Ikrima ibn Abu Jahl

Ikrima ibn Abu Jahl (arabcha: عكرمة بن أبي جهل 598 Makka - 636 , Yarmuk) Muhammad payg'ambarning sahobalaridan biri. Abu Jahlning o'g'li sifatida Ikrima Makkada Muhammad(s.a.v) payg'ambarning asosiy raqiblaridan biri edi. 630-yilda Muhammad Makkani zabt etgandan soʻng Ikrima islom dinini qabul qiladi va yosh musulmon davlatining koʻzga koʻringan namoyandalaridan biriga aylanadi. Murtadlar bilan urushlar paytida Abu Bakr Ikrimani Yamomaga soxta payg'ambar Musaylama ga qarshi yubordi. 636-yili Suriyani zabt etishda Yarmuk jangida vafot etgan.

Biografiyasi

Ikrima Muhammad(s.a.v) paygʻambarning murosasiz raqibi Abu Jahlning oʻgʻli edi. Paygʻambarlikning dastlabki yillarida Muhammad(s.a.v) Ikrim otasi bilan birga uni va Makka musulmonlarini haqoratlab, masxara qilgan. Abu Jahl Badr jangida vafot etgach, Ikrimaning dushmanligi qasoskorlik tus oldi va u Muhammad(s.a.v) va uning tarafdorlariga zarar yetkazish uchun bor kuchini sarflay boshladi.

Makkani fath qilish

Makka fath qilingan kuni Ikrima bir guruh Makkaliklarni yig'ib , Xolid ibn al-Volid qo'shiniga qarshi jangga kirishdi, ammo mag'lubiyatga uchradi. Bir necha kishi halok bo'ldi, qolganlari, ular orasida Ikrima ibn Abu Jahl ham jang maydonidan qochib ketdi. Paygʻambar alayhissalomga qilingan xorlik va haqoratlarni eslab, Yamanga yoʻl oldi. Uning ortidan xotini Ummu Hakim ham uni Makkaga qaytishga koʻndirmoqchi boʻldi. Uzoq izlanishlardan soʻng u Ikrimani Tihama mintaqasidagi dengiz qirgʻogʻida, dengizchi bilan muzokara oʻtkazayotganida topdi. Ummu Hakim eriga yaqinlashib, Muhammad(s.a.v) payg'ambar unga omonlik va'da qilganini aytdi. Uzoq savol va tushuntirishlardan so'ng u Makkaga qaytishga rozi bo'ldi.

Ikrima va uning xotini kelishidan sal avval Muhammad (s.a.v) paygʻambar odamlarga shunday deganlar: “Biroz vaqt oʻtgach, Ikrima ibn Abu Jahl sizlarga moʻmin boʻlib keladi va hijrat qildi. Otasini haqorat qilmang. Darhaqiqat, o'liklarni haqorat qilish tiriklarni azoblaydi, lekin bu dunyoni tark etganlarga yetib bormaydi. Oradan biroz vaqt oʻtgach, Ikrima va Ummati Hakim yetib kelishdi. Muhammad(s.a.v) paygʻambar sahobalar davrasida oʻtirgan ekan, uzoqdan Ikrimani koʻrib, xursand boʻlib oʻrnidan turdi-da: “Hijrat qilgan zotga salomlar boʻlsin!”, deb oshiqib oldiga chiqdi. Ikrima: «Allohdan oʻzga iloh yoʻq va sen Uning rasulisan!» — dedi. Shunda Ikrima aytdilar: “Men qancha azob va yomonlik keltirdim. Men uchun duo qiling, Allohdan magʻfirat soʻrang!” Muhammad(s.a.v) paygʻambar qoʻllarini koʻtarib duo qildilar: “Ey Qodir, Ikrimaning menga va Islomga qilgan adovat va adovatini kechirgin! Nuringni o'chirishga urinib, bosib o'tgan barcha yo'llari uchun uni kechir! Uning og'zidan chiqqan barcha haqoratlarni kechiring! Ikrimo yigʻlab: “Yo Rasululloh, Alloh taolo nomiga qasamki, men Islom zarariga qancha kuch va mol-mulk sarfladim – endi uni yoyish yoʻlida ikki barobar koʻp sarflayman!” – dedi.

Yarmuk jangi

Yarmuk jangida musulmonlarga Vizantiya imperatori Gerakliyning Mahan boshchiligidagi qoʻshinlari qarshilik koʻrsatdi. Janglar juda og'ir kechdi va bir necha bor dushman hujumi ostida musulmonlar chekinishga majbur bo'ldilar. Bir payt Ikrima otdan tushib, dushman safining qarorgohiga bostirib kirmoqchi boʻldi. Xolid ibn Valid buni ko'rib, uni chaqirib, bunday qilmaslikni so'radi. Ikrima shunday dedi: “Meni tark et, Xolid! Paygʻambar bilan birga jang qildingiz va Islomni yoyishda koʻp ishlar qildingiz. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni eng koʻp aziyat bergan men va otam edik. Menga o'tmishni qutqarish imkoniyatini bering! ” Shunda Ikrima dedi: “Men paygʻambarga qarshi koʻp marta urushgan boʻlsam, qanday qilib orqaga chekinaman? Yo'q, bunday bo'lmaydi!" Shundan so'ng u askarlarni chaqirdi: "Kim o'limga qasamyod qiladi?" Toʻrt yuzga yaqin askar qurshab olgan Ikrima ibn Abu Jahl vizantiyaliklar safiga bostirib kirdi. Yarador Ikrimani chodirga olib kelishdi. Erining halokatli yaralarini koʻrgan Ummu Hakim yigʻlay boshladi, unga Ikrima: “Yigʻlama. Gʻalabani koʻrmasam,oʻlmayman”. Oradan bir qancha vaqt oʻtgach, musulmonlarning gʻalabasi ma’lum boʻldi va soʻnggi nafasda Ikrimaning ogʻzidan: “ Allohim, bu hayotni musulmon boʻlib tark etishni va meni solihlar qatoridan qoʻyishni nasib et!” degan soʻz chiqdi.

Adabiyotlar

• Али-заде А. А. Ридда // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — С. 655. — ISBN 978-5-98443-025-8. (CC BY-SA 3.0)
• Аляутдинов, Ильдар „Миссия Мухаммада (салляллаху аляйхи васаллям) на примере Икримы.“. Islamdag.ru (2011-yil 5-may). 2013-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-may.
• Рафат аль-Баша А.. Сувар мин хаят ас-сахаба [Эпизоды из жизни сподвижников]. Каир: Дар аль-адаб аль-ислями, 1997. 
• аль-Кандахляви М.. Хаят ас-сахаба [Жизнь сподвижников]. В 4 т. Каир: Дар ар-райян, 1987. 
• Гюлен Ф.. Сонсуз нур [Бесконечный свет]. Стамбул: Феза, 1994. 
• Хасан Ибрахим Хасан. Тарих аль-ислам [История Ислама]. В 4 т. Бейрут: аль-Джиль, 1991.