Goʻdak: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
kTahrir izohi yoʻq |
kTahrir izohi yoʻq |
||
Qator 8:
Yangi tugʻilgan chaqaloqning elkalari va soni keng boʻladi, qorni esa yon tomonlaridan ozgina chiqib turadi. Ogʻrligi 2500 gramdan 4000 gramgacha boʻlishi mumkin, oʻrtacha vazni odatda 3200-3700 gram boʻladi. Yangi tugʻilgan chaqaloq birinchi hafta ichida 200-300 gramga ozadi, bu oʻpkada toʻplangan suyuqlik va glyukozaning bir qancha qismining chiqib ketish bilan bogʻliq yuz beradi. Bola ona koʻkragiga qanchalik tez qoʻyilsa va tez emishni oʻrgansa yuqotilgan energiya tez tiklanadi va ozishni oldi olinadi. Birinchi oy chaqaloq 600 gramgacha semiradi, baʼzi hollarda esa 1 kilogramgacha ogʻrlashishi mumkin.
Yangi tugʻilgan chaqaloqning uzunligi 48-58cm orasida boʻlib, odatda 52-53cmda tugʻiladi. Boshining oʻlchovi esa 34-35cm atrofida boʻladi. Qiz bola chaqaloqlar oʻgʻil bola chaqaloqlarga qaraganda 200-300 gramga engil, 1-2cmga kalta tugʻiladi.
Goʻdakning terisi uni mikroblardan ximoya qilishga qodir lizosim va shunga oʻxshash moddalarni ishlab chiqarishga qodir boʻladi. Lizosim bola tanasi toza mahalda eng koʻp ishlab chiqiladi shuning uchun chaqaloqni imkoni boʻlishicha har kun choʻmiltirish tavsiya etiladi. Bola emish, yutish, ushlash, emgaklash, suzish, oyoq tirash va yurish kabi harakat reflekslari bilan tugʻiladi. Yangi tugʻilgan chaqaloqning tana harorati 35-37 gradus boʻladi, vaqt oʻtishi bilan muallaq 36 gradus atrofida boʻladi. Tez orada rivojlangan ter bezlari esa bolani issib ketishdan ximoya qiladi. Xona haroratini esa doim bir hil darajada, masalan 20 gradusda ushlash tavsiya qilinadi.
Qator 21:
Ona suti bilan boqish
Bolani ona suti bilan boqish bir yoshga toʻlgandan kegin ham tavsiya qilinadi, infeksia tarqalishiga moyil joylarda esa ikki yoshgacha va undan ham koʻproq emizish mumkin. Quroni karimda (2:233) esa goʻdakni ikki toʻliq yoshga kirguncha emizish farz koʻrsatilgan. Butun Dunyo Sogʻloqni Saqlash Tashkiloti bolani ikki yoshgacha ona suti bilan boqish zarurligini takidlab, bunga bir qancha sabablar keltiradi. Ikki yoshga toʻlganda bolaning hamma tishlari chiqadi va u ovqatni oʻzi istemol qila oladi. Bundan tashqari, ona sutining tarkibida bor maxsus modda bolaning tishlarini qoplab ularni karies xosil boʻlishidan saqlaydi. Bu jarayonni turli sut aralashmalari esa taʼminlab berisholmaydi. Ona sutining avzal tomonlaridan yana biri uning tarkibidagi tez xal boʻlib issiqlik almashinuvini taʼminlab turadigan suv (emgan bola suv ichmasa ham boʻlaveradi), goʻdakni energiyasini saqlab turadigan sut shakari, laktoza, yogʻ hujayralari va ularni tanaga singishini amalga oshiradigan lipaza (sut aralashmalarida bu fegment yuq) bor. Va nixoyat eng asosiysi, ona suti tarkibidagi immunoglobulin garmoni bolani infeksiyalardan ximoya qilib, turli kasalliklardan saqlaydi.
Ona sutining yana bir yaxshi tomoni, uning tabiiy kontraseptiv funksiyasini bajarishligidir. Agar ona bolani xar uch soat oraligʻida, va kechqurun (negaki kontraseptiv funksiyasini oʻtovchi prolaktin garmoni kechqurun eng koʻp miqdorda ishlab chiqariladi)emizsa, bu onani birinchi oyi kirguncha bevaqt homiladorlikdan saqlaydi. Ikki yil, bugungi kunda medisina fani tadqiqotlari asosida tavsiya etilgan navbatdagi bolani rejalashtirishga ona tanasining tayyor boʻlish muxlatidir.
| |||