Gematriya

Gematriya (ibroniycha: gymthriha) yahudiy anʼanalarida soʻzlar va iboralarning maʼnosini ularga kiritilgan harflarning raqamli qiymatlari asosida tahlil qilish usullaridan biri (notarikon va temura bilan birga) hisoblanadi. „Soʻzning gematriyasi“ — bu unga kiritilgan harflarning raqamli qiymatlari yigʻindisi bilan ifodalanadi.

Bir xil gematriyaga ega soʻzlar ramziy (yashirin) semantik aloqaga ega boʻladi. Masalan, nsh („ilon“), mashhy („messiah“), krbn („qurbonlik“) va mādsh („yangilangan, tiklangan“) soʻzlari bir xil gematriyaga ega soʻzlar sanaladi. Gematriya usuli, ayniqsa, Kabbalada ibroniy va aramit tilidagi matnlar uchun keng qoʻllaniladi.

Dastlab „gematriya“ atamasi eramizning II asrida Ravvinlar adabiyotida topilgan. Halaxada gematriya kamdan-kam mnemonik soʻz yasash va maslahat sifatida qoʻllaniladi. Gematriya, alohida soʻzlarni yoki hatto iboralarni talqin qilish usuli sifatida, haggadada va ayniqsa keyingi aggadik midrashda muhim oʻrin egallaydi. Gematriyadan foydalanish usuli XII-XIII asrlarda Ashkenazi mistiklari orasida ayniqsa keng tarqalgan hisoblanadi.

Shunga oʻxshash usullar: arab tilida abjadiya, devanagarida akshara-sankhya, yunon va kirill yozuvlari bilan tillarda izopsefiya sifatida qoʻllaniladi.

Yana qarang

• Yahudiy raqamlari
• Ibroniy alifbosi
• Injil kodi
• Hayvonning soni

Havolalar

• Gematriya harflar va raqamlar. 2011-yil 3-yanvar Wayback Machineda arxivlangan
• Gematriyani hisoblash uchun kalkulyator. Wayback mashinasida 2009 yil 24 yanvardagi arxivlangan nusxasi
• Harflar va raqamlar roʻyxati (nemis tilida). 2008 yil 14 may kuni Wayback mashinasida arxivlangan
• Gematriya. 2007 yil 27 sentyabrda Wayback mashinasida arxivlangan
• Gematriya Wayback mashinasida 2008-yil 8-iyundagi arxivlangan nusxasi
• WebGim — interaktiv gematrik kalkulyator (ibroniy tilida). 2008-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan
• Gematriel 2014-yil 12-sentyabrda Wayback Machineda arxivlangan, gematriya kalkulyatori (Kodex Leningradensisni oʻz ichiga oladi).