Herceg Novi

Herceg Novi (kirillcha: Херцег Нови, talaffuzi [xěrtseɡ nôʋiː]) – Chernogoriyaning sohilboʻyi mintaqasidagi shahar, Kotor koʻrfazining gʻarbiy kirish qismida va Orjen togʻi etagida joylashgan. Hudud Herceg Novi munitsipalitetining maʼmuriy markazi boʻlib, 33 000 ga yaqin aholiga ega. Shahar qal’a sifatida 1382-yilda Bosniya qiroli Tvrtko I Kotromanich tomonidan asos solingan va Avliyo Stiven sharafiga nomlangan, ammo bu nom saqlanib qolmagan, oʻrniga u Novi (o‘zbekcha:  Yangi), shuningdek italyancha Castelnuovo (o‘zbekcha:  Yangi qal’a) nomini olgan. 1482 va 1687-yillar orasida Usmonli imperiyasining bir qismi boʻlgan, keyin esa 1687-yildan 1797-yilgacha Venetsiya Respublikasining Albaniya Venetasi boʻlgan.

Herceg Novi Herceg Novi
Shahar
42°27′11″N 18°32′15″E
Mamlakat	Chernogoriya
Aholisi	30 864
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	+382 31
Pochta indeks(lar)i	85340

Etimologiyasi

Bosniyalik Tvrtko I shaharga asos solgan va uni Avliyo Stiven sharafiga qoʻygan, nom boshidanoq Novi nomiga oʻtib ketgan. Italyancha Castelnuovo, inglizchada New Castle nomi bilan ham tanilgan. Bu davrda shahar Novi nomiga Stjepanning gerceg (nemis gersogining serb-xorvatcha talaffuzi) unvonini qoʻshib, yana nomini oʻzgartirdi, bu esa unga hozirgi Gerceg Novi nomini berdi.

Chernogoriyada shahar Herceg Novi yoki Xerteg Novi nomi bilan tanilgan; italyan tilida Castelnuovo sifatida va yunonchada Neòkastron (ĝeokastaron), turkchada Kala-i Novi nomi bilan tanilgan. Barchasi „yangi qal’a“ degan maʼnoni anglatadi. Gerceg Novi nomi oʻzining zamonaviy koʻrinishida birinchi marta turkiy hujjatda 1726-yilda tilga olingan.

Tarixi

Luštica yarim oroli va Vranjaj gʻoridan topilgan arxeologik topilmalar bu hududda neolit va erta bronza davrida aholi yashaganligini koʻrsatadi. Miloddan avvalgi III asrda, Illiriyalar ustidan gʻalaba qozonganidan soʻng, bu hudud Rim Respublikasi tomonidan boshqarilgan. Rim imperiyasining boʻlinishidan soʻng, hudud Gʻarbiy Rim imperiyasi hukmronligi ostiga oʻtdi. Gʻarbiy Rim imperiyasi qulagandan soʻng, hududda Vizantiya imperiyasi hukmronlik qildi. Miloddan avvalgi VII asrda slavyan qabilalari bu yerlarda yashay boshlagan. Bu vaqtlarda kichik aholi punkti Vizantiya tasarrufidagi Drachevica tumanining bir qismi boʻlib, keyinchalik u Travuniya knyazligiga tegishli edi. X asrda Drachevica Dioklean va Zetan gersoglari nazorati ostiga oʻtdi, ular oʻz navbatida Nemanjich sulolasi tomonidan boshqariladigan Serbiya Qirolligiga qoʻshildi. Imperator Stefan Dushanning oʻlimidan soʻng, Serbiya imperiyasi kichik knyazlik va tumanlarga boʻlinishni boshladi, Drachevica gersog Vojislav Vojinovich tomonidan boshqariladi. Vojinovich hukmronligidan soʻng, bu hudud zamonaviy Chernogoriyaning koʻp qismi bilan birga Balšich zodagonlar oilasi hukmronligi ostida oʻtdi.

Aholisi

Kechasi eski shahar darvozasi

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1948	12 482	—
1953	13 759	+10.2%
1961	15 157	+10.2%
1971	18 368	+21.2%
1981	23 258	+26.6%
1991	27 593	+18.6%
2003	33 034	+19.7%
2011	30 864	−6.6%
2023	31 471	+2.0%

Herceg Novi munitsipaliteti Prevlakadan Verige boʻgʻozigacha choʻzilgan. Ushbu qirgʻoq boʻylab deyarli uzluksiz shaharlar qatori joylashgan boʻlib, ular munitsipalitetning 30,864 (2011-yilgi aholini roʻyxatga olish) aholisini oʻz ichiga oladi.

Etnik kelib chiqishi

Manba: Chernogoriya statistika boshqarmasi – MONSTAT, aholini roʻyxatga olish 2011.

Etnik kelib chiqishi	Raqam	Foiz
serblar	5002	45,23%
Chernogoriyaliklar	4013	36,28%
xorvatlar	309	2,79%
Yugoslavlar	83	0,75%
Bosnyaklar	63	0,59%
etnik musulmonlar	61	0,59%
Roman	46	0,41%
makedoniyaliklar	44	0,39%
ruslar	44	0,39%
Albanlar	21	0,18%
sloveniyaliklar	21	0,18%
vengerlar	17	0,15%
italiyaliklar	14	0,12%
Boshqa	48	0,43%
eʼlon qilinmagan	1080	9,76%
Jami	11 059	100%

Transporti

Herceg Novi yoki Igalo odatda ichki Chernogoriya va Serbiyadan kelgan avtobuslarning oxirgi manzilidir. Chernogoriya qirgʻoqlari boʻylab choʻzilgan ikki qatorli avtomobil yoʻli Adriatik avtomagistrali Debeli Brijeg chegara oʻtish joyida Xorvatiya yoʻl tarmogʻi bilan birlashishidan oldin Herceg Novi orqali oʻtadi.