Kompas: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MalikxanBot (munozara | hissa)
k Bot v1: Umumiy tuzatmalar (xato haqida xabar berish)
MalikxanBot (munozara | hissa)
Bot v1: Tuzatmalar (xato haqida xabar berish)
Qator 1:
[[FileFayl:kompassi.jpg|thumb|right|Oddiy choʻntak kompasi.]]
'''Kompas''' ([[lotin tili|lot.]] ''com-'' — „ham-, birga“ va ''passus'' — „yoʻl“, „qadam“; „hamqadam“, „yoʻldosh“) navigatsiya asbobi boʻlib, yer sirtiga nisbatan tizimda yoʻnalishlarni aniqlaydi. Bu tizim toʻrt ''[[dunyo tomonlari]]'' — [[shimol]], [[janub]], [[gʻarb]] va [[sharq]]ni belgilaydi. Baʼzan kompasda bu tomonlardan tashqari darajalar ham chizilgan boʻladi. Bunda shimol 0°, keyin soat yoʻnalishi boʻylab: sharq 90°, janub 180°, gʻarb esa 270° ga mos keladi. Ushbu darajalar [[azimut]]ni koʻrsatishga xizmat qiladi.
 
Qator 8:
Bir-biridan farqli ikki xil kompaslar mavjud: [[magnit kompas]] va [[girokompas]]. Magnit kompas mili [[Yer magnit maydoni]] bilan taʼsirlashib, [[geomagnit qutb]]larga mos tushishga harakat qiladi. Girokompas esa oʻz ichida Yer aylanishiga sezgir tez aylanuvchi gʻildirakni saqlaydi.
 
Magnit kompas [[Xitoy]]da, [[Han sulolasi]] davrida ixtiro etilgan,<ref name=merrill>{{citeKitob bookmanbasi|last=Merrill|first=Ronald T.|title=The Earth's magnetic field: Its history, origin and planetary perspective|url=https://archive.org/details/earthsmagneticfi00mcel|year=1983|publisher=Academic press|location=San Francisco|isbn=0-12-491242-7|page=[https://archive.org/details/earthsmagneticfi00mcel/page/n13 1]|edition=2nd printing|coauthors=McElhinny, Michael W.}}</ref><ref>Li Shu-hua, p. 176</ref> uni avvalboshda "qimmatbaho toshlar topish va uy qurish uchun joy aniqlashda" ishlatishgan. Keyinchalik kompasdan Xitoy harbiylari dengiz va quruqlikda yoʻl aniqlash va xarita chizish uchun foydalana boshlashgan. Kompas Xitoydan Yevropaga [[Eron]] orqali kirib kelgan.
 
== Manbalar ==