Gedonofobiya

Gedonofobiya (qadimgi yunoncha: ἡδονή — zavqlanish; φόβος — qoʻrquv) — lazzat, zavq olishdan qoʻrqish. Gedonofobiya zamonaviy psixologiyada oʻrganiladigan eng murakkab fobiyalardan biridir.

Kontseptsiya tarixi

Gedonofobiya aniqlangan sana nomaʼlum, ammo bu hodisa psixologlar tomonidan bir necha oʻn yillar davomida oʻrganilgan. Bir necha yil oldin, psixologlar bu fobik buzuqlik bilan qanday kurashish haqida hech qanday tasavvurga ega emas edilar, baʼzilari bu fobiyani xerofobiya (oʻyin-kulgidan qoʻrqish) deb oʻyladilar - ammo keyin gedonofobiya psixologiyada lazzat va zavqlanish qoʻrquvi sifatida mustaqil birlik sifatida paydo boʻldi. Hozirda koʻplab klinik va eksperimental tadqiqotlar olib borilmoqda. Ular kelajakda gedonofobiyani boshqa keng tarqalgan fobiyalar bilan bir qatorda yaxlit material sifatida tasvirlay oladi.

Gedonofobiyaning mohiyati

Bu fobiya oʻziga xosdir va hozirda zavqlanish qoʻrquvining muqobil talqinlari yoʻq. Koʻpincha ongsiz darajada boʻlgan odamlar oʻzlarini anglamasdan, lazzat va zavqlanishdan qoʻrqishadi. Gedonofobiyaning sabablari va kelib chiqishi oʻrganiladi. Endi ularning eng keng tarqalganlari aniqlandi: baxtsiz sevgi, oiladagi yomon oʻrnak, beqaror hissiy va ruhiy holat va boshqalar.

Taqdim etilgan fobiyani davolash juda uzoq va qiyin jarayon boʻlib, uni psixologiya va psixoterapiya sohasidagi mutaxassissiz deyarli imkonsizdir. Shunga koʻra, insonni davolashning asosiy amaliyoti uni eng oddiy narsalardan zavqlanishni boshlashga qaratilgan: muzqaymoq va shokolad (va boshqa mahsulotlar) isteʼmol qilish; seriallarni tomosha qilish va boshqalar. Biror kishi ushbu harakatlarning amalga oshirilishidan zavqlana boshlaganida, terapiya inson uchun maʼlumot oqimini koʻpaytirishga va zavq va zavqlanish mavzusini „qiyinlashtirishga“ qaratilgan boʻlishi kerak. Faqat bosqichma-bosqich davolash bemor uchun samarali natijalarga olib kelishi mumkin.

Sabablari

Qoida tariqasida, gedonofobiyaning bir nechta sabablari bor:

• zoʻrlash yoki jinsiy aloqa paytida olinishi mumkin boʻlgan har qanday shikastlanish (bu ongsiz darajada psixologik toʻsiqni keltirib chiqaradigan bezovta qiluvchi va tanlangan psixologik xotirani oʻz ichiga olishi mumkin);
• „yaxshi“ dan keyin „yomon“ kelishi kerakligidan qoʻrqish (boshqacha qilib aytganda, odam har doim ogʻriq va zavqni aniqlaydi, qoida tariqasida, bu eʼtiqodlar inson hayotida baʼzi mistik va hatto sehrli harakatlarni amalga oshirish bilan bogʻliq .

Gedonofobiyani oʻrganish

Gedonofobiyani oʻrganish zamonaviy jamiyat uchun muhim jarayondir Chunki bu fobiya har doim ham oʻzini ochiq koʻrsatmasligi mumkin. Gedonofobiyani oʻrganish psixologlar va sotsiologlarga insonning haqiqiy eʼtiqodlarini, nima uchun u oʻz hayotini yaxshi tomonga oʻzgartirishdan qoʻrqayotganini va ijobiy natijaga intilishini bilish imkonini beradi. Fanda ular gedonofobiya oʻzgartirish uchun fobiyaning „hosilasi“ emasmi yoki yoʻqligini taʼkidlaydilar. Ehtimol, oʻzgarish gedonofobiyaning asosiy qismidir. Jamiyatda bu fobiya juda kam oʻrganilgan, chunki ilmiy adabiyotlarda bu fobiya haqida toʻliq mulohazalar va tahlillar mavjud emas. Turli xil maʼlumotnomalarda faqat taʼriflar mavjud, ammo gedonofobiyaning tabiati haqida chuqur fikr yuritilmaydi. Ehtimol, bu zamonaviy ilmiy bilimlar gedonofobiya bilan ishlash uchun bunday keng va hajmli amaliy materialga ega emasligi bilan bogʻliq. Koʻpgina psixologlar va sotsiologlar bu „tashxis“ dan qochishga harakat qilishadi, uni muqobil shaxsiy buzilishlar va fobiyalar bilan almashtiradilar. Bularning barchasi gedonofobiya bilan ishlash boʻyicha amaliy maʼlumotlarning deyarli yoʻqligiga olib keladi, bu ushbu fobiyani oʻrganish kontekstida zamonaviy psixologiyani „falaj qiladi“. Gedonofobiyani oʻrganish sohasidagi ilmiy va amaliy bilimlar siyosiy faoliyat uchun amalda hech qanday rol oʻynamaydi. Gedonofobiya va siyosiy hokimiyatning kesishish darajasi va ehtimoli, agar uni alohida siyosiy shaxslarda kuzatish mumkin boʻlsa, past boʻladi.

Tanqid

Gedonofobiya deyarli shubha va tanqidga duchor boʻlmaydi, chunki bu fobiya oʻzining yagona turidir. Endi zavqlanish qoʻrquvining talqini yoʻq. Biroq, baʼzi olimlar gedonofobiyani kelajakdagi bulutsiz hayot qoʻrquvi yoki oʻzgarish qoʻrquvi bilan solishtirishadi.

Ommaviy madaniyatda

Ommaviy madaniyatda gedonofobiya yetarli darajada aks ettirilmagan va koʻrsatilmagan. Gedonofobiya bilan bogʻliq alohida syujet qismlari mavjud, masalan, Jeyms Folining 1996-yildagi " Fear " (Qoʻrquv) filmida: bu filmda bir qahramonda juda koʻp fobiyalar toʻplangan, biz bosh qahramonda gedonofobiyaning namoyon boʻlishini ham koʻramiz.

Yana qarang

• Masochistik shaxsiyat buzilishi
• Fobiyalar roʻyxati
• Angedoniya