Li Fang-Kuei

Li Fang-Kuei ( 2019-yil 20-avgust – 1987- yil 21- avgust) xitoy tilining turlarini oʻrganish, qadimgi xitoy va proto-tay tillarini qayta qurish hamda Shimoliy Amerikadagi dene tillarini hujjatlashtirish bilan shuhrat topgan xitoylik tilshunos hisoblangan.

Biografiya

Li Fang-Kuey 1902- yil 20= avgustda Kantonda Qing sulolasi hukmronligining so'nggi yillarida Shansi shahridan taxminan 50 km uzoqlikdagi Siyang shahridagi kichik olim oilasida dunyoga kelgan. Yangquan janubida. Lining otasi Li Guangyu ( xitoycha: 李光宇 ) 1880- yilda jinsi ilmiy darajasini oladi va XIX asr oxiri - XX asr boshlarida kichik rasmiy lavozimlardan birida xizmat qiladi.

Li Xitoydan tashqarida tilshunoslikni o'rgangan birinchi xitoyliklardan biri edi. Asli tibbiyot fakulteti talabasi bo‘lgan. U 1924-yilda AQShga borganida tilshunoslikka o‘tgan. Atigi 2 yillik o'qishdan so'ng 1926- yilda Michigan universitetida tilshunoslik bo'yicha bakalavr darajasini oladi. Keyin u Chikago universitetida Edvard Sapir qo'l ostida aspiranturada o'qiydi, u yerda Sapirning birinchi aspiranti bo'lgan. Sapirdan fonetikani, dala usullarini va Amerika hind tillarini o'rgangan. Sapir, shuningdek, uni Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyo tillarini o'rganishga undadi va bu uning Tailand va Xitoy-Tibet tillari bo'yicha ishiga olib keldi. O'sha paytda Li, shuningdek, Leonard Blumfildning shogirdi edi. Undan Li german tilshunosligi va matn tahlilini o'rgangan. Li, shuningdek, Chikagodagi Karl Darling Bakdan hind-evropa tilshunosligini, ayniqsa yunon va lotin tillarini o'rgangan.

Li Amerika hind tillari bo'yicha dala tadqiqotlari olib borgan. Uning dala ishlariga birinchi ta'siri Shimoliy Kaliforniyadagi Mattole tilini o'rganish bo'lgan. 1927- yilda magistr va 1928- yilda fan nomzodi ilmiy darajasini oladi. Uning Mattole: Atabaskan tili dissertatsiyasi 1930- yilda chop etilgan. Doktorlik dissertatsiyasini tugatgandan so'ng, 1928-29 yillarda Li Frans Boasning tavsiyalari bilan Evropaga sayohat qilgan va u yerda tilshunoslar, jumladan Valter Simonga tashrif buyuradi.

Xare bo'yicha dala ishlaridan so'ng, 1929- yilda u Xitoyga qaytib keladi va YR Chao va Luo Changpei bilan birgalikda Tarix va filologiya institutida tadqiqotchi bo'lib ishlaydi. Lining Bernxard Karlgren tomonidan o'rta xitoy va qadimgi xitoy tillarini qayta tiklash bo'yicha qayta ko'rib chiqishlari qadimgi xitoylik talabalar tomonidan 1970-yillarda nashr etilgan paytdan boshlab, 1990-yillarning oxirigacha keng foydalanilgan.

Li 1938–39- yillarda Yel universitetida xitoy tili va tilshunoslik fanlaridan dars bergan, Ikkinchi jahon urushidan so'ng esa 1946–48 yillarda Garvard universitetida ishlagan. Xuddi shu davrda u Garvard-Yenching institutida lug'at ustida ish olib borgan. 1949- yilda u Vashington universitetida xitoy tili professori bo'ladi, u yerda 1949- yildan 1969 - yilgacha dars bergach, 1974- yilda nafaqaga chiqqunga qadar Gavayi universitetida dars berdi. 1977- yilda u 40 yildan ortiq tadqiqotlar natijasi bo'lgan Tai tillarining qiyosiy rekonstruktsiyasini nashr etadi.

Li Kaliforniyaning San-Mateo okrugida olamdan o'tadi.

Tsinghua universiteti 2005- yilda uning to'liq asarlarini nashr eta boshlagan.

Tanlangan asarlar

• Li Fang-Kuei (1933). "Tibet prefikslarining ildiz bosh harflariga ba'zi fonetik ta'siri". Tarix va filologiya instituti axborotnomasi 6.2 : 135–157.
• --------- (1956a). "821-822 yillardagi Xitoy-Tibet shartnomasining yozuvlari". T'oung p'ao 44 : 1–99.
• --------- (1972), "Xitoyda til va shevalar". Bepul Xitoy sharhi XXII, № 5.
• Li (1971) tarjimasi.
• 978-0-8248-0540-1
• --------- (1979) "Tibet undoshlari klasterlarining xitoycha transkripsiyasi". Akademiya Tarix va Filologiya Instituti Axborotnomasi Sinica 50 : 231–240.
• --------- va V. Janubiy Koblin (1987). Qadimgi Tibet yozuvlarini o'rganish . (Maxsus nashrlar 91. ) Taypey: Academia Sinica.
• Ning-Ping Chan va Rendi La Polla tomonidan o'tkazilgan intervyu, Jorj Teylorning kirish so'zi bilan.

Yana qarang

• O'rta Xitoyning Karlgren-Li rekonstruktsiyasi

Manbalar

• (xitoycha) Mah Feng-hua 馬逢華 (1988), "Daonian Li Fanggui xiansheng" 悼念李方桂先生 ("Remembering Mr. Li Fang-kuei"), in Zhuanji wenxue 25.2: 110–114.
• (xitoycha) Xu Ying 徐櫻 (1994). Fanggui yu wo wushiwu nian 方桂與我五十五年 (Fang-kuei's Fifty-five Years with Me) (Beijing: Shangwu yinshuguan).

Havolalar

• Ron va Syuzan Skollonning nekrologi, amerikalik antropolog, 1989, JSTOR orqali mavjud
• Li Fang-Kuei (1902–1989), RJ LaPolla tomonidan, Til va tilshunoslik entsiklopediyasida, 2-nashr, Keyt Braun (ed. ), London: Elsevier, 2005, s. 514–515.ISBN 978-0-08-044299-0ISBN 978-0-08-044299-0 .
• Fanggui Li to'plami, Amerika falsafiy jamiyatida
• Anne Yue-Xashimotoning "Professor Li Fang-kuei: shaxsiy xotira"
• Li Fang-Kuei simpoziumi
• Li Fang-kuei bilan suhbat
• Li Fang-Kuei Xitoy tilshunosligi jamiyati