Katerina Agibalova
Katerina Vasilyevna Agibalova (ukraincha: Катерина Василівна Агібалова; 1914-yil sentyabr, Turuxanka – 2000-yil noyabr) – Ukraina sovet tarixchisi va tarix oʻqituvchisi, 6-sinf uchun „Oʻrta asrlar tarixi“ maktab darsligi muallifi (Grigoriy Donskiy bilan hamkorlikda). Fan va texnika sohasidagi SSSR Davlat mukofoti laureati (1973).
| Katerina Agibalova | |
|---|---|
| Tavalludi |
1914-yil sentyabr Turuxanka, Yenisey uyezdi, Yenisey guberniyasi, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti | 2000-yil noyabr |
| Fuqaroligi |
 Sovet Ittifoqi |
| Kasbi | tarixchi, o‘qituvchi, metodist |
Biografiyasi
tahrirEkaterina Agibalova 1914-yil sentyabr oyida Yenisey provintsiyasining Turuxanka qishlogʻida tugʻilgan. Millati rus[1]. Otasi Sotsialistik inqilobiy partiyaning bir qismi sifatida inqilobiy faoliyati uchun bir umrga Sibirga surgun qilingan. Turuxankada xalq oʻqituvchisi boʻlib ishlagan[2].
1933-yilda Ekaterina Agibalova Xarkov rejalashtirish-iqtisodiyot kollejiga oʻqishga kiradi. Shuningdek, Xarkov universitetining tarix fakultetining kechki boʻlimida oʻqigan va uni 1938-yilda imtiyozli diplom bilan tugatgan. Tarix fakultetida aspiranturada oʻqishni davom ettirib, uni 1941-yilda tamomlagan. Oʻsha yilning fevral oyida oʻrta tarix kafedrasiga katta oʻqituvchi lavozimiga tayinlangan. Turmushga chiqqan, erining millati yahudiy va Xarkov universitetida ishlagan[2][3].
Ikkinchi Jahon urushi boshlanganidan keyin kasal onasi tufayli Xarkovda qolishga majbur boʻlgan. Yekaterina Agibalovaning eri Drobitskiy Yar shahrida nemis bosqinchilari tomonidan otib tashlangan. Oʻzi Kochetok qishlogʻida maktab oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1943yil dekabr oyida Xarkov universitetining tarix fakultetiga ishga qaytdi, bu yerda dastlab umumiy tarix kafedrasi mudiri, keyin esa oʻsha fakultetning oʻrta tarix kafedrasida ketma-ket oʻqituvchi va katta oʻqituvchi lavozimlarida ishlagan[2].
1947-yil iyun oyida urush paytida bosib olingan hududda boʻlgani uchun universitetdan ishdan boʻshatilgan. Keyinchalik Xarkov shahridagi umumtaʼlim maktablarida, xususan, 131-maktabda tarix fani oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1950-yillarning ikkinchi yarmida, tarix oʻqituvchilari uchun seminarlardan birida tanaffus paytida hamkasbi Grigoriy Donskoyni oʻrta asrlar tarixi boʻyicha maktab darsligining hammuallifi boʻlishga taklif qiladi. Avvaliga taklifni rad etadi, lekin ikki yildan keyin rozi boʻlgan. Agibalova va Donskoy 1961-yilda boʻlib oʻtgan Oʻrta maktablar uchun tarix darsliklarining Butunittifoq tanlovi eʼlon qilinishidan olti oy oldin darslik ustida ishlashni boshladilar. Mualliflar unda ishtirok etishga qaror qildilar va ularning „Oʻrta asrlar tarixi“ darsligi taqdim etilgan oʻn toʻrtta asar orasida eng yaxshisi deb topildi va birinchi mukofot bilan taqdirlangan[4][3]. Agibalova va Donskoyning ishi oldingi tarix darsliklaridan materialni oʻrgatishning soddaligi va ravshanligi, koʻplab rasmlari va aniq tasdiqlangan metodologiyasi bilan ajralib turgan[5].
Keyingi yili Agibalova va Donskoyning darsligi nashr etildi, 25 dan ortiq nashrdan oʻtgan. Dastlabki oʻttiz yil ichida, darslik nashr etilgandan, mualliflar tomonidan ikki marta tubdan qayta koʻrib chiqilgan. Yangi versiyalarda ular nafaqat talabaning taʼlim va tarbiyasiga, balki uning rivojlanishiga ham eʼtibor qaratganlar[6]. SSSRdan tashqari, darslik Polsha, Chexoslovakiya, Vetnam, Moʻgʻuliston va Kubada nashr etilgan. Abigalova maktabda tarix fanini oʻqitish boʻyicha qator uslubiy ishlar ham muallifi boʻlib, mutaxassislar tomonidan yuqori baholangan. 1973-yilda Yekaterina Agibalova Grigoriy Donskoy bilan 6-sinf „Oʻrta asrlar tarixi“ darsligi uchun (1971-yil, 10-nashr)" fan va texnika sohasidagi SSSR Davlat mukofotiga sazovor boʻlgan[2]. Bunday mukofotga sazovor boʻlgan birinchi maktab oʻqituvchisi boʻlgan[1].
Publitsist Feliks Raxlin darslik hammualliflarining har biri sovet tuzumi zulmini boshidan kechirganini taʼkidlagan. Agar Grigoriy Donskoy kelib chiqishi yahudiy boʻlgani uchun azob cheksa, Katerina Agibalova bosib olingan hududda qolgani sababli azob chekkan. Shu sababli ishlagan maktabning partiya tashkilotchisi Anatoliy Tarasenko unga davlat mukofotini berishga qarshi chiqqan. „Hamkor“ga mukofot berishni axloqsizlik deb hisoblab, KPSS MK va boshqa organlarga norozilik xatlari yozgan[1][3].
Keyinchalik Agibalova Orjonikidzega koʻchib oʻtgan (1990-yildan Vladikavkaz). 1989-yilda Drobitskiy Yar komissiyasi raisi Pavel Sokolskiy bilan yozishmalar olib borgan. Maktublarida Xarkovdagi Xolokost haqidagi xotiralari bilan oʻrtoqlashgan[7]. Katerina Agibalova 2000-yil noyabr oyida vafot etgan[2].
Shogirdi Aleksandr Shulman Katerina Vasilevnani oliy maʼlumotli va juda vijdonli ayol sifatida taʼriflagan[1].
Ishlari
tahrir- Агибалова Е. В.. Уроки истории средних веков в седьмом классе: Поурочное метод. пособие (Из опыта работы). Москва: Учпедгиз, 1959.
- Агибалова Е. В., Донской Г. М.. История средних веков: Учебник для 6-го класса. Москва: Учпедгиз, 1962.
- Агибалова Е. В., Донской Г. М.. Методика преподавания истории средних веков: Пособие для учителей. Москва: Просвещение, 1966.
- Агибалова Е. В., Донской Г. М.. Методическое пособие по истории средних веков в 6 классе. Москва: Просвещение, 1978.
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Рахлин 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Історики Харківського університету 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Можейко 2019.
- ↑ Біобібліографічний словник 2001.
- ↑ Frejdenberg, Rakhlin 1998.
- ↑ Донской 1992.
- ↑ „З архіву П. П. Сокольського Джерело інформації про перерахованих нижче жертв Дробицького Яру: Агібалова Катерина Василівна, м. Орджонікідзе“ (uk). Дробицький Яр. 2022-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-may.