'''Usmonlilar imperiyasidagi yahudiylar tarixi''' — [[Usmonlilar imperiyasi]]da istiqomat qilganyashagan yahudiy xalqlarining tarixi. Tarix bilan yaqindanTarixga qiziqmaydigan odamlar koʻpincha ikkita notoʻgʻrixato fikr bilan kifoyalanadilar:<ref>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=21}}</ref>
# Yahudiylar Turkiyaga [[1492-yil]]da surgun qilinganlar.
# [[Turklar]] va [[yahudiylar]]ning birinchidastlabki aloqasi [[1453-yil]]da, [[Konstantinopolning fathi|Istanbul fathi]]dan keyin amalga oshirilgano'rnatilgan.
[[Vizantiya imperiyasidagi yahudiylar tarixi]]ga qaraydigannazar soladigan boʻlsak, yahudiylar miloddan avvalgi IV asrda [[Onadoʻli]] hududiga kirib kelganlar, Usmonlilarning beylik davridan to imperiyaning qulashiga qadar va, hatto imperiyadan keyingi [[Turkiya Respublikasi]] davrida ham ushbu hududlarda istiqomat qilishganyashashgan.
[[Usmonlilar imperiyasi]]ning yuksalish davri XV-XVI asrlar yahudiylarning oltin davri boʻlgan<ref name=g2012s47>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=47}}</ref>. Usmonlilar davlatiga ilk bosmaxonani olib kelgan yahudiylar davlat ishlarida ham faol qatnashgan vabo'lib, katta lavozimlarni egallashgan. XVII asrga toʻgʻri kelgan [[Usmonlilar imperiyasi]]ning turgʻunlik davrida Usmonli yahudiylari madaniy va iqtisodiy inqirozga yuz tutdilar<ref name=g2012s98>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=98}}</ref>. XVIII asrda yuz berganasrdagi tanazzul davrida, yahudiylar Sabetay Sevi voqeasidan kelib chiqqan zarba bilan „passiv himoya psixoziga“ kirishdilar<ref name=g2012s121>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=121}}</ref>. Soʻnggi davlatning qulash davrida yahudiylarning madaniy darajasi shu qadar pasayib ketgan ediki, hatto chet tilini oʻrganish biryoqda tursin hatto, dindan chiqib ketayotgandek tuyuldi<ref name=g2012s151>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=151}}</ref>. Ammo Usmonlilarning qaysi davrida boʻlsa boʻlsinham, yahudiylar jamoasi usmonlilar tuprogʻida boshqa xristian davlatlardagilarga nisbatan ishonch va tinchlikda yashadilar<ref name=g2012s172>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=172}}</ref>.
[[Tasvir:500 yil tura.png|thumb|right|[[1992-yil]]da [[Yahudiylar]]ning [[Ispaniya]]dan surgun qilinganini 500 yilligiga chiqarilgan 50,000 liralik xotira tangasi.]]
