Muhammad ibn Ahmad al-Nasafiy
Abul-Hasan Muhammad ibn Ahmad al-Bazdaviy an-Nasafiy (yoki al-Bazdahiy, an-Naxshabiy) (vafoti 943/945) 10-asr boshlarida ismoiliy missioneri boʻlgan ilohiyot olimi. U tax. 937-yilda Somoniylar amiri Nasr II ni ismoiliylikka oʻtkazishga muvaffaq boʻlgan va Somoniylar saroyida Nasr vafotigacha davom etgan ismoiliylar hukmronlik davrini boshlab bergan. Nuh I tomonidan boshlangan ismoiliylarni taʼqib qilish amalyoti davomida, qurbon boʻlgan. Ilohiyotchi sifatida u odatda neoplatonik tushunchalarni ismoiliy ilohiyotiga kiritganlar qatoriga kiradi. Uning taʼlimotlari 9—10-asrlarda Eron yerlarida tubjoy ismoilizmida hukmronlik qilgan, ammo Fotimiylar xalifaligi bilan birlashgan ismoiliy dinshunoslari tomonidan antinomiya deya qoralangan.
Muhammad ibn Ahmad al-Nasafiy | |
|---|---|
| Unvoni | Xuroson va Movarounnahrning bosh daʼvatchisi |
| Shaxsiy maʼlumotlar | |
| Vafoti |
943/944/945 |
| Dini | Ismoilizm Shia |
| Rivojlanishi | 937–943 |
| Tavallud shahri | Nasaf |
| Farzandlari | Masʼud |
| Mashhur ish(lar)i | Kitāb al-Maḥṣūl |
| Tanilgan sohasi | Nasr II ning islomga o‘tishi, ismoiliy ilohiyotga neoplatonizm g‘oyalarining kiritilishi |
Al-Nasafiyning hayoti, asosan, undan keyin yashagan va asosan dushmanona ruhda yozilgan sunniy manbalari, asosan, Ibn an-Nadimning „Kitob al-Fihrist“ va Nizom al-Mulkning "Siyosatnomasi" orqali maʼlum. Bular orasida at-Saʼalibiyning shahzodalar uchun koʻzgu – "Adab al-muluk" ham boʻlib, u 1990-yilgacha nashr etilmagan[1][2]. Uning nisbasidan koʻrinib turibdiki, Muhammad an-Nasafiy Nasaf yoki Naxshab (hozirgi Oʻzbekiston) yaqinidagi Bazda qishlogʻida tugʻilgan[3][4]. 20-asr boshlarida Lui Massinyon va Vladimir Ivanov kabi baʼzi olimlar uning nisbasini „al-Bardaʼiy“ deya oʻqib, Bardadan kelib chiqqanligini koʻrsatishgan, ammo keyinchalik bu notoʻgʻri ekanligi isbotlangan[3].
Manbalar
tahrir- ↑ Stern 1960, ss. 56, 79–80.
- ↑ Crone & Treadwell 2003, ss. 37, 41–42.
- ↑ 3,0 3,1 Stern 1960, s. 79.
- ↑ Poonawala 1993, s. 968.
Havolalar
tahrir- Barthold, W.. Turkestan Down to the Mongol Invasion, Third, London: Luzac & Co., 1968. OCLC 317105274.
- Crone, Patricia; Treadwell, Luke „A new text on Ismailism at the Samanid court“, . Texts, documents, and artefacts: Islamic studies in honour of D.S. Richards. Leiden: Brill, 2003 — 37–67-bet. ISBN 978-9-00412864-4.
- Daftary, Farhad. The Ismāʿı̄lı̄s: Their History and Doctrines, Second, Cambridge: Cambridge University Press, 2007. ISBN 978-0-521-61636-2.
- Poonawala, I. (1993). "al-Nasafī". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume VII: Mif–Naz (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. p. 968. ISBN 978-90-04-09419-2. http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_COM_0847.
- Stern, S. M. (1960). "The Early Ismā'Īlī Missionaries in North-West Persia and in Khurāsān and Transoxania". Bulletin of the School of Oriental and African Studies 23 (1): 56–90. doi:10.1017/s0041977x00148992.