beradi. Yurtimizda ushbu mamlakatning 75 ta kompaniyasi ro'yxatdan o'tgan. 2018- yilda Incheon shahrida "O'zbekiston — Koreya savdo uyi" ochildi. U O'zbekistonning dunyo standartlariga mos mahsulotlarini Janubiy Koreya bozoriga yetkazib berishda muhim rol o'ynamoqda. Janubiy Koreya O'zbekistonda iqtisodiyotni liberallashtirish va investitsiya muhitini yaxshilash bo'yicha amalga oshirilayotgan islohotlarni olqishladi. Bu mamlakatimizga investitsiyalar va yuqori texnologiyalar kelishini ko'paytirib, qo'shimcha qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarish, doimiy ish o'rinlari yaratishga xizmat qiladi.
       Prezident Shavkat Mirziyoev O'zbekiston energetika, neft-gaz, kimyo, konchilik, transport va logistika sohalarida hamkorlikni kengaytirish, mashinasozlik, elektr texnikasi, to'qimachilik va oziq-ovqat sanoati, infratuzilmani rivojlantirish bo'yicha istiqbolli loyihalarni amalga oshirishdan manfaatdor ekanini qayd etdi. Janubiy Koreya kompaniyalari mamlakatimizda o'zlarini erkin va qulay his qilishlari uchun har tomonlama qo'llab-quvvatlanishini alohida ta'kidladi. Muzokarada mazkur sohalardagi yangi imkoniyatlar, ularni hayotga tatbiq etish bo'yicha takliflar ko'rib chiqildi. Iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlari, mamlakatimizdagi erkin iqtisodiy zonalar va kichik sanoat zonalarida korxonalar tashkil etish, "elektron hukumat"ni rivojlantirish, innovatsion va ijtimoiy sohalar bo'yicha kadrlar tayyorlashni davom ettirishga kelishib olindi[3].
        O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning taklifiga binoan Koreya Respublikasi Prezidenti Mun Chje In 2019-yil 18-aprel kuni davlat tashrifi bilan mamlakatimizga kelgan edi. Biznes-forumda ikki mamlakat kompaniya va tashkilotlari o'rtasidagi investitsiyaviy hamkorlikni kengaytirish, yangi loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish, tovarlar yetkazib berish va xizmat ko'rsatish masalalari muhokama qilindi. Umumiy qiymati 12 milliard dollardan ziyod bolgan bitim va kelishuvlarga erishilgani qayd etildi. Ular energetika, neft-gaz, kimyo, tog'-kon, mashinasozlik va elektr texnikasi, transport va logistika, to'qimachilik va oziq-ovqat sanoati, infratuzilmalar, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, raqamli tibbiyot kabi ustuvor yo'nalishlarni qamrab olgan. "Angren" erkin iqtisodiy zonasini "Inchxon" erkin iqtisodiy zonasi boshqaruviga berish, "Bo'stonliq-farm" hududida eng zarur dori vositalari ishlab chiqarish bo'yicha kelishuvlar alohida e'tiborlidir. Mamlakatimiz iqtisodiyotidagi Janubiy Koreya investitsiyalarining umumiy hajmi 7 milliard dollardan oshgan. Koreya milliy neft korporatsiyasi, Eksimbanki, "Kogas", "Lotte group", "Samsung", "Hyundai", "Shindong resources" va boshqa ko'plab yetakchi kompaniyalari yurtimizda yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirishda faol ishtirok etmoqda.
       === Kelajakda ===
       O'zbekiston Janubiy Koreyaning Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi (MDH) mamlakatlari orasida Rossiya va Qozog'istondan keyin uchinchi, Janubiy Koreya esa Xitoy va Rossiyadan keyin O'zbekistonning uchinchi yirik savdo sherigidir. 2020 yilda ikki mamlakat o'rtasidagi savdo aylanmasi 3 milliard AQSh dollaridan oshishi kutilmoqda. Janubiy Koreya birinchi navbatda transport vositalari, mashinalar, qurilish materiallari va uskunalarini eksport qiladi, O'zbekiston esa o'z tabiiy boyliklari va qishloq xo'jaligi mahsulotlarini sotadi. O'zbekistonda Janubiy Koreyaning investitsiyalaridan foydalanadigan 461 korxona mavjud - 100 foiz Janubiy Koreya kapitali ishtirokidagi 75 korxona va 386 qo'shma korxona. Janubiy Koreyaning O'zbekistondagi investitsiyalarining umumiy hajmi 7 milliard AQSh dollaridan oshdi. Janubiy Koreya - O'zbekiston o`rtasidagi erkin savdo kelishuvi (FTA — free trade agreement) muhim imtiyozlarni va'da qilmoqda. Tariflarning pastligi O'zbekiston qishloq xo'jaligi mahsulotlarining raqobatbardoshligini yaxshilaydi. O'zbekistonlik fermerlar Janubiy Koreya chegarasida yirik raqobatchilarga nisbatan qimmat tariflarni to'lashmoqda. Masalan, o'zbekistonlik anor yoki qovun eksportchilari eng ko'p imtiyozli tarif stavkasi - 45 foizni tashkil qilmoqda. AQSh-Koreyaning uzoq muddatli savdo-sotiq shartnomasi tufayli AQSh fermerlari tarif stavkasidan 4,5 foizga farq qilmoqdalar. O'zbek fermerlari Rossiya bozorlaridan tobora chiqib ketayotgani sababli bitimga ehtiyoj tobora dolzarb bo'lib qolmoqda[4].
        Lekin hozircha ikki mamlakat o`rtasida erkin savdo-sotiq kelishuvlari (FTA) tuzilishi va jarayonning yakunlanishining kutilayotgan sanasi haqida hali ma'lumot berilmagan. 2020 yil iyul oyida O'zbekiston bosh vazirining o'rinbosari Sardor Umurzoqov Seulga tashrif buyurdi va yangi erkin savdo-sotiq aloqalarini o`rnatishga tayyorgarlikni tezlashtirishga kelishib oldi. 2020 yil noyabr oyida erkin savdo-sotiq aloqalarining texnik-iqtisodiy asoslari tuzilganligi va savdo bo'yicha muzokaralarni boshlash to'g'risida kelishuv e'lon qilinganligi ma'lum bo'ldi. Bu savdo-sotiq aloqalarining o'z vaqtida tuzilishi har ikki tomonga ham foydali bo'ladi. Janubiy koreyalik sarmoyadorlar yaqinda ochilgan o'zbek bozorlaridagi birinchi harakat mavqeidan foydalanadilar. O'zbekiston o'zining liberal yo'naltirilgan yangi siyosati qaytarilmasligini isbotlash va Janubiy Koreyaning MDH mintaqasidagi birinchi erkin savdo sherigi bo'lish imkoniyatiga ega bo'ladi
        == Havolalar ==
       	http://uza.uz/posts/58320
           https://www.eastasiaforum.org/2021/01/22/time-to-conclude-a-south-korea-uzbekistan-fta/
        == Adabiyotlar ==
        1.	Rakhimov, M., & Ki, S. D. (2016). Uzbekistan and South Korea: towards a special relationship. Central Asia-Caucasus Analyst”. 
        2.	Saidolimov, S. (2019). DEEPENING COMPLEMENTARITIES BETWEEN SOUTH KOREA AND UZBEKISTAN. Theoretical & Applied Science, (9), 450-453.