Hindiston sariq tumshuqli albatros

Hindiston sariq tumshuqli albatros (Thalassarche carteri) — albatrossimonlar oilasining aʼzosi boʻlib, mollymawklarning eng kichigi hisoblanadi. BirdLife International 2004-yilda[1] bu turni Atlantika sariq tumshuqli albatrosdan ajratdi, ammo Klements[2] va SACC hali ham uni ajratmagan , lekin ular shu boʻyicha taklif zarurligini tan oladi[3].

Hindiston sariq tumshuqli albatros

Tasmaniya janubi-sharqiy qirgʻogʻi
Ilmiy tasniflashUshbu tasnifni tahrirlash
Olam: Eukariotlar
Tip: Xordalilar
Sinf: Qushlar
Oila: Albatrossimonlar
Urugʻ: Mollymawkr
Turlari: Hindiston sariq tumshuqli albatros
Xalqaro ilmiy nomi
Thalassarche carteri (Rothschild, 1903)
Sinonimlari
Thalassarche chlororhynchos carteri Thalassarche bassi

Tavsif

tahrir
 
Kyolemans tomonidan chizilgan fotosurat.

Hindiston sariq tumshuqli albatrosining ogʻirligi 2.55 kg, boʻyi 76 smga teng[4] va qanotlari uzinligi 2 m[5]. Voyaga yetgan qushlarning boshi va ensasi och kulrang yoki oq rangga ega, yuqori qanot va dumi toʻq kulrang rangda. Uning dumi va pastki qismlari oq, pastki qanoti esa oq, uchi qora, oldingi chetida tor qora chegarasi bor. Uning tumshugʻi qora rangda, yuqori qismida sariq va qizil uchi bor. Balogʻatga yetmagan qushlarda boshi oq va toʻliq qora rangda boʻladi[4]. Ularni bir-biriga juda oʻxshash boʻlgan kulrang boshli albatros va Atlantika sariq tumshuqli albatrosdan ajratish qiyin, ikkinchisi u uzoq vaqtdan beri oʻziga xos deb hisoblangan va haligacha ba'zi kichik turlari tomonidan qabul qilinadi. Uni Atlantika sariq tumshuqli albatrosdan bosh rangi bilan ajratish mumkin, undagi kulrang patlar hind sariq tumshuqlida nisbatan och rangda.

Xulq-atvor

tahrir
 
Port Stivenning sharqida

Koʻpayish

tahrir

Barcha albatroslar singari, hindiston sariq burunli tumshuqli albatroslari ham qushlar bozoriga tegishli zotdir. U har yili koʻpayadi[4] va katta qushlar sakkiz yoshida koʻpaya boshlaydi. Qoyalardagi toshloq joylarda yoki paporotniklarda loydan uya quriladi[4][6] va bitta tuxum qoʻyiladi. Koʻpayish davri avgust oyida boshlanadi, tuxum qoʻyish taxminan sentyabr-oktyabr oylarida sodir boʻladi. Tuxumni inkubatsiya qilish taxminan 70 kun davom etadi. Joʻjaning tuxumdan chiqishi taxminan 115 kun davom etadi.

Oziqlanish

tahrir

Ular baliq, qisqichbaqasimonlar va boshoyoqli mollyuskalar bilan oziqlanadi[4][7].

Tarmoq va yashash joyi

tahrir
Naslchilik populyatsiyasi va tendentsiyalari[4]
Manzil Aholi Sana Trend
Amsterdam oroli 27 000 juft 1997-yil Kamaymoqda
Shahzoda Eduard orollari 7500 juft 2002-yil Barqaror
Krozet oroli 7030 juft 2007-yil
Kergelen oroli 50 juft 1998-yil
Ile Sen-Pol 3 juft 2007-yil
Jami 65 000 2004-yil Kamaymoqda

Ular Shahzoda Eduard orollarida, Krozet orollarida, Kergelen orolida, Amsterdam orolida (Fales d'Entrecasteauxda) va Hind okeanidagi Sent-Pol orollarida koʻpayadi. Qushlar inkubatsiya davrida oziqlanayotganda, koloniyadan 1500 km (930 milya) uzoqlikda ozuqa izlashadi[8]. Dengizda u Janubiy Afrikadan Tinch okeanigacha Yangi Zelandiyadan tashqarida joylashgan orollargacha, 30° S dan 50° S gacha uchib boradi[4][9].

Turlarni himoya qilish

tahrir

Ular IUCN[10] tomonidan yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlar qatoriga kiradi, bu soʻnggi yetmish yil ichida uzoq muddatli baliqchilik bilan oʻzaro aloqalar va parranda vabosi va Erysipelothrix rhusiopathiae kabi kirib kelgan kasalliklarning avj olishi natijasida keskin kamayib ketgan[11]. Uni uchratish diapazoni 35,300,000 km2 va naslchilik diapazoni esa 1,400 km2. 2004-yilgi hisob-kitoblariga koʻra, jami 65 000 ga yaqin katta yoshli qushlar yashaydi. Bu quyidagi orollarda: Amsterdam orolida 27 000 naslchilik jufti[12], Shahzoda Eduard orolida 7500 juft[11], Krozet orolida 7030[13], Kergelen orolida 50[14] va 3 juft Sent-Pol orolida, jami 41 580 juft yoki 83 000 balogʻatga yetgan qushlar bor. Belgilangan raqam uchun pasayish tendentsiyalarini hisobga oling.

Amsterdam orolida qushlarning monitoringi va ularning ozuqalarini oʻrganish davom etayotgan loyihadir. Shahzoda Eduard orollari tabiat qoʻriqxonasi sifatida tan olingan.

Manbalar

tahrir
  1. BirdLife International (2008)(b)
  2. Clements, J. (2007)
  3. Remsen Jr., J. V. (2008)
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 BirdLife International (2008a)
  5. „ARKive - Indian yellow-nosed albatross videos, photos and facts - Thalassarche carteri“. Archive.today. 2012-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-mart.
  6. Brooke M. (2004)
  7. Cherel Y. & Klages N. (1998)
  8. Pinaud D. & Weimerskirch, H. (2007)
  9. Harrison P. (1983)
  10. BirdLife International (2018). "Thalassarche carteri". IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T22728372A132657962. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22728372A132657962.en. Retrieved 12 November 2021.
  11. 11,0 11,1 Ryan, P. G. et al. (2002)
  12. Weimerskirch, H. (2008)
  13. ACAP (2007)
  14. Weimerskirch, H. & Jouventin P. (1998)

Adabiyotlar

tahrir

Havolalar

tahrir