Frédéric Chopin
Frederik Fransua Shopen (Fryderik Franciszek Chopin; 1810-yil 1-mart – 1849-yil 17-oktyabr) polshalik bastakor va romantik davrning virtuoz pianinochisi boʻlib, asosan yakkaxon pianino uchun asarlar yozgan. U oʻz davrining yetakchi musiqachisi sifatida jahon miqyosida shuhrat qozondi, uning „poetik ijodi oʻz avlodida tengi boʻlmagan professional texnikaga asoslangan“[2].
| Frédéric Chopin | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1-mart 1810-yil |
| Vafoti |
17-oktyabr 1849-yil (39 yoshda) Parij, Fransiya |
| Fuqaroligi | Fransiya, Rossiya Imperiyasi, Varshava knyazligi, Congress Poland va French Second Republic |
| Otasi | Nicolas Chopin[1] |
| Onasi | Tekla Justyna Chopin[1] |
Chopin Żelazowa Wola shahrida tavallud topgan va 1815-yilda Polsha Kongressi tarkibiga kirgan Varshavada katta boʻlgan. U musiqiy taʼlimni tamomlagan va 1830-yil noyabr qoʻzgʻoloni boshlanishidan bir oy oldin, 20 yoshida Varshavada oʻzining oldingi asarlarini yaratgan. 21 yoshida u Parijga joylashdi. Shundan soʻng atigi 30 ta ommaviy chiqish qildi. U oʻz kompozitsiyalarini sotish va pianino darslari berish orqali oʻzini moddiy tomondan qoʻllab-quvvatlagan, buning uchun oʻsha vaqt talab katta edi. Chopin Franz Liszt bilan doʻstlik munosabatlarini oʻrnatdi va uning ijodi koʻplab musiqiy zamondoshlarini, jumladan Robert Schumannni ham hayratga soldi. 1836-yildan 1837-yilgacha Maria Wodzińska bilan muvaffaqiyatsiz shartnomadan soʻng, u fransuz yozuvchisi Aurore Dupin (George Sand taxallusi bilan mashhur) munosabatlarni saqlab qoldi. Soʻnggi yillarida uni muxlisi Jane Stirling moliyaviy jihatdan qoʻllab-quvvatladi. Umrining koʻp qismida Chopinning sogʻligʻi yomon edi. U 1849-yilda 39 yoshida Parijda vafot etdi.
Hayoti
tahrirBolalik
tahrir
Frédéric Chopin Varshavadan 46 kilometr (29 milya) gʻarbda, oʻsha paytda Napoleon tomonidan tashkil etilgan Polsha davlati, Varshava gersogligi boʻlgan Żelazowa Volada tavallud topgan. Aslida 1810-yil 23-aprel sanasi boʻlgan uning tugʻilgan kuni cherkov choʻqintirish yozuvida 1810-yil 22-fevralda koʻrsatilgan va uning ismlari lotincha Fridericus Franciscus shaklida keltirilgan. (Polshada u Fryderyk Franciszek edi)[3][4][5].
Uning otasi Nicolas Chopin 1787-yilda oʻn olti yoshida Polshaga hijrat qilgan Lotaringiyalik fransuz edi[4][6]. U oʻzi ishlagan oilalardan biri boʻlgan Skarbeklarning kambagʻal qarindoshi Justina Krzyzanowskaga uylandi[7]. Chopin ota-onasi turmushga chiqqan Broxovdagi cherkovda choʻqintirilgan. Uning oʻn sakkiz yoshli choʻqintirgan otasi Nicolas Chopinning shogirdi Fryderyk Skarbek edi[4]. Chopin Nicolas va Justinaning ikkinchi farzandi va ularning yagona oʻgʻli edi; uning katta singlisi Ludwika va ikkita kichik singlisi Izabela va Emilia bor edi, ular 14 yoshida sil kasalligidan vafot etgan boʻlgan[4][8]. Nicolas Chopin asrab olingan oilasiga sadoqatli edi va uy sharoitida polyak tilini oʻrganishga qattiq kirishdi[4].
1810-yil oktyabr oyida, Chopin tugʻilgandan olti oy oʻtgach, oila Varshavaga koʻchib oʻtdi, u yerda otasi Varshava litseyida fransuz tili oʻqituvchisi lavozimni egalladi. Chopin oilasi bilan saroy hududida yashagan. Otasi nay va skripka chalardi[4], onasi pianino chalar va Chopinlar yashaydigan pansionatda oʻgʻil bolalarga dars berardi[9]. Chopinning tanasi yengil edi va hatto erta bolalikda ham kasalliklarga moyil edi[4].
Chopin onasidan pianino chalishni oʻrgangan boʻlsa-da, lekin uning birinchi professional musiqa oʻqituvchisi 1816-yildan 1821-yilgacha chexiyalik pianinochi Wojciech Żywny edi. [7] Uning katta opasi Ludwika ham Zywnydan saboq olgan va vaqti-vaqti bilan ukasi bilan duet ijro etgan[10]. Yetti yoshida u ommaviy konsertlar berishni boshladi va 1817-yilda G minor va B-flat majorda ikkita polonez yaratdi[6]. Uning navbatdagi asari, 1821-yilda Zywnyga bagʻishlangan „A-flat major“dagi polonez uning saqlanib qolgan eng qadimgi musiqiy qoʻlyozmasi hisoblanadi[7].
Yana qarang
tahrir- Shopen nomidagi xalqaro pianino tanlovi
- Davr asboblari boʻyicha 1-Xalqaro Shopen tanlovi
- Frederik Chopin xotirasi
Manbalar
tahrirIqtiboslar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 (unspecified title)
- ↑ Rosen 1995.
- ↑ Hedley & Brown 1980.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Zamoyski 2010.
- ↑ Cholmondeley 1998.
- ↑ 6,0 6,1 Walker 2018.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Samson 2001.
- ↑ Mysłakowski. „Emilia Chopin“. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. 2018-yil 2-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-iyun.
- ↑ Szulc 1998.
- ↑ Samson 1996.
Bibliografiyasi
tahrir
Qoʻshimcha oʻqish
tahrir- Azoury, Pierre. Chopin through His Contemporaries. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1999. ISBN 978-0-313-30971-7.
Havolalar
tahrir- BBC 2010 hujjatli filmi, Shopin: Musiqa ortidagi ayollar, YouTubeʼda, 90 daqiqa.
- Works by or about Frédéric Chopin
- Tarjimai hol Archived</link> Fryderik Shopin institutining rasmiy saytida
- Chopinning soʻnggi pianinosi (Pleyel 14810)
- Chopin ikonografiyasi (Wayback Machine saytida 2017-01-23 sanasida arxivlangan) – bastakorning haqiqiy (va unchalik ham haqiqiy boʻlmagan) tasvirlari haqida batafsil sharh bilan polyak tilidagi veb-sayt
- Chopin pianinolari (Wayback Machine saytida 2021-04-13 sanasida arxivlangan) -da Archived</link>
- Davr cholgʻu asboblari boʻyicha 1-Xalqaro Shopen tanlovi
- Chopin yozishmalari
Musiqa yozuvlari
- Free scores by Frédéric Chopin at the International Music Score Library Project (IMSLP)
- Chopin Early Editions, a collection of over 400 first and early printed editions of musical compositions by Frédéric Chopin published before 1881
- Chopinʼs First Editions Online (Wayback Machine saytida 2016-01-04 sanasida arxivlangan) Archived 4 January 2016 at the Wayback Machine features an interface that allows three navigable scores to be open simultaneously in frames to facilitate comparison.