Kyustendil provinsiyasi
Kyustendil provinsiyasi (bolgarcha: Област Кюстендил, trl Oblast Kyustendil) – Bolgariyaning janubi-gʻarbiy qismida joylashgan provinsiya boʻlib, umumiy maydoni 3,084.3 km² (Bolgariya Respublikasi umumiy hududining 2,7 %)ni tashkil qiladi. Kyustendil provinsiyasida istiqomat qiluvchi aholi soni 107,673 kishidan iborat[1].
Kyustendil provinsiyasi
Област Кюстендил | |
|---|---|
|
Shegava kanyoni Shegava kanyoni | |
 Bayroq | |
 Bolgariyadagi Kyustendil viloyatining joylashuvi | |
| Mamlakat | Bolgariya |
| Kapital | Kyustendil |
| Hukumat | |
| • Turi | Munitsipalitetlar |
| Hudud | |
| • Umumiy | 3 084 km2 (1 000 sq mi) |
| Aholisi (2024) | |
| • Umumiy | 107 673 |
| • Zichligi | 35/km2 (90/sq mi) |
| Vaqt mintaqasi | UTC+2 (EET) |
| • Yoz (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Veb-sayt | kn.government.bg |
Geografiyasi
tahrirHudud turli xil relyefgalarga ega boʻlib, tepaliklar va togʻlar bilan ajralib turadigan unumdor vodiylar va kanonlardan tashkil topgan. Kyustendilning shimoli-gʻarbiy qismlari „Kyustendilsko kraishte“ (Kyustendil Cornerland) deb nomlanadigan hududlardan iborat boʻlib, transchegaraviy Milevska, Chudinska, Zemenska va sharqda Konyavska togʻli hududlarini oʻz ichiga oladi. Janubda Kyustendilsko krayshte Dragovishtitsa va Bistritsa daryo vodiylari, shuningdek, Lisets togʻigacha choʻzilgan. Mintaqaning janubiy qismini Kamenitsa, Kyustendil va Dupnitsa pasttekisliklari qamrab olgan Osogovo, Vlaxina va shimoli-gʻarbiy Rila togʻlarini oʻz ichiga oladi.
Provinsiya ikkita kichik tumanga boʻlingan. Gʻarbda Kyustendil va sharqda Dupnitsa hududlari joylashgan. Dupnitsa viloyatida Gorno pole (yuqori maydon), Dolno pole (quyi maydon) va Bolgariya imperatori Samuilning akasi Aronni va uning oilasini oʻldirgan Razmetanitsa hududi mavjud.
Hudud granit, gil va maʼdanlarga boy qazilmalarga ega. Osogovoda polimetall rudalar, Bobov dol konlarida qoʻngʻir koʻmirlar qazib olinadi. Gil konlari Chetirtsi, Yahinovo va Dragovishtitsa qishloqlarida joylashgan. Shuningdek, mintaqa oʻzining koʻplab mineral suv buloqlari bilan tanilgan. Ularga misol qilib Kyustendil, Sapareva banyasi, Nevestino va Chetirtsi qishloqlaridagi issiq mineral suv buloqlari hamda hududda topilgan tabiat moʻjizasi – Stobskiy piramidalari (Stob piramidalari) mavjud.
Kamenichka Skakavitsa qishlogʻi yaqinida joylashgan Golemidol daryosi 70 metr balandlikdagi sharsharani hosil qiladi. Dyakovo, Bersin, Drenov dol va Bagrensidagi sunʼiy toʻgʻonlardan, asosan, sugʻorish maqsadlarida foydalaniladi. Anʼanaviy mevachilik uchun unumdor tuproq tarkibiga ega.
Oʻrmon oʻsimliklarida, asosan, bargli va ignabargli oʻrmonlar mavjud. Gabra qoʻriqxonasida (maydoni: 89,5 metrik gektar) soʻnggi qora qaragʻay daraxtlari mavjud.
Boshqaruvi
tahrirKyustendil mintaqasi 182 ta aholi punktiga ega boʻlib, toʻqqizta munitsipalitetni oʻz ichiga oladi. Mintaqaning maʼmuriy markazi Kyustendil shahri hisoblanib, uning janubi-gʻarbiy qismi Kyustendil pasttekisligida joylashgan. Shahar Kyustendil munitsipalitetining maʼmuriy markazi hisoblanadi (uning maydoni 923 km² (356 kvadrat mil), bu mintaqaning umumiy hududining 30,2 foizini tashkil qiladi), aholisi 73 346 kishini tashkil etadi. Ulardan 51 300 nafari shahar hududi aholisini tashkil etadi. Kyustendil orqali toʻrtta asosiy transport yoʻnalishi oʻtadi: Shimoliy Makedoniyadan Skopye -Sofiya shosesi boʻylab, Serbiyadan Niš Bosilegrad Kyustendil shosesi boʻylab; Dupnitsa va Kyustendil orqali asrlar davomida Constantinople va Adriatika dengizini bogʻlaydigan eng qadimgi savdo yoʻli oʻtgan. Kyustendil oʻzining tarixiy, ekologik va madaniy merosini saqlab qolishga muvaffaq boʻlgan. Bu zamonaviy Bolgariya maʼmuriy markazi boʻlib, uning kelajagi asosan madaniy turizmni rivojlantirishda va issiq mineral suv manbalari tomonidan zamonaviy reabilitatsiya kurort markazlarida koʻrinadi.
Ushbu mintaqa hududida milliy bogʻlar mavjud. Oʻrta asrlardagi uylar va omborlar yonidan yashil yoʻllar boʻylab sayohatchilar sayr qilish uchun yoʻlaklar barpo qilingan. Bu maskan toza havoda baliq ovlash uchun moʻljallangan.
Munitsipalitetlari
tahrirKyustendil provinsiyasi (viloyati) toʻqqizta munitsipalitetdan iborat. Quyidagi jadvalda har bir munitsipalitetning nomlari, asosiy shahar (qalin) yoki qishloq va 2011-yildagi aholi soni koʻrsatilgan.
| Mulisipatitet | Kirilcha | aholi. | shahar/qishloq | Aholi soni. |
|---|---|---|---|---|
| Boboshevo | Boboshevo | 3,016 | Boboshevo | 1,383 |
| Bobov dol | Bobov dol | 10,266 | Bobov dol | 6,664 |
| Dupnitsa | Dupnitsa | 44,988 | Dupnitsa | 33,519 |
| Kocherinovo | Kocherinovo | 4,506 | Kocherinovo | 2,190 |
| Kyustendil | Kyustendil | 60,681 | Kyustendil | 44,532 |
| Nevestino | Nevestino | 2,738 | Nevestino | 629 |
| Rila | Rila | 3,424 | Rila | 2,937 |
| Sapareva banya | Sapareva banya | 8,165 | Sapareva banya | 4,326 |
| Treklyano | Treklyano | 547 | Treklyano | 226 |
Demografiyasi
tahrir2011-yilgi maʼlumotlarga koʻra Kyustendil viloyatida 135,664 kishi istiqomat qilgan, ularning 48,9 foizi erkaklar va 51,1 foizi ayollar hisoblanadi[2][3][4][5][6].
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1946 | 199 936 | — |
| 1956 | 193 571 | −3.2% |
| 1965 | 197 096 | +1.8% |
| 1975 | 198 876 | +0.9% |
| 1985 | 190 714 | −4.1% |
| 1992 | 181 347 | −4.9% |
| 2001 | 162 534 | −10.4% |
| 2011 | 136 686 | −15.9% |
| 2021 | 111 736 | −18.3% |
| Manba: pop-stat.mashke.org„Divisions of Bulgaria“ (2024-yil 3-aprel). | ||
Etnik guruhlar
Umummiy aholisi (2011-yilgi maʼlumotlarga asoslanib):136 686 nafar
Etnik gruhlar: (2011-yilgi maʼlumotlarga asoslanib):130,615 nafar[7]
- Bulgʻorlar: 121 351 (92,91%) nafar
- Lo'lilar: 8 305 (6,36%) nafar
- Boshqalar va noaniq boʻlganlar: 959 (0,73%) nafar
2001-yilgi aholi roʻyxatiga koʻra viloyatdagi etnik guruhlar:[8]
- Bulgʻorlar : 152,644 (93.9%) nafar
- Lo'lilar : 8 305 (6,36%) nafar
- Boshqalar va noaniq boʻlganlar: 1596 (1%) nafar aholini tashkil etadi
Koʻpchilik loʻlilar Bolgariyaning eng katta loʻlilar konsentratsiyasiga ega boʻlgan viloyat markazi Kyustendil shahri chegarasida yashaydi, u yerda ularning soni 5,179 boʻlib, aholining 12,2 foizini tashkil qiladi. Qolganlarning aksariyati ikkinchi yirik shahar Dupnitsada joylashgan boʻlib, u yerda ularning soni 2,333 kishini tashkil etadi.
Tillari
- 153,242 bulgʻor tili (94.3%)
- 7,929 roman tillari (4.9%)
- 1363 boshqalar va noaniq boʻlganlar (0.8%)
Dini
tahrirDinlar
tahrir| Kyustendil Provinsiyasidagi dinlar (2001 census) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Diniy yo'nalishlar | foizi | |||
| Xristianlar | 95.1% | |||
| Protestant Xristianlar | 0.6% | |||
| Musulmonlar | 0.1% | |||
| Katolik | 0% | |||
| Boshqalar | 4.1% | |||
| 2001-yilgi aholini roʻyhatga olish | ||
|---|---|---|
| Diniy eʼtiqodi | aholi soni | % |
| Pravoslav xristianlar | 154 637 | 95,1 % |
| Protestantlar | 928 | 0,6 % |
| Musulmonlar | 231 | 0,1 % |
| Rim katoliklari | 76 | 0 % |
| Boshqalar | 1 013 | 0,6 % |
| Noaniqlar | 5 649 | 3,5 % |
| umumiy | 162 534 | 100% |
Yana qarang
tahrirManbalar
tahrir- ↑ https://www.nsi.bg/EPDOCS/Census2011final.pdf (Wayback Machine saytida 2013-07-27 sanasida arxivlangan) Census 2011 PDF
- ↑ „Divisions of Bulgaria“ (2024-yil 3-aprel).
- ↑ „Bulgarian National Statistical Institute - 2011 census“. 2011-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Bulgaria: Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information“. www.citypopulation.de.
- ↑ „Division of Bulgaria“. pop-stat.mashke.org.
- ↑ (bolgarcha) Population by 01.02.2011 by Area and Sex (Wayback Machine saytida 2011-04-08 sanasida arxivlangan) from Bulgarian National Statistical Institute: Preliminary results of Census 2011
- ↑ „Population by province, municipality, settlement and ethnic identification, by 01.02.2011; Bulgarian National Statistical Institute“. 2013-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ (bolgarcha) Population to 01.03.2001 by District and Ethnic Group from Bulgarian National Statistical Institute: Census 2001 (Wayback Machine saytida 2017-11-10 sanasida arxivlangan)