Nablus katta masjidi
Nablus masjidi (arabcha: جامع نابلس الكبير) — Falastinning Nablus shahridagi eng qadimgi va eng katta masjid[1]. Dastlab Vizantiya cherkovi sifatida qurilgan va ilk islom davrida masjidga aylantirilgan. Salibchilar uni 11-asrda cherkovga aylantirgan, ammo 12-asrda Ayyubiylar tomonidan masjid qayta masjidga aylantirilgan. Masjid Eski shaharning asosiy koʻchalari chorrahasida, tumanning sharqiy chekkalari boʻylab joylashgan[2]. Kumush gumbazli.
| Masjid | |
Nablus katta masjidi
جامع نابلس الكبير | |
 | |
| Joylashuvi | 32°13′4.82″N 35°16′9.64″E / 32.2180056°N 35.2693444°E |
| Manzil | Nablus, Gʻarbiy Sohil, Falastin |
| Yoʻnalishi | sunniylik |
| Binokorlik | ???—10-asr |
| Gumbazlar soni | 1 |
| Gumbazlar soni | 1 |
| Minoralar soni | 1 |
| Minoralar soni | 1 |
 Nablus katta masjidi Vikiomborda
| |
Tarixi
tahrirNablusdagi mahalliy afsonaga koʻra, masjid Yoqubning oʻgʻillari Yoqubga ukasi Yusufning qonga boʻyalgan koʻylagini uning sevimli oʻgʻlining oʻlganiga dalil sifatida topshirgan joy boʻlgan[1].
Masjidning joylashgan joyi dastlab milodiy 244-249-yillarda Filipp Arab hukmronligi davrida qurilgan bazilika edi. Vizantiyaliklar keyinchalik bazilika xarobalarida sobor qurdilar va bu sobor miloddan avvalgi 600-yilda Madaba mozaik xaritasida tasvirlangan[3]. Samariyaliklar tomonidan 484- va 529-yillarda bosqinlari paytida buzilgan yoki vayron qilingan, ammo imperator Yustinian I (483-565-yillarda hukmronlik qilgan) soborni qayta tiklagan[4].
Sobor 10-asrda Falastinda islom arab hukmronligining dastlabki davrida Nablusdagi Buyuk masjidga aylantirilgan[5]. Arab geografi Muqaddasiyning yozishicha, Ulugʻ masjid Nablusning „oʻrtasida“ boʻlib, „juda nozik asfaltlangan“[6]. Salibchilar masjidni cherkovga aylantirdilar, biroq faqat bir nechta oʻzgartirishlar kiritdilar. 1187-yilda Salohuddin al-Ayyubiy boshchiligidagi Ayyubiylar binoni yana masjidga aylantirdilar. Bino Templar ritsarlari tomonidan 1242-yil 30-oktyabrda shaharni talon-taroj qilishda yoqib yuborilgan[4]
13-asr oxirida yangi bino mavjud boʻlgan, buni arab yilnomachisi al-Damashqiy 1300-yilda masjidni "namoz oʻqiladigan, kecha-yu kunduz Qur’on tilovat qilinadigan, unga erkaklar tayinlanadigan goʻzal masjid deb eslatib oʻtgan[7]. 1335-yilda gʻarbiy sayohatchi Veronalik James bu masjid „xristianlar cherkovi boʻlgan, hozir esa Sarasenlar masjidi“ deb yozgan[4]. Yigirma yil oʻtgach, Ibn Batuta unga tashrif buyurgan va masjidning oʻrtasida „shirin suv idishi“ borligini taʼkidladi[8].
1641-yilda Buyuk masjidning minorasi qayta qurildi, ammo masjid majmuasi Falastinda, ayniqsa 1927-yilda Nablusda kuchli zilzila sodir boʻlgunga qadar oʻzining keyingi faoliyati davomida deyarli daxlsiz qolgan. Oqibatda masjid gumbazi va minorasi vayron boʻlgan, ammo 1935-yilda qayta tiklangan.
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p. 267
- ↑ Places to Visit General Mission of Palestine-Tokyo.
- ↑ Pringle, 1998, p. 97
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Pringle, 1998, p. 98
- ↑ Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p. 266
- ↑ al-Muqaddasi quoted in le Strange, 1890, p.511.
- ↑ al-Dimashqi quoted in le Strange, 1890, p.513.
- ↑ Ibn Batuta quoted in le Strange, 1890, p.514.
Qoʻshimcha oʻqish uchun
tahrir |
Vikiomborda Nablus katta masjidi haqida turkum mavjud |
- Clermont-Ganneau, C.S.. [ARP Archaeological Researches in Palestine 1873-1874, translated from the French by J. McFarlane]. London: Palestine Exploration Fund, 1899. (p. 26)
- Clermont-Ganneau, C.S.. [ARP Archaeological Researches in Palestine 1873-1874, translated from the French by J. McFarlane]. London: Palestine Exploration Fund, 1896. (pp. 311-312)
- Conder, C.R.; Kitchener, H.H.. The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. London: Committee of the Palestine Exploration Fund, 1882. (p. 203)
- Dumper, Michael. Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, 2007. ISBN 978-1-57607-919-5.
- Le Strange, G.. Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. London: Committee of the Palestine Exploration Fund, 1890. ISBN 0-404-56288-4.
- Pringle, D.. The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: L-Z (excluding Tyre). Cambridge University Press, 1998. ISBN 0-521-39037-0.