Vikipediya

Johann Sebastian Bach

(Iogann Sebastyan Baxdan yoʻnaltirildi)

Johann Sebastian Bach (31-mart [E.U. 21-mart] 1685 — 1750-yil 28-iyul) — barokko davrining nemis bastakori va musiqachisi. U turli xil asboblar va turli shakllardagi musiqalarning muallifligi bilan mashhur, jumladan; Brandenburg konsertlari kabi orkestr musiqasi; yakkaxon instrumental asarlar, masalan, violonchel syuitalari, yakkaxon skripka uchun sonatalar va partitalar; Goldberg Variations va The Well-Tempered Clavier kabi klaviatura ishlari; Schubler Chorales va D minordagi Toccata va Fugue kabi organ asarlari; va Sent-Matthew Passion va B minordagi Mass kabi xor asarlari. 19-asrning Bach Revivalidan beri u Gʻarb musiqasi tarixidagi eng buyuk bastakorlardan biri sifatida tan olingan[2][3].

Johann Sebastian Bach


1748-yil Baxning portreti, uning qo'lida olti qismli nusxasi ko'rsatilgan

canon BWV 1076.[1]
Tavalludi 21-mart 1685 (O.S.)
31-mart 1685 (1685-03-31UTC07) (N.S.)
Eisenach
Vafoti 28-iyul 1750-yil(1750-07-28)
(65 yoshda)
Leipzig
Fuqaroligi Saxe-Eisenach va Muqaddas Rim imperiyasi
Otasi Johann Ambrosius Bach
Onasi Maria Elisabeth Lämmerhirt
Imzosi

Hayoti

tahrir

Bolalik davri (1685-1703)

tahrir
 
Johann Ambrosius Bach, 1685-yil, Bachning otasi. Johann David Herlicius [de] tegishli rasm

Johann Sebastian Bach 1685-yil 21-martda OS (1685-yil 31-mart)da hozirgi Germaniyadagi Saxe-Eisenach gersogligining poytaxti Eyzenaxda tugʻilgan. U shahar musiqachilari direktori Johann Ambrosius Bach va Maria Elisabeth Lämmerhirtning sakkizinchi va eng kichik farzandi edi[4][5][6]. Otasi unga skripka va asosiy musiqa nazariyasini oʻrgatgan. Uning amakilari hammasi professional musiqachilar edi, ularning lavozimlarida cherkov organistlari, saroy xonalari musiqachilari va bastakorlar bor edi[7]. Bir amakisi Johann Christoph Bach uni organ bilan tanishtirdi[8] va ikkinchi amakivachchasi Johann Ludwig Bach taniqli bastakor va skripkachi edi[7].

Bachning onasi 1694-yilda, otasi esa onasining vafotidan sakkiz oydan keyin vafot etdi[9]. 10 yoshli Bach oʻzining toʻngʻich akasi, Sankt- Peterburgda organchi Johann Christoph Bach bilan Ohrdrufdagi Michael cherkovi, Saxe-Gotha-Altenburgga koʻchib oʻtdi[6]. U yerda musiqani oʻrgandi, shu jumladan oʻz akasining musiqasini koʻchirdi, garchi buni qilish taqiqlangan boʻlsa-da, chunki partituralar juda qimmatli va shaxsiy edi va bu turdagi boʻsh kitob qogʻozlari qimmatga tushardi[10][11]. U akasidan qimmatli taʼlim oldi, akasi unga klavikordni oʻrgatdi. Johann Christof uni oʻsha davrning buyuk bastakorlari, jumladan Johann Caspar Kerll, Johann Jakob Froberger va Johann Pachelbel (Johann Christof tahsil olgan) kabi janubiy nemislar; Shimoliy nemislar[11];. Jean-Baptiste Lully, Louis Marchand va Marin Marais kabi fransuzlar[11]; va hatto italyan Girolamo Frescobaldining[11] asarlari bilan tanishtirdi. Mahalliy gimnaziyada ilohiyot, lotin va yunon tillarini oʻrgandi[12].

1700-yil 3-aprelda Bach va uning maktabdagi doʻsti Georg Erdmann – Bachdan ikki yosh katta edi – Ular Ohrdrufdan shimolda ikki haftalik sayohat qilib, Luneburg shahridagi nufuzli Sankt-Michael maktabiga oʻqishga kirishgan edi[11][13]. Ularning sayohati, asosan piyoda boʻlgan edi[13]. Ikki yillik sayohat Bachni Yevropa madaniyatining keng doirasi bilan tanishtirishda juda muhim edi. Xorda qoʻshiq aytishdan tashqari, u maktabning uchta qoʻl organi va klavesinlarini ijro etgan[14]. U, shuningdek, boshqa fanlar boʻyicha tayyorlash uchun yaqin atrofdagi Ritter-Akademiyasiga yuborilgan shimoliy Germaniyadan kelgan aristokratlarning oʻgʻillari bilan aloqada boʻldi[11].

Weimar, Arnstadt va Mühlhausen (1703-1708)

tahrir

1703-yilning yanvarida, Sankt-Michael universitetini tamomlagandan soʻng, koʻp oʻtmay Sangerhausendagi organist lavozimini rad etdi[15] va Veymardagi Gertsog Johann Ernst III ibodatxonasida saroy musiqachisi etib tayinlandi[6]. Uning u yerdagi roli nomaʼlum, ammo bu, oddiy, musiqiy boʻlmagan vazifalarni oʻz ichiga olgan edi. Veymardagi yetti oylik faoliyati davomida uning pianinochi sifatidagi obroʻsi shu qadar tarqaldiki, uni yangi organni tekshirish va Arnstadtdagi Yangi cherkovda (hozirgi Bach cherkovi) ochilish marosimini oʻtkazish taklif qilindi[16]. 1703-yil 14-avgustda u Yangi cherkovda organchi boʻldi[8], yengil vazifalari, nisbatan koʻproq maoshi temperamentga sozlangan yangi organ bilan kengroq klaviaturalarda yozilgan musiqani ijro etish imkonini berdi[17].

Leipzigda uchrashuv

tahrir
 
Avliyo Thomas cherkovi va maktabi, Leipzig 1723-yil

Johann Kuhnau 1701-yildan 1722-yil 5-iyunda vafotigacha Leipzigda Thomaskantor boʻlgan. Bach Kuhnau davrida Leipzigga tashrif buyurgan edi. 1714-yilda u Sankt-Peterburgdagi xizmatda qatnashgan. Adventning birinchi yakshanbasida Thomas cherkovi[18] va 1717-yilda Sankt-Paul cherkovining organini sinab koʻrdi[18]. 1716-yilda Bach va Kuhnau Halleda organning sinovi va ochilishi munosabati bilan uchrashishdi.

Soʻnggi yillari va vafoti (1740-1750)

tahrir

Bachning soʻnggi yillarida ikkita katta hajmdagi kompozitsiya markaziy oʻrinni egalladi. Taxminan 1742-yildan boshlab u „The Art of Fuga“ ning turli kanonlari va fugalarini yozdi va qayta koʻrib chiqdi, u oʻlimidan biroz oldin nashrga tayyorlashni davom ettirdi[16]. 1740-yillarning oʻrtalarida Drezden saroyida 1733-yilda oʻtkazilgan Kyrie-Gloria massidan BWV 191 kantatasini chiqarib olgandan soʻng, Bach hayotining soʻnggi yillarini oʻzining „B minordagi mass“ iga bagʻishladi . Garchi bastakor hayoti davomida toʻliq messa ijro etmagan boʻlsa-da, u tarixdagi eng yirik xor asarlaridan biri hisoblanadi.

1749-yil yanvarda Bachning qizi Elizabeth Juliane Friderica shogirdi Johann Christoph Altnickolga turmushga chiqdi. Bachning sogʻligʻi yomonlashdi[19]. Koʻr boʻlib qolgan Bach, 1750-yil mart va aprel oyida britaniyalik koʻz jarrohi John Taylor tomonidan koʻz operatsiyasini oʻtkazdi[20]. Bach 1750-yil 28-iyulda muvaffaqiyatsiz davolanish tufayli ogʻir asoratlardan vafot etdi[21][10][22].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Wolff & Emery 2001, "10. Iconography".
  2. ↑ Crist & Stauff 2011.
  3. ↑ Marshall. „Johann Sebastian Bach | Biography, Music, Death & Facts“. Encyclopædia Britannica (2020-yil 18-may). Qaraldi: 2021-yil 16-iyun.
  4. ↑ Jones 2007.
  5. ↑ Geck 2003.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Boyd 2000.
  7. ↑ 7,0 7,1 Wolff et al. 2018.
  8. ↑ 8,0 8,1 Wolff & Emery 2001.
  9. ↑ Miles 1962.
  10. ↑ 10,0 10,1 David, Mendel & Wolff 1998.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Wolff 2000.
  12. ↑ Spitta 1899a.
  13. ↑ 13,0 13,1 Eidam 2001, Ch. I
  14. ↑ „Johann Sebastian Bach: a detailed informative biography“. The Baroque Music Site. 2012-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 19-fevral.
  15. ↑ Rich 1995.
  16. ↑ 16,0 16,1 Chiapusso 1968.
  17. ↑ Williams 2003a.
  18. ↑ 18,0 18,1 Spitta 1899b.
  19. ↑ Wolff 2000, s. 442, from David, Mendel & Wolff 1998
  20. ↑ Zegers, Richard H.C. (2005). "The Eyes of Johann Sebastian Bach". Archives of Ophthalmology 123 (10): 1427–1430. doi:10.1001/archopht.123.10.1427. ISSN 0003-9950. PMID 16219736. 
  21. ↑ Hanford. „J.S. Bach: Timeline of His Life“. J.S. Bach Home Page. 2012-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-mart.
  22. ↑ Spitta 1899c.

Qoʻshimcha oʻqish

tahrir
  • Baron, Carol K.. Bach's Changing World: Voices in the Community. Rochester, New York: University of Rochester Press, 2006. ISBN 978-1-58046-190-0. 
  • Dörffel, Alfred. Thematisches Verzeichnis der Instrumentalwerke von Joh. Seb. Bach (de). Leipzig: C. F. Peters, 1882.  N.B.: First published in 1867; superseded, for scholarly purposes, by Wolfgang Schmieder's complete thematic catalog, but useful as a handy reference tool for only the instrumental works of Bach and as a partial alternative to Schmieder’s work.
  • Hofstadter, Douglas. Gödel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid. New York: Basic Books, 1999. ISBN 978-0-465-02656-2. 
  • Leaver, Robin A. (2016), The Routledge Research Companion to Johann Sebastian Bach, Routledge, ISBN 978-0-367-58143-5
  • Pirro, André. The Aesthetic of Johann Sebastian Bach. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield [1907], 2014. ISBN 978-1-4422-3290-7. 
  • Stauffer, George B.. J. S. Bach as Organist: His Instruments, Music, and Performance Practices. Bloomington: Indiana University Press, 1986. ISBN 978-0-253-33181-6. 

Havolalar 

tahrir

Ballar

Yozuvlar 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Johann_Sebastian_Bach&oldid=4573474" dan olindi