|
'''ИсмоилIsmoil ИбнIbn КасирKasir''' (<span>{{lang-ar|ابن كثير}}</span> 1300 – — 1373 йy.) [[Mamluklar davlati|МамлукларMamluklar]] [[Suriya|СурияSuriya]]ниni бошқарганboshqargan даврдаdavrda [[Shofiʼiylik|ШофиъийликShofiʼiylik]] мактабинингmaktabining жудаjuda нуфузлиnufuzli [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|СуннийSunniy]] олимлариданolimlaridan бўлибboʻlib, [[Tafsir|тафсирtafsir]] ваva [[Fiqh|фиқҳfiqh]] мутахассисиmutaxassisi ҳамдаhamda [[Tarixchi|тарихчиtarixchi]] бўлганboʻlgan.
== Tarjimai hol ==
==Таржимаи ҳол==
ТўлиқToʻliq исмиismi АбуAbu алal-ФидоFido ИсмоилIsmoil ибнibn УмарUmar ибнibn КасирKasir ({{lang|ar| أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير}}) бўлибboʻlib, ИмодуддинImoduddin (диннингdinning устуниustuni) дебdeb шарафланганsharaflangan. ҲижрийHijriy 700 (милодийmilodiy 1301) йилдаyilda СуриянингSuriyaning [[Damashq|ДамашқDamashq]] шарқидагиsharqidagi [[Busro|БусроBusro]] шаҳринингshahrining МиждалMijdal қишлоғидаqishlogʻida таваллудtavallud топганtopgan. [[Ibn Taymiya|ИбнIbn ТаймияTaymiya]] ваva [[Az-Zahabiy|азaz-ЗаҳабийZahabiy]]ларданlardan таълимtaʼlim олганolgan.
Oʻsha davrdagi Suriyaning etuk olimlaridan boʻlmish [[Al-Mizziy|Al-Mizziy]]ning qiziga uylanadi va shu bilan olimlar jamiyatiga qoʻshiladi. 1345 yilda qaynotasining vatani boʻlmish Mizzada qurilgan yangi masjidda xotib boʻlib tayinlanadi. 1366 yilda [[Umayyad Masjidi|Damashqning Buyuk Masjidi]]da mutaxassis darajasiga koʻtariladi.
Ўша даврдаги Суриянинг етук олимларидан бўлмиш [[Al-Mizziy|Ал-Миззий]]нинг қизига уйланади ва шу билан олимлар жамиятига қўшилади. 1345 йилда қайнотасининг ватани бўлмиш Миззада қурилган янги масжидда хотиб бўлиб тайинланади. 1366 йилда [[Umayyad Masjidi|Дамашқнинг Буюк Масжиди]]да мутахассис даражасига кўтарилади.
Hayotining soʻngida koʻr boʻlib qoladi. Koʻr boʻlishining sababi qilib [[Ibn Hanbal Ahmad Abu Abdulloh|Ahmad Ibn Hanbal]]ning [[Musnad|Musnad]]ini rivoyatchi emas balki mavzu boʻyicha tartibga solish uchun kechasilari kech ishlaganlikda qilib koʻrsatgan. Damashqda 1373 yil (774-hijriy) fevral oyida vafot etgan.
Ҳаётининг сўнгида кўр бўлиб қолади. Кўр бўлишининг сабаби қилиб [[Ibn Hanbal Ahmad Abu Abdulloh|Аҳмад Ибн Ҳанбал]]нинг [[Musnad|Муснад]]ини ривоятчи эмас балки мавзу бўйича тартибга солиш учун кечасилари кеч ишлаганликда қилиб кўрсатган. Дамашқда 1373 йил (774-ҳижрий) феврал ойида вафот этган.
==Ишлари Ishlari ==
===Тафсир Tafsir ===
Ibn Kasir [[Qurʼon|Qurʼon]] uchun „Tafsirul Qurʼanil aziym“ nomli mashhur sharhni yozgan. Kitobda Qurʼonning oyatlari [[Hadis|hadis]]lar bilan bogʻlab tushuntirilgan. Bu kitob undan oldinroq yozilgan [[At-Tabariy|At-Tabariy]]ning „[[Tafsir at-Tabariy|Tafsir at-Tabariy]]“ tafsirining qisqacha bayoni hisoblanadi. Qurʼonning har bir oyat va surasini tushuntirishda [[Hadis|hadis]] ishlatilganligi sababli kitob juda mashhur.
Ибн Касир [[Qurʼon|Қуръон]] учун «Тафсирул Қуръанил азийм» номли машҳур шарҳни ёзган. Китобда Қуръоннинг оятлари [[Hadis|ҳадис]]лар билан боғлаб тушунтирилган. Бу китоб ундан олдинроқ ёзилган [[At-Tabariy|Ат–Табарий]]нинг «[[Tafsir at-Tabariy|Тафсир ат–Табарий]]» тафсирининг қисқача баёни ҳисобланади. Қуръоннинг ҳар бир оят ва сурасини тушунтиришда [[Hadis|ҳадис]] ишлатилганлиги сабабли китоб жуда машҳур.
Misrlik olim Ahmad Muhammad Shokir (1892-1958) Ibn Kasirning tafsirini tahrirlab besh jildli „Umdat at-Tafsir“ qilib 1956-1958 yillarda chop etgan.
Мисрлик олим Аҳмад Муҳаммад Шокир (1892–1958) Ибн Касирнинг тафсирини таҳрирлаб беш жилдли «Умдат ат–Тафсир» қилиб 1956–1958 йилларда чоп этган.
===Ҳадис Hadis ===
«Ал–Жомиъ»„Al-Jomiʼ“ (الجامع) қомусийqomusiy фойдаланишгаfoydalanishga мўлжалланганmoʻljallangan [[Hadis|ҲадисHadis]] матнларинингmatnlarining йирикyirik тўпламиtoʻplami.
„Taxriyju ahadisi adillatit tanbih fiy fiqhish shofiiyya“ni ham yozgan.
«Тахрийжу аҳадиси адиллатит танбиҳ фий фиқҳиш шофииййа»ни ҳам ёзган.
===Тарих Tarix ===
Ibn Kasirning „Al-Bidoya van Nihoya“ (البداية والنهاية) (Boshlanish va oxiri) kitobi Islom tarixshunosligiga oid eng taniqli ishlardan hisoblanadi. Kitob dunyoning yaratilishidan oxirigacha boʻlgan „universal“ tarix va Islom esxatologiyasini oʻz ichiga oladi. Kitobda paygʻambarlar va oldingi xalqlar haqida hikoyalar, Paygʻambarning Siyrati va uning davrigacha boʻlgan islom tarixi haqida gapirilgan. Bundan tashqari u qiyomatning alomatlari haqida „Al-Fitan“ kitobini yozgan. Bu kitob Ibk Kasir davridagi siyosat haqidagi maʼlumotlari bilan qiymatli. Kitob birinchi boʻlib Qohirada 1932-1939 yillarda tahrirlanib, undan keyin ham bir necha bor tahrirlangan.
Ибн Касирнинг «Ал-Бидоя ван Ниҳоя» (البداية والنهاية) (Бошланиш ва охири) китоби Ислом тарихшунослигига оид энг таниқли ишлардан ҳисобланади. Китоб дунёнинг яратилишидан охиригача бўлган «универсал» тарих ва Ислом эсхатологиясини ўз ичига олади. Китобда пайғамбарлар ва олдинги халқлар ҳақида ҳикоялар, Пайғамбарнинг Сийрати ва унинг давригача бўлган ислом тарихи ҳақида гапирилган. Бундан ташқари у қиёматнинг аломатлари ҳақида «Ал–Фитан» китобини ёзган. Бу китоб Ибк Касир давридаги сиёсат ҳақидаги маълумотлари билан қийматли. Китоб биринчи бўлиб Қоҳирада 1932-1939 йилларда таҳрирланиб, ундан кейин ҳам бир неча бор таҳрирланган.
Muhammadning hayoti va Qissas al-Anbiyo (Islom paygʻambarlari va Eski Ahd qahramonlari haqidagi rivoyatlar toʻplami) haqida „As-Siyra an-Nabaviya“ni ham yozgan.
Муҳаммаднинг ҳаёти ва Қиссас ал–Анбиё (Ислом пайғамбарлари ва Эски Аҳд қаҳрамонлари ҳақидаги ривоятлар тўплами) ҳақида «Ас-Сийра ан-Набавия»ни ҳам ёзган.
„Tabaqot ash-Shofiiyya“
«Табақот аш-Шофииййа»
===Бошқа Boshqa ===
„Jomiʼul masaniyd vas sunanil hadiy liaqvami sunan“ kitobida Ibn Kasir Imom Ahmad bin Hanbal, Al-Bazzar, Abu Yaʼla Al-Mavsili, Ibn Abi Shaybalardan, hamda oltita hadis toʻplamidan (Al-Buxoriy va Muslimning ikki sahihlari va toʻrt Sunanlar — Abu Dovud, At-Termiziy, An-Nasai va Ibn Majah) hikoyalarni yiqqan. Ibn Kasir bu kitobni Fiqhning boʻlimlari boʻyicha boʻlib chiqqan. „Tabaqot ash-Shofiiyya“ (Shofiiy olimlarining darajalari) kitobida esa Ibn Kasir Sahih al-Buxoriyni tushuntirishni boshlagan, ammo uni tugatmagan. Ahkam (Qonunlar) haqida katta jildni yozishni boshlagan, lekin faqat Haj marosimlarigacha yozgan. Al-Baihaqiyning „Al-Madxal“ini ham qisqacha bayonini yozgan. Bu kitoblarning koʻpisi chop etilmagan.
«Жомиъул масанийд вас сунанил ҳадий лиақвами сунан» китобида Ибн Касир Имом Аҳмад бин Ҳанбал, Ал–Баззар, Абу Яъла Ал–Мавсили, Ибн Аби Шайбалардан, ҳамда олтита ҳадис тўпламидан (Ал–Бухорий ва Муслимнинг икки саҳиҳлари ва тўрт Сунанлар – Абу Довуд, Ат–Термизий, Ан–Насаи ва Ибн Мажаҳ) ҳикояларни йиққан. Ибн Касир бу китобни Фиқҳнинг бўлимлари бўйича бўлиб чиққан. «Табақот аш-Шофииййа» (Шофиий олимларининг даражалари) китобида эса Ибн Касир Саҳиҳ ал–Бухорийни тушунтиришни бошлаган, аммо уни тугатмаган. Аҳкам (Қонунлар) ҳақида катта жилдни ёзишни бошлаган, лекин фақат Ҳаж маросимларигача ёзган. Ал–Баиҳақийнинг «Ал–Мадхал»ини ҳам қисқача баёнини ёзган. Бу китобларнинг кўписи чоп этилмаган.
== Eslatmalar ==
==Эслатмалар==
{{Reflist}}
== Adabiyotlar ==
==Адабиётлар==
* Norman Calder, 'Tafsir from Tabari to Ibn Kathir, Problems in the description of a genre, illustrated with reference to the story of Abraham', in: G. R. Hawting / Abdul-Kader A. Shareef (eds.): ''Approaches to the Qur'anQur’an'', London 1993, 101–140101-140 саҳифаларsahifalar.
* Jane Dammen-McAuliffe, 'Quranic Hermeneutics, The views of al-Tabari and Ibn Kathir', in: Andrew Rippin (ed.): ''Approaches to the history of the interpretation of the Qur'anQur’an'', Oxford 1988, 46–6246-62 саҳифаларsahifalar.
== Tashqi Havolalar ==
==Ташқи Ҳаволалар==
* [http://quran.cc/1/tafsiribnkathir Tafsir ibn Kathir - — English]
* [http://www.quran4u.com/Tafsir%20Ibn%20Kathir/Index.htm Ibn Kathir in English]
[[Turkum:1301-yilda tugʻilganlar]]
| 