Kanada — Italiya munosabatlari
Kanada — Italiya — Kanada va Italiya oʻrtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlar. Ikkala xalq ham doʻstona munosabatlarga ega, ularning ahamiyati Italiyaning Kanadaga migratsiya tarixiga bogʻliq. Taxminan 1,5 million kanadaliklar Italiyadan kelib chiqishiga daʼvo qiladilar (aholining taxminan 4,6 %)[1]. Har ikki davlat G7, G20, NATO va Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotiga aʼzo.
 | |
 Kanada |
 Italiya |
Tarixi
tahrir
Kanadaga kelgan birinchi italiyalik 1497-yilda Angliya uchun Nyufaundlend qirgʻoqlarini kashf etgan va daʼvo qilgan venetsiyalik dengizchi tadqiqotchi Jovanni Kaboto boʻlgan[2]. 1524-yilda Jovanni da Verrazzano Fransiya uchun Kanadaning bir qismini kashf etdi[2]. 1800-yillarning boshlarida italiyaliklar Kanadaga koʻchib ketishni boshladilar, aksariyati 1890-yillarning oxiri va 1900-yillarning boshlarida kelishdi. Koʻpgina italiyaliklar Kanada shaharlarini qurishda, temir yoʻlda ishlashda, portlar qurishda, dengiz tashish va konchilikda qatnashgan va ishtirok etgan; bularning barchasi Kanadaning zamonaviy yaratilishiga olib kelgan[2].
Birinchi jahon urushining aksariyat qismida (1914—1918), Kanada (Britaniya imperiyasi ostida) va Italiya urush davrida ittifoqchilar edi. Ikkinchi jahon urushi (1939—1945) davrida Kanada va Italiya qarama-qarshi tomonlarda boʻlgan. 1940-yil 10-iyunda Italiya Bosh vaziri Benito Mussolini Fransiya va Buyuk Britaniyaga urush eʼlon qilganidan keyin Kanada Italiyaga urush eʼlon qildi[3]. Kanada Italiya kampaniyasida ishtirok etdi va 1-Kanada diviziyasi hamda 1-Kanada zirhli brigadasi Sitsiliya, Moro daryosi kampaniyasi va Monte-Kassino jangida qatnashdi[4]. 1940- va 1943-yillar orasida 600 ga yaqin Kanadada italiyalik erkaklar hibsga olinib, potensial xavfli dushman musofirlari sifatida internirlash lagerlariga yuborildi[5]. Urush tugagandan soʻng, Kanada va Italiya 1947-yilda diplomatik munosabatlar oʻrnatdilar[6].
Kanada va Italiya bir qancha ikki tomonlama shartnomalarni imzolaganlar, jumladan, daromad soligʻiga nisbatan ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish va soliq toʻlashdan boʻyin tovlashning oldini olish toʻgʻrisidagi bitim (1977)[7] va Ijtimoiy taʼminot toʻgʻrisidagi bitim (1977)[8]. 1981-yilda har ikki davlat ekstraditsiya shartnomasini[9] va 1984-yilda ikkala davlat Madaniy hamkorlik shartnomasini imzolaganlar[10]. Ikki mamlakat oʻrtasida quyidagi aviakompaniyalar bilan toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar mavjud: Air Canada, Air Transat va Alitalia.
Kanada va Italiya Bosh vazirlari oʻrtasida koʻplab tashriflar boʻlib oʻtgan, asosan G7, G8, G20 va NATO sammitlarida uchrashuvlar tashkil qilingan.
Yuqori darajadagi tashriflar
tahrir
Kanadadan Italiyaga tashriflar
- Bosh vazir Per Tryudo (1980)
- Bosh vazir Brayan Malroni (1987, 1991)
- Bosh vazir Jan Kretyen (1994, 2001, 2002)
- Bosh vazir Stiven Xarper (2009)
- Bosh vazir Jastin Tryudo (2017, 2021)
- General-gubernator Juli Payette (2019)
Italiyadan Kanadaga tashriflar
- Bosh vazir Jovanni Spadolini (1981)
- Bosh vazir Siriako De Mita (1988)
- Bosh vazir Lamberto Dini (1995)
- Bosh vazir Giuliano Amato (2001)
- Bosh vazir Silvio Berluskoni (2002, 2010)
- Bosh vazir Enriko Letta (2013)
- Prezident Serjio Mattarella (2017)
- Bosh vazir Juzeppe Konte (2018)
Savdo aloqalari
tahrir2016-yilda Kanada va Italiya oʻrtasidagi savdo aylanmasi 9,88 milliard Kanada dollarini tashkil etdi[11]. Kanadaning Italiyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: farmasevtika mahsulotlari, don mahsulotlari va mineral yoqilgʻi. Italiyaning Kanadaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: Yadro reaktorlari va mashinalari, ichimliklar va transport vositalari (ehtiyot qismlar va motorlar)[11]. Italiya Kanadaning tovar ayirboshlash boʻyicha 8-chi yirik global sherigi va Yevropa Ittifoqidagi uchinchi eng muhim savdo hamkoridir. 2016-yil oxirida Italiya Kanadadagi toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar boʻyicha 28-eng yirik sarmoyador davlat boʻldi. Yevropa davlatlari boʻyicha Italiya 15-oʻrinni egalladi[11]. 2016-yil oktyabr oyida Kanada va Yevropa Ittifoqi (Italiyani oʻz ichiga oladi) oʻrtasida erkin savdo shartnomasi imzolandi.
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
tahrir- Italiyaning Ottavada elchixonasi va Monreal, Toronto va Vankuverda bosh konsulliklari bor[14].
-
Rimdagi Kanada elchixonasi -
Italiyaning Monrealdagi Bosh konsulligi -
Italiyaning Torontodagi Bosh konsulligi
Manbalar
tahrir- ↑ „Political cooperation: Canada-Italy“. 2019-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-noyabr.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Italian Canadians
- ↑ CBC Radio Special: Canada Declares War on Italy
- ↑ The Italian Campaign
- ↑ Tracing the forgotten history of Italian-Canadian internment camps
- ↑ Visite d'État du président de l’Italie (in French)
- ↑ „Convention Between Canada and Italy“. 23-iyul 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-avgust 2017-yil.
- ↑ Agreement of Social Security Between Canada and Italy
- ↑ Canada signs new extradition treaty with Italy
- ↑ Agreement on Cultural Co-operation Between the Government of Canada and the Government of Italy
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Canadian Trade Commissioner:Economic Profile — Italy
- ↑ Embassy of Canada in Italy
- ↑ Embassy of Canada in Italy
- ↑ „Embassy of Italy in Canada“. 2022-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-noyabr.
Adabiyotlar
tahrir- Delvoi, Lui. „Kanada va Italiya: barqaror davlat munosabatlari“ xalqaro jurnali (55#3 (2000): 463-74.