30-Iyul 2023, 15:27 dagi koʻrinishi tahrirlash Artemev Nikolay (munozara \| hissa) Administratorlar 9 956 edits k Turkum:Qoraqalpoq davlat universiteti bitiruvchilari qoʻshildi (HotCat) ← Avvalgi tahrir		9-Sentyabr 2023, 13:49 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Dawletmuratov Yusup (munozara \| hissa) 24 edits Ibroyim Yusupov biografiyasi, ijodlari, unvonlari va oilasi haqida toliq mog'lumot Teglar: Qaytarildi Koʻrib tahrirlagich Keyingi tahrir →
Qator 1: '''Ibroyim Yusupov''' (qoraqolpoqcha. ''Ibrayım Yusupov''; 5 may 1929 — 24 iyul 2008) — sovet, [[Qoraqalpoqlar\|qoraqalpoq]] va [[Oʻzbeklar\|o'zbek]] shoiri, tarjimon va dramaturg, pedagog. [[Oʻzbekiston xalq shoiri\|O'zbekiston]] va [[Qoraqalpogʻiston\|Qoraqalpog'iston xalq shoiri]]. [[Oʻzbekiston Qahramoni\|O'zbekiston Qahramoni]] (2004). '''Ibroyim [[Ibroyim Yusupov\|Yusup]]<nowiki/>ov 1929-yil 5-mayda tugʻilgan.''' Qoraqalpogʻiston, Chimboy tumani Azot ovulida — [[Oʻzbekiston]] va [[Qoraqalpogʻiston]] (1975-yil) xalq shoiri, [[Oʻzbekiston Qahramoni]] (2004). Qoraqalpoq pedagogika institutini tugatgan (1949). Shu Institutda oʻqituvchi (1949-1961), „Amudaryo“ jur. bosh muharriri (1961—1962), [[Dovqorayev Najim\|N. Dovqorayev]] nomidagi Tarix, til va adabiyot institutida ilmiy xodim, sektor mudiri, Qoraqalpogʻiston Yozuvchilar uyushmasining raisi (1965—1980), „Sovet Qoraqalpogʻistoni“ gaz.ning bosh muharriri (1980— 1985), Qoraqalpogʻiston maʼnaviyat va maʼrifat markazining raisi (1985-2000). [[Qoraqalpogʻiston\|Qoraqalpog'iston Respublikasi madhiyasi]] matni muallifi. Dastlabki sheʼrlari 20-asr 40-yillarining oʻrtalarida eʼlon qilina boshlagan. 30 dan ortiq sheʼriy va nasriy toʻplamlari bor. „Qirq qiz“ (A. Shomuratov bilan hamkorlikda, 1965), „Aktrisaning iqboli“ (1967), „Umirbek laqqi“ (1971), „Mangu buloq“ dramalari, „Ajiniyoz“ librettosi muallifi. Yusupovning „Kun chiqish yoʻlovchisiga“, „Qoraqalpoqni koʻp maqtamang koʻzimcha“, „Qora tol“, „Turnalar“ va boshqalar sheʼrlari qoraqalpoq adabiyotining yuksak namunalaridir. Shuningdek, Yusupovning „Akatsiya gullagan joyda“, „Gilamchi xotin haqida haqiqat“, „Dala armonlari“, „Mangu buloq“ singari dostonlari ham 20-asr qoraqalpoq adabiyotining eng katta yutuqlari hisoblanadi. = Biografiyasi = ~~„Buloqlar qaynaydi“ (1960), „Oltin qirgʻoq“ (1962), „Dala armonlari“ (1967), „Choʻl toʻrgʻayi“ (1972), „Qora tol“ (1988) va boshqalar asarlari oʻzbek tilida nashr etilgan.~~ 1929 yil 5 mayda Azat posyolkasida (hozirgi Qoraqalpog'istonning [[Chimboy tumani]]) tug'ilgan. Bo'lajak shoirning otasi Yusup axun Sayekeyev (1875-1931) diniy arbob va yirik yer egasi bo'lib, mahalliy basmachilar safida Sovet hokimiyatiga qarshi qurolli chiqishlarda qatnashgan. Yusup axun Sayekeyev Qoraqalpoq "Anna"klani rahbarlarining (biy) avlodi edi. 1931 yilda zararkunandalikda ayblanib hibsga olingan va [[Turkmaniston\|Turkmanistonga]] surgun qilingan, surgundan qaytmagan. Onasi Xanbibi ikki o'g'il va to'rt qizni tarbiyalagan. O'n uch yoshidan oilasini boqishda yordam berish uchun pul topishni boshladi. [[:ru:Каракалпакский_государственный_университет\|Qoraqalpoq pedagogika institutida]] o'qigan. Institutni tugatgandan so'ng, 1949 yilda u yerda adabiyot darslarini o'qidi. 1952 yilda burjua-millatchilik guruhlari bilan hamkorlikda ayblangan, jinoyat ishi qo'zg'atilgan. Ammo "dalillar yetishmasligi sababli" degan so'zlar bilan oqlandi. 1961-1962 yillarda "Amudaryo" jurnalining muharriri bo'lib, keyinchalik [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi\|SSSR]] fanlar akademiyasining Qoraqalpoq filiali til, adabiyot va tarix institutiga ilmiy ishga o'tdi. 1965-1980 yillarda [[:ru:Каракалпакстан\|Qoraqalpog'iston ASSR]] yozuvchilar uyushmasini boshqargan. Jahon adabiyoti klassiklarining asarlarini qoraqalpoq tiliga tarjima qilgan („Mangu buloqlar“, 1986). Berdaq nomidagi Qoraqalpogʻiston Davlat mukofoti laureati (1974). Ibroyim Yusupov fQoraqalpog‘iston davlat madhiyasi muallifi hisoblanadi. Uning „Qadrdon so‘qmoqlar“ sheʼrini Muhammad Ali o‘zbek tiliga tarjima qilgan. Uning tashabbusi bilan birinchi marta SSSRning ko'plab shaharlarida Qoraqalpoq madaniyati kunlari, shu jumladan [[Moskva]], [[Kiyev]], [[Olmaota]], [[Vilnyus]] va ittifoqning boshqa shaharlarida o'tkazildi. 1980-1985 yillarda Qoraqalpog'iston tinchlikni himoya qilish qo'mitasi raisi, ma'naviyat va ma'rifat markazi rahbari lavozimida ishlagan. 1990 yilda [[:ru:Горбачёв,_Михаил_Сергеевич\|M. Gorbachev]] faoliyatini keskin tanqid qilgan "bizni qayerga olib keldi" she'ri uchun sovetlarga qarshi faoliyatda ayblangan. 2004 yilda O'zbekiston Konstitutsiyasining yilligi munosabati bilan O'zbekiston prezidenti [[Islom Karimov]] Ibrohim Yusupovga [[Oʻzbekiston Qahramoni\|O'zbekiston qahramoni]] unvoni va "[[Oʻzbekiston Qahramoni\|Oltin yulduz]]" oliy mukofotini berdi. Mukofotni topshirishda prezident Karimov I. Yusupovni "O'zbekiston qurollaridan biri" deb atadi. Biz bu unvonni Yusupovga uzoq vaqt oldin berishimiz kerak edi. Men bunday buyuk inson va shoirning zamondoshi va do'sti ekanligimdan juda faxrlanaman".. U bir necha bor kassr Oliy kengashi deputati etib saylangan. 1990-1994 yillarda O'zSSR va O'zbekiston Oliy Soveti deputatligiga saylangan. O'zbekiston Respublikasi prezidenti saylovida ko'p marotaba I. A. Karimovning ishonchli vakili bo'lib, uning nomzodligini faol qo'llab-quvvatlagan. Islom Karimov I. Yusupovning vafoti munosabati bilan shoirning oilasiga hamdardlik bildirdi: === '''''«O'zbek va qoraqalpoq xalqining sevimli shoiri, ajoyib inson, sodiq do'st, mehribon ustoz Ibrohim Yusupovning yorqin xotirasi qalbimizda abadiy saqlanib qoladi».''''' === [[:ru:Кулиев,_Кайсын_Шуваевич\|Qaysin Kuliev]] SSSR shoirlari va yozuvchilarining Qrimdagi uchrashuvlaridan birida [[Rasul Hamzatov\|Rasul Gamzatov]], [[Chingiz Aytmatov]] va Ibrohim Yusupovning o'zi ishtirokida: "Ibrohim Yusupov Navoiy va Maxtumquli bilan bir qatorda turkiyzabon xalqlar she'riyatining payg'ambari". Ibrohim Yusupov haykali Toshkentdagi adabiyotchilar xiyobonida o'rnatilgan. Uning sharafiga [[Nukus\|Nukusda]] ixtisoslashtirilgan ijodiy maktab nomlangan. U KASSR Prezidiumi raisi Mateke Jumanazarovning qizi Bibizada Jumanazarova bilan turmush qurgan (1941-1960). O'zSSR Kompartiyasi Markaziy komitetining birinchi kotibi sharaf Rashidov bilan shaxsan tanish edi. == Ijodlari == Yusupovning birinchi asarlari 1949 yilda nashr etilgan. U "Eski tutovnikda kuz" ("G'arri tuttag'ı gúz") hikoyalar to'plamini;" Лирика счастья "("Bahıt lirikasi")," Sharqdan kelgan sayohatchi ", " Yetti o'tish "("Jeti asırım")," cho'l she'rlar" va she'rlar to'plamlarini yozgan. "Dala orzulari", asr oqimi ("Zaman oqimi"), Tomaris va boshqa she'rlar, "Ilhom". Qoraqalpoq musiqa-dramatik teatri uchun u "Qirq Qiz" "Aktrisaning taqdiri" ("Aktrisanı ıg'balı"), "Hazilkash Umirbek" ("Ómirbek laqqi") pyesalarini yozgan. Yusupov shuningdek, rus va boshqa adabiyotlar klassiklari: A. S. Pushkin, M. Y. Lermontov, T. G. Shevchenko, Abay, G. Tukay, Shekspir va boshqalarning asarlarini qoraqalpoq tiliga tarjima qilish bilan shug'ullangan. Ibrohim Yusupovning iste'dodi O'zbekiston mustaqilligi yillarida eng katta kuch bilan namoyon bo'ldi. Ramil Islomov 80 yoshga to'lishi munosabati bilan shunday dedi: "o'zining she'rlari va she'rlarida, jurnalistik maqolalarida u o'z xalqining erkin hayotini, mamlakatda ro'y berayotgan tub o'zgarishlarni katta g'urur bilan kuyladi". I. Yusupovning vafoti munosabati bilan mamlakat Prezidenti I. Karimov hamdardlik bildirdi. U Nukusdagi Shorsha Baba (Sorsha) qabristoniga dafn etilgan. == Unvonlari == * O'zbekiston Qahramoni (25.08.2004) * Orden «El-yurt hurmati» (04.05.1999) * Orden «Do'stlik» * Mehnat Qizil Bayrog'i Ordeni (04.05.1979) * Medal «Mehnatdagi farq uchun» (18.03.1959) * O'zbekiston xalq shoiri == Oilasi == '''Otasi:''' Yusup Oxun Sayekeev (taxminiy hayot yillari: 1875-1932-yillar) '''Onasi:''' Xanbibi Xojamurat qizi (taxminiy hayot yillari: 1898-1974-yillar). '''Turmush o'rtog'i:''' Bibizada Djumanazarova (1934—1980). KASSR Prezidiumi raisi (o'sha paytda respublikadagi eng yuqori lavozim) M. Jumanazarovning qizi bo'lgan (1941-1960 yillardagi lavozimida bo'lgan yillar). '''Bolalari:''' * Shaxzada Yusupova ('''nabiralari:''' Sultan, Xansuluw, Aliya). * Baxram Yusupov. Baxram Yusupov KASSR Oliy Soveti Prezidiumining raisi (o'sha paytda respublikadagi eng yuqori lavozim) K. Rzayevning qizi (1978-1985 yillardagi lavozimida bo'lgan yillar) bilan turmush qurgan. * Madiyar Yusupov (nabiralari''':''' Allayar va Daniyar). M. Yusupov 1991-1997 yillarda Qoraqalpog'iston Respublikasi davlat soliq boshqarmasining o'rinbosari bo'lgan. * Aruwxan Yusupova (nabiralari''':''' Timur va Zuxra). * Ayjamal Yusupova (nabiralari''':''' Ilyas, Baxawatdin, Aysiliw, Ayzada). A. Yusupova Qoraqalpog'iston tarix va san'at muzeyi direktori hisoblanadi. ~~{{OʻzME}}~~ [[Turkum:Oʻzbekiston qahramonlari]] [[Turkum:Berdaq nomidagi Qoraqalpogʻiston Respublikasi Davlat mukofoti laureatlari]] ~~{{chala}}~~ ~~{{DEFAULTSORT:Yusupov, Ibroyim}}~~ [[Turkum:Qoraqalpogʻiston madhiyasi]] [[Turkum:Qoraqalpoq davlat universiteti bitiruvchilari]]

Ibroyim Yusupov: Versiyalar orasidagi farq