Soʻzma-soʻz tarjima: Versiyalar orasidagi farq

'''To'g'ridanToʻgʻridan-to'g'ritoʻgʻri tarjima''' yoki '''so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjima''' - — bu so'zlarningsoʻzlarning ibora yoki jumlada qanday qo'llanilishigaqoʻllanilishiga qaramasdan, har bir so'znisoʻzni alohida tarjima qilish orqali amalga oshiriladigan matn tarjimasi. <ref>{{Web manbasi|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/literal|title=LITERAL {{!}} meaning in the Cambridge English Dictionary|work=dictionary.cambridge.org|language=en|accessdate=2019-09-21}}</ref>

Tarjima nazariyasida "so'zma„soʻzma-so'zsoʻz tarjima"tarjima“ uchun yana bir atama " metafraza " va frazaviy ("ma'no"„maʼno“) tarjima uchun "„ parafraza"parafraza“ dir .

So'zmaSoʻzma-so'zsoʻz tarjima [[Idioma|idiomalarni]] noto'g'rinotoʻgʻri tarjima qilishga olib keladi, bu esa [[mashina tarjimasi]] uchun jiddiy muammodir. <ref name="Hutchins">John Hutchins, [http://www.hutchinsweb.me.uk/MTNI-11-1995.pdf "The„The whisky was invisible"invisible“, or Persistent myths of MT], ''MT News International'' 11 (June 1995), pp. 17–1817-18.</ref>

"So'zmaSoʻzma-so'zsoʻz tarjima" atamasi ko'pinchakoʻpincha klassik, Injil va boshqa matnlarning 19-asr [[Ingliz tili|ingliz tiliga]] tarjimalari sarlavhalarida uchraydi.

Baʼzan oʻzi bilmagan tilda yozilgan asarni tarjima qilayotgan yozuvchi uchun soʻzma-soʻz tarjima (“beshiklar”„beshiklar“, “poniyalar”„poniyalar“ yoki “trotslar”„trotslar“) tayyorlanadi. Misol uchun, Robert Pinskiy italyan tilini bilmagani uchun [[Dante Aligyeri|Dantening]] "„ ''Do'zax"Doʻzax“'' (1994) tarjimasini tayyorlashda so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimadan foydalangani aytiladi.  Xuddi shunday, Richard Pivear bir nechta rus romanlarining tarjimalarida rafiqasi Larisa Voloxonskiy tomonidan taqdim etilgan so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimalardan ishlagan. 

So'zmaSoʻzma-so'zsoʻz tarjima asl matnning aniq ma'nosinimaʼnosini ifodalovchi, lekin uning uslubi, go'zalligigoʻzalligi yoki she'riyatinisheʼriyatini yetkazishga harakat qilmaydigan tarjimani ham anglatishi mumkin. Biroq, she’riysheʼriy asarning so‘zma-so‘z tarjimasi bilan nasriy tarjima o‘rtasida katta farq bor. She'rningSheʼrning so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimasi she'rdasheʼrda emas, balki nasrda bo'lishiboʻlishi mumkin, lekin xatosiz ham bo'lishiboʻlishi mumkin. Charlz Singletonning "„ ''Ilohiy komediya"komediya“'' (1975) tarjimasi nasriy tarjima sifatida baholanadi.

"To'g'ridanToʻgʻridan-to'g'ritoʻgʻri" tarjima, ehtimol, xatolarga to'latoʻla ekanligini anglatadi, chunki tarjimon, masalan, idiomalarni yoki ma'nomaʼno soyalarini to'g'ritoʻgʻri yetkazish uchun hech qanday harakat qilmagan, ammo bu so'zlarningsoʻzlarning manba tilining ma'nonimaʼnoni yetkazish uchun qanday ishlatilishini ko'rishdakoʻrishda ham foydali bo'lishiboʻlishi mumkin.

Tom ma'nodagimaʼnodagi [[Ingliz tili|ingliz]] [[tarjima]] ning [[Nemis tili|nemis]] so'zsoʻz ''"Bolalar bog'chasibogʻchasi",'' "bolalar„bolalar bog'"bogʻ“ bo'ladiboʻladi, lekin, shuningdek, (asosan AQSh) ingliz, ifoda maktabgacha muassasaga anglatadi. So'zSoʻz yoki birikmalar tarkibidagi alohida komponentlar maqsadli tilda yangi leksik elementlarni yaratish uchun tarjima qilingan so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimalar (bu jarayon "qarz„qarz tarjimasi"tarjimasi“ deb ham ataladi) [[Kalka|calques]] deb ataladi, masalan, nemischa "Biergarten"„Biergarten“ dan "pivo„pivo bog'i"bogʻi“.

"„ ''So che questo non va bene'' [[Italyan tili|"“ ("Men„Men bu yaxshi emasligini bilaman"bilaman“) italyancha]] jumlaning so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimasi "Bilamanki„Bilamanki, bu yaxshi emas"emas“ deb tarjima qilinadi, unda inglizcha ''so'zlarsoʻzlar'' [[Ingliz tili|italiancha]] ''grammatika'' ''mavjud''

Dastlabki [[Mashina tarjimasi|mashina tarjimalari]] (1962 yil <ref name="Hutchins">John Hutchins, [http://www.hutchinsweb.me.uk/MTNI-11-1995.pdf "The„The whisky was invisible"invisible“, or Persistent myths of MT], ''MT News International'' 11 (June 1995), pp. 17–1817-18.</ref> ) tarjimaning bu turi bilan mashhur edi, chunki ular shunchaki so'zlarsoʻzlar va ularning tarjimalari ma'lumotlarmaʼlumotlar bazasidan foydalangan. Keyingi urinishlarda umumiy iboralardan foydalanildi, buning natijasida grammatik tuzilish va idiomalarning yaxshilanishiga olib keldi, lekin asl tilda ko'pkoʻp so'zlarsoʻzlar qoldirib ketilgan edi. Sintetik tillarni tarjima qilish uchun morfosintaktik analizator va sintezator kerak bo'ladiboʻladi.

Bugungi kunda eng yaxshi tizimlar yuqoridagi texnologiyalarning kombinatsiyasidan foydalanadi va tarjimaning "tabiiy"„tabiiy“ tovushini tuzatish uchun algoritmlarni qo'llaydiqoʻllaydi. Oxir-oqibat, mashina tarjimasini qo'llaydiganqoʻllaydigan professional tarjima firmalari undan qo'polqoʻpol tarjimani yaratish uchun vosita sifatida foydalanadilar va keyinchalik inson, professional tarjimon tomonidan tuzatiladi.

Ko'pinchaKoʻpincha, birinchi avlod immigrantlari ota-onalarining ona tilida qanday gapirishlarini so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjima qiladilar. Bu ikki tilni bir pidginga o'xshashoʻxshash tarzda aralashtirib yuborishga olib keladi. Ko'pginaKoʻpgina xollarda bunday aralashmalarning o'zigaoʻziga xos nomlari bor, masalan [[Spenglish|Spanglish]] yoki Germish . Misol uchun, [[Germaniya|nemis]] muhojirlarining amerikalik bolalari "silkituvchi„silkituvchi stul"stul“ o'rnigaoʻrniga nemischa "Schaukelstuhl"„Schaukelstuhl“ so'zidansoʻzidan "rockingstool"„rockingstool“ dan foydalangan holda eshitiladi.

Adabiy tarjima [[Idioma|iboralar]] Tarjimonlarning hazil va manbaidir apokrifani . Ko'pinchaKoʻpincha tajribasiz tarjimonlarga yoki [[Mashina tarjimasi|mashina tarjimalariga]] nisbatan quyidagilar aytilgan: "Ruh„Ruh irodali, ammo tana zaif"zaif“ ''jumlasi ("dux bodr, plot je nemoshchna'' ", [http://www.biblegateway.com/passage/?search=mark%2014:38;&version=NASB; Mark 14:38] ga ishora) [[Rus tili|rus]] tilidan [[Ingliz tili|ingliz]] tiliga tarjima qilingan, natijada "Aroq„Aroq yaxshi, lekin go'shtgoʻsht chirigan"chirigan“ (" ''vodka xoroshaya, no myaso protuxlo'' ") degan mano chiqqan. Bu, odatda, haqiqiy mashina tarjimasi xatosiga ishora emas, balki kulgili apokrifa deb hisoblanadi<ref name="Hutchins">John Hutchins, [http://www.hutchinsweb.me.uk/MTNI-11-1995.pdf "The„The whisky was invisible"invisible“, or Persistent myths of MT], ''MT News International'' 11 (June 1995), pp. 17–1817-18.</ref>

* ''Youngning so'zmasoʻzma-so'zsoʻz tarjimasi'' ( ''[[Bibliya|Injil]]'' )

== Qo'shimchaQoʻshimcha o'qishoʻqish ==