25-Iyun 2013, 10:00 dagi koʻrinishi tahrirlash Abdulla (munozara \| hissa) Rasmiyatchilar, Administratorlar 19 009 edits k added Category:Kosmologiya using HotCat ← Avvalgi tahrir		8-Aprel 2020, 18:05 dagi (joriy) koʻrinishi tahrirlash bekor qilish PlanespotterA320 (munozara \| hissa) 66 045 edits kTahrir izohi yoʻq Teg: Koʻrib tahrirlagich
Qator 2: '''Reliktiv nurlanish''' ({{lang-la\|relictum}} — qoldiq; boshqa nomlari: '''qoldiq nurlanish''', '''kosmik mikrotoʻlqinli fon nurlanishi''') — kosmik [[elektromagnit nurlanish]]. Reliktiv nurlanish [[intensivlik\|intensivligi]] va [[spektr]]i [[mutlaq qora jism]]ning 2,7 [[Kelvin\|K]] bilan nurlanishiga mos keladi. Reliktiv nurlanishning mavjudligi toʻgʻrisida birinchi marta 1948-yilda amerikalik olim [[George Gamow]] (1904—68), „qaynoq Koinot“ nazariyasida tilga olgan. Bu modelga koʻra, Koinot ilk davrda ([[galaktika]] va [[yulduzlar]] paydo boʻlguncha) oʻta zich va qaynoq (oʻta yuqori haroratli) boʻlgan. Bu harorat [[vodorod]]dan [[geliy]]ni sintezlovchi yadro reaksiyalarining boʻlishi uchun yetarli boʻlgan. Sintez tufayli fazo oʻta zich elektromagnit nurlanish bilan toʻyingan boʻlib, kuchsiz qoldiqlari reliktiv nurlanish koʻrinishida kuzatiladi. Reliktiv nurlanishni 1965-yilda [[Arno Penzias]] va [[Robert Wilson]] 7,35 sm toʻlqin uzunligida kashf etganlar. Keyinchalik Koinot kengayish natijasida soviy boshlagan. „Boshlangʻich“ vaqtdan bir necha yuz ming yil keyin atrof muhitning ~~trasi~~temperaturasi 3000—4000K gacha pasaygan, zichlik esa r=10~20 g/sm<sup>3</sup> boʻlgan. Shu paytdan boshlab kimyoviy elementlar paydo boʻla boshlagan. Kengayish hozirgi kungacha davom etmoqda, deb hisoblansa, Koinot ham oʻzidagi modda kabi sovimoqda, degan xulosa chiqadi. Hozirgi zamonga f=10<sup>10</sup> yil boʻlgan; Koinotning hozirgi zichligi r=10~2’ g/sm<sup>3</sup> deb olinsa, Koinot harorati 2,7 K boʻlgan reliktiv nurlanishni sochib turishi kerak. Darhaqiqat, 1965-yilda Bell telefon kompaniyasi (Angliya)ning radioantennasi 2,7K haroratli reliktiv nurlanishni, yaʼni 7,35 sm toʻlqin uzunlikdagi radio nurlanishni qayd etdi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Manbalar ==

Reliktiv nurlanish: Versiyalar orasidagi farq