Li Fang-Kuei

Li Fang-Kuei ( 2019-yil 20-avgust – 1987- yil 21- avgust) xitoy tilining turlarini oʻrganish, qadimgi xitoy va proto-tay tillarini qayta qurish hamda Shimoliy Amerikadagi dene tillarini hujjatlashtirish bilan shuhrat topgan xitoylik tilshunos hisoblangan.

Biografiya

Li Fang-Kuey 1902- yil 20= avgustda Kantonda Qing sulolasi hukmronligining soʻnggi yillarida Shansi shahridan taxminan 50 km uzoqlikdagi Siyang shahridagi kichik olim oilasida dunyoga kelgan. Yangquan janubida. Lining otasi Li Guangyu ( xitoycha: 李光宇 ) 1880- yilda jinsi ilmiy darajasini oladi va XIX asr oxiri - XX asr boshlarida kichik rasmiy lavozimlardan birida xizmat qiladi.

Li Xitoydan tashqarida tilshunoslikni oʻrgangan birinchi xitoyliklardan biri edi. Asli tibbiyot fakulteti talabasi bo‘lgan. U 1924-yilda AQShga borganida tilshunoslikka o‘tgan. Atigi 2 yillik oʻqishdan soʻng 1926- yilda Michigan universitetida tilshunoslik boʻyicha bakalavr darajasini oladi. Keyin u Chikago universitetida Edvard Sapir qoʻl ostida aspiranturada oʻqiydi, u yerda Sapirning birinchi aspiranti boʻlgan. Sapirdan fonetikani, dala usullarini va Amerika hind tillarini oʻrgangan. Sapir, shuningdek, uni Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyo tillarini oʻrganishga undadi va bu uning Tailand va Xitoy-Tibet tillari boʻyicha ishiga olib keldi. Oʻsha paytda Li, shuningdek, Leonard Blumfildning shogirdi edi. Undan Li german tilshunosligi va matn tahlilini oʻrgangan. Li, shuningdek, Chikagodagi Karl Darling Bakdan hind-evropa tilshunosligini, ayniqsa yunon va lotin tillarini oʻrgangan.

Li Amerika hind tillari boʻyicha dala tadqiqotlari olib borgan. Uning dala ishlariga birinchi taʼsiri Shimoliy Kaliforniyadagi Mattole tilini oʻrganish boʻlgan. 1927- yilda magistr va 1928- yilda fan nomzodi ilmiy darajasini oladi. Uning Mattole: Atabaskan tili dissertatsiyasi 1930- yilda chop etilgan. Doktorlik dissertatsiyasini tugatgandan soʻng, 1928-29 yillarda Li Frans Boasning tavsiyalari bilan Yevropaga sayohat qilgan va u yerda tilshunoslar, jumladan Valter Simonga tashrif buyuradi.

Xare boʻyicha dala ishlaridan soʻng, 1929- yilda u Xitoyga qaytib keladi va YR Chao va Luo Changpei bilan birgalikda Tarix va filologiya institutida tadqiqotchi boʻlib ishlaydi. Lining Bernxard Karlgren tomonidan oʻrta xitoy va qadimgi xitoy tillarini qayta tiklash boʻyicha qayta koʻrib chiqishlari qadimgi xitoylik talabalar tomonidan 1970-yillarda nashr etilgan paytdan boshlab, 1990-yillarning oxirigacha keng foydalanilgan.

Li 1938–39- yillarda Yel universitetida xitoy tili va tilshunoslik fanlaridan dars bergan, Ikkinchi jahon urushidan soʻng esa 1946–48 yillarda Garvard universitetida ishlagan. Xuddi shu davrda u Garvard-Yenching institutida lugʻat ustida ish olib borgan. 1949- yilda u Vashington universitetida xitoy tili professori boʻladi, u yerda 1949- yildan 1969 - yilgacha dars bergach, 1974- yilda nafaqaga chiqqunga qadar Gavayi universitetida dars berdi. 1977- yilda u 40 yildan ortiq tadqiqotlar natijasi boʻlgan Tai tillarining qiyosiy rekonstruktsiyasini nashr etadi.

Li Kaliforniyaning San-Mateo okrugida olamdan oʻtadi.

Tsinghua universiteti 2005- yilda uning toʻliq asarlarini nashr eta boshlagan.

Tanlangan asarlar

• Li Fang-Kuei (1933). "Tibet prefikslarining ildiz bosh harflariga ba'zi fonetik ta'siri". Tarix va filologiya instituti axborotnomasi 6.2: 135–157.
• --------- (1956a). "821-822 yillardagi Xitoy-Tibet shartnomasining yozuvlari". T'oung p'ao 44: 1–99.
• --------- (1972), "Xitoyda til va shevalar". Bepul Xitoy sharhi XXII, № 5.
• Li (1971) tarjimasi.
• 978-0-8248-0540-1
• --------- (1979) "Tibet undoshlari klasterlarining xitoycha transkripsiyasi". Akademiya Tarix va Filologiya Instituti Axborotnomasi Sinica 50: 231–240.
• --------- va V. Janubiy Koblin (1987). Qadimgi Tibet yozuvlarini o'rganish . (Maxsus nashrlar 91. ) Taypey: Academia Sinica.
• Ning-Ping Chan va Rendi La Polla tomonidan oʻtkazilgan intervyu, Jorj Teylorning kirish soʻzi bilan.

Yana qarang

• Oʻrta Xitoyning Karlgren-Li rekonstruktsiyasi

Manbalar

• (xitoycha) Mah Feng-hua 馬逢華 (1988), "Daonian Li Fanggui xiansheng" 悼念李方桂先生 ("Remembering Mr. Li Fang-kuei"), in Zhuanji wenxue 25.2: 110–114.
• (xitoycha) Xu Ying 徐櫻 (1994). Fanggui yu wo wushiwu nian 方桂與我五十五年 (Fang-kueiʼs Fifty-five Years with Me) (Beijing: Shangwu yinshuguan).

Havolalar

• Ron va Syuzan Skollonning nekrologi, amerikalik antropolog, 1989, JSTOR orqali mavjud
• Li Fang-Kuei (1902–1989), RJ LaPolla tomonidan, Til va tilshunoslik entsiklopediyasida, 2-nashr, Keyt Braun (ed. ), London: Elsevier, 2005, s. 514–515.ISBN 978-0-08-044299-0ISBN 978-0-08-044299-0 .
• Fanggui Li to'plami, Amerika falsafiy jamiyatida
• Anne Yue-Xashimotoning "Professor Li Fang-kuei: shaxsiy xotira"
• Li Fang-Kuei simpoziumi
• Li Fang-kuei bilan suhbat
• Li Fang-Kuei Xitoy tilshunosligi jamiyati