Belgrad

Belgrad (serbcha Beograd) — Yugoslaviya va Serbiya poytaxti. Sava daryosi Dunayga quyiladigan yerdagi yirik port, dengiz satxddan 110 m balandlikda. B. G‘arbiy Yevropadan Yaqin va O‘rta Sharq mamlakatlariga boriladigan yo‘llar ustida. Iqlimi mo‘’tadil kontinental. Yanv.ning o‘rtacha t-rasi 0’ dan 2° gacha, iyulniki 22,2°. Yiliga 634 mm yog‘in tushadi. Aholisi 1,8 mln. kishi (1995). Mayd. 600 km2.B. to‘g‘risidagi dastlabki tarixiy ma’lumot mil. av. 4 — 3-a.larga tegishli, uni keltlar Singidunum deb atashgan. Shahar qulay geografik o‘ringa ega bo‘lganligi sababli u o‘tmishda juda kup marta qo‘ddanqo‘lga o‘gib kelgan. Mil. av. 33 y.dan boshlab u deyarli yetti asr davomida Rim imperiyasi tasarrufida bo‘lib kelgan. 9-a.dan B. serbcha Beograd ("Oq shahar") nomi b-n ma’lum; 11-a.dan Makedoniya podshohligi, so‘ngra Vizantiya imperiyasi tarkibida. 12 — 14-a.lardan B. goh Vengriya, goh Vizantiya tasarrufida, 15-a.dan u yana serblarga o‘tib turdi. 1521 y.dan shahar turklar — Usmonlilar saltanati qo‘l ostida bo‘lgan va "Dorul Al-Shahad", ya’ni "Qutlug‘ urush shahri" deb atalgan. 1806 y. Serbiya knyazligining poytaxtiga aylandi. 1813 — 67 y.larda yana Turkiya tarkibida, 1-jahon urushi yillarida Avstriya qo‘li ostida bo‘ldi. Urushdan so‘ng (1918 y.dan) Serb, xorvat va slovenlar kirolligi(1929 y.dan Yugoslaviya)ning poytaxti, 2-jahon urushi arafasida yeyi, Belgrad sh. rasmlar galereyasi, hayvonot bog‘i bor. 1950 — 80-y.larda ko‘plab zamonaviy uy-joylar (Yangi Belgrad r-ni) qurilgan.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil