Marokash arab
Arab tilining Marokash lahjasi ya'ni shevasi (arabcha: لهجة مغربية(mɑɣribi); arabcha: الدارجة ad-) dārija, so‘zma-so‘z ma’noda “dialekt”; Shuningdek, Darija) - Marokashda keng tarqalgan bo'lib arab tilining so'zlashuv xilma-xilligi va uslubi.
| Marokash arab | |
|---|---|
| Til kodlari |
Marokash Qirolligining rasmiy tili adabiy arab tilidir . Biroq, aslida, Marokash aholisi orasida mahalliy dialektning tarqalish va foydalanish darajasi juda yuqori bo'lganligi sababli Adabiy arab tili, ba'zan fransuz tili bilan birga, rasmiy sharoitlarda, yozuvda, ta'lim tizimida va ommaviy axborot vositalarida qo'llaniladi. Boshqa hududlarda Darija va ba'zi hollarda berber tillari deyarli to'liq ustunlik qiladi. Dialekt rasmiy ravishda yozilmagan, ammo ba'zida arab yozuvi va lotin yozuvidan foydalangan holda mahalliy nutqning o'ziga xos xususiyatlarini yetkazish uchun og'zaki tilning ham yozuvi mavjud.
Leksik va grammatik tomondan olinsa Marokash Darija adabiy arab tilidan ancha uzoqlashgan va boshqa (mag'rib bo'lmagan) arab lahjalarida so'zlashuvchi xalqlar uchun deyarli tushunarsizdir.
Lug'atda ispan va ko'proq darajada fransuz tilining ta'siri bor.
Marokashning arab tilisi to'rtta asosiy dialektga bo'lingan. Fes, Rabat, Sale va Tetouan shahar lahjalari (mdini) sezilarli Andalusiya arab ta'siriga ega. Tog' lahjasi (Jebli) asosan shimoli-g'arbiy qismida joylashgan bo'lib, mahalliy aholining eng qadimgi Amazigh tilining ba'zi xususiyatlarini o'z ichiga oladi. Badaviy lahjasi (arubi) vodiylarda (Gharb, Shavia, Dukkala va boshqalar) Atlantika sohilida joylashgan jamoalarda rivojlangan; shuningdek, vodiylarda (Marrakesh, Tadla va Sousse yaqinidagi Xauz) ichki qismida joylashgan. To'rtinchisi, Sahroi Kabirning ba'zi hududlarida qo'llaniladigan Hasaniya dialekti.
Tarixi tahrir
Arab tili Marokashga bir nechta yo'llar bilan yetib kelgan: 7-asrda Okba ben Nafi[1] qoʻshinlari bilan, so'ngra 9-asrda Fezdagi Al-Karauin masjidida universitet tashkil etilishi bilan tilning rivojlanishiga yangi imkon yaratildi. XII-XIII asrlarda arab badaviy qabilalari Hiloli va Maakili Marokashga, XIV asrda esa Rekonkista, Andalusiya arab qabilalari ko'chib o'tgan.
Fonetika tahrir
Gazetalar tahrir
Hozirda kunda Marokashda arab tilida kamida uchta gazeta nashr etib kelinadi. Telkel jurnali, shuningdek, Nichane deb nomlangan marokash-arabcha versiyada nashr etiladi.
Marokash lahjasida nashr etiladigan "standart" haftalik bepul jurnal ham mavjud bo'lib: Khbar Bladna (Mamlakatimiz yangiliklari) deb nomlanadi.
Adabiyot tahrir
- Кямилев С. Х.. Марокканский диалект арабского языка, 1700 экз, Языки народов Азии и Африки, М.: Наука (ГРВЛ), 1968.
- ↑ „Окба бен Нафи в истории Туниса“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 31-mart.