Transport: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: T.i. → {{subst:FULLPAGENAME}}, y.lar → yillar (3), va b. → va boshqa (3) using AWB
kTahrir izohi yoʻq
Qator 1:
'''Transport''' (lot. transporto — tashiyman) — ijtimoiy moddiy ishlab chiqarish. tarmogʻi, yuklarni va yoʻlovchilarni bir joydan ikkinchi joyga eltishni, mamlakat viloyat va tumanlari, korxonalari, xalq xoʻjalik tarmoqlari oʻrtasida, shuningdek, mamlakat ichida ayirboshlash va aloqani taʼminlaydi.
 
Quyidagi T.lar mavjud: yer usti T. i (t.y.temir yoʻl, avtomobil, quvur yoʻllari), suv T.i (dengiz va daryo), havo T.i (aviatsiya). Vazifasiga koʻra ichki ishlab chiqarish. (sanoat) T.iga vaumumiy foydalaniladigan T.ga boʻlinadi. BuT. turlari bilan bir qatorda shaxsiy foydalaniladigan avtotransportlarxam mavjud. Vazifasi xususiyatiga koʻra, T.temir yoʻlovchilar va yuk tashuvchi T.ga boʻlinadi. Ichki ishlab chiqarish. transporti bevosita moddiy neʼmatlar ishlab chiqarish. jarayoniga xizmat qiladi va korxona ishlab chiqarish. vositalarining tarkibiy qismi hisoblanadi. Umumiy foydalaniladigan T. (yer usti, suv va havo) ijtimoiy ishlab chiqarish.da muhim sohani tashkil etadi. Umumiy foydalaniladigan T.ning moddiy ishlab chiqarish. tarmogʻi sifatida paydo boʻlishi sanoat toʻntarishi bilan bogʻliq.
 
Mamlakatlar oʻrtasida tashqi savdoning oʻsishi dengiz kemachiligining rivojlanishiga turtki berdi. Avtotransport 19-a.ning oxirida paydo boʻldi, 20-a.ning 20-yillarida qisqa masofaga yuk va yoʻlovchilar tashishni amalga oshirib, temir yoʻl va daryo Transport bilan raqobat qila boshladi. Fuqaro havo T.i 20-a.ning 1-choragida vujudga keldi.
Qator 7:
20-a.da jahon transporti tizimi juda kjsaldi. Rivojlangan mamlakatlarda T. tizimlarining barcha T. turlari (AQSH, Kanada) yoki ayrim T. turlari (Gʻarbiy Yevropa mamlakatlari, Yaponiya)ning yuksak darajada rivojlanganligi bilan tavsiflanadi.
 
20-a. boshlariga qadar Oʻzbekistonda yuk va yoʻlovchilar, asosan, t.y.temir yoʻl, otulov T.larida, tuya, xachir va boshqa yuk tashuvchi hayvonlarda tashilgan. 20-a.ning 20-yillaridan avtomobil va xavo T.i, yirik sanoat korxonalari qurilishi bilan sanoat T.i vujudga keldi. 80-yillar oxiriga kelib respublika T.ining moddiytexnika bazasi birmuncha yaxshilandi. Sanoat va qishloq xoʻjaligi.da ishlab chiqarish.ning oʻsishi, keng miqyosdagi kapital qurilishi va transport moddiytexnika bazasining yuksalishi bilan yuk va yoʻlovchilar tashish hajmlari ham orta bordi.
 
Respublika mustakillikka erishganidan keyin T.ning xalq xoʻjaligiga va ahrliga xizmat koʻrsatishini tubdan yaxshilash va T.ni boshqarish tizimini takomillashtirish maqsadlarida "Oʻzbekiston havo yoʻllari" milliy aviakompaniyasi (1992 y. 28 yanvar), "Oʻzbekiston avtomobil transporti" davlataksiyadorlik korporatsiyasi (1993 y. 8 yanvar), "Oʻzbekiston temir yoʻllari" davlataksiyadorlik kompaniyasi (1994 y. 7 noyab.) va boshqa idoralar tashkil etildi. Mamlakatda T. korxonalari davlat ishtirokidagi aksiyadorlik, ochiq turdagi aksiyadorlik, masʼuliyati cheklangan jamiyatlarga, jamoa korxonalariga aylantirildi. Respublikada avtotransport vositalarining bir qismi (avtobuslar, yuk va yengil mashinalar) jamoa xoʻjaliklari, fuqarolarning mulkiga aylandi.
 
Oʻzbekiston Respublikasida umumiy foydalaniladigan yuk va yoʻlovchilar tashuvchi T.ning barcha turi —t.y.—temir yoʻl, avtomobil, aviatsiya, shahar elektr transporti (tramvay,, trolleybus, metropoliten), daryo T.i, quvur yoʻllari transporti, shuningdek, umumiy foydalanilmaydigan (sanoat) transporti turlari — t.ytemir yoʻl, avtomobil, tasmali. transport, osma arqon transporti rivoj topgan (yana q. [[Avtomobil transporti]], [[Daryo transporti]], [[Dengiz transporti]], [[Havo transporti]], [[Temir yoʻl transporti]], [[Shahar transporti]]).
 
Respublikaning T. tizimi t.y.temir yoʻl, avtomobil yoʻllari, zamonaviy uskunalar bilan jihozlangan temir yoʻl vokzallari, styalari, bekatlari, yuk omborlari, pristanlar, gʻavo flotining yirik aerovokzallari va boshqa infratuzilma boʻlinmalarini qamraydigan xalq xoʻjaligi kompleksini tashkil etadi.
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->