Nitra

Nitra (slovak. Nitra, nemischa: Neutra  — Slovakiyadagi shahar, Nitra viloyatining maʼmuriy markazi.

Nitra Nitra
Shahar
Gerb
48°18′53″N 18°5′15″E
Mamlakat	Slovakiya
{{{tuman_turi}}}	Nitra viloyati
Hukumat
• Mer	Marek Hattas[d]
Asos solingan	826-yil
Ilk eslatilishi	828-yil
Maydon	1,022 km2 (395 kv mi)
Dengiz sathidan	151 m
Aholisi  (2020)	76 028
Zichligi	756,65 kishi/km2
Milliy tarkib	Slovaklar (95%), Vengerlar (1,7%)
Konfessiyaviy tarkib	Katolik (74%), Luteran (3%)
Vaqt mintaqasi	UTC+1, yozda UTC+2
Telefon kodi	0 37
Pochta indeks(lar)i	949 XX
Avtomobil kodi	NR
Nitra

U mamlakatning gʻarbiy qismida, Nitra daryosi boʻyida, Tribech togʻ tizmasi etagida joylashgan boʻlib, poytaxt Bratislavadan 90 km shimoli-sharqdagi shahar. Aholisi (2020-yil 31-dekabr) — 76 028 kishi, mamlakatning oltinchi yirik shahri.

Viloyat Slovakiyaning eng qadimgi shahri hisoblanadi. Shahar haqida birinchi yozuvlar 828-yilda yozilgan yilnomalarda paydo boʻlgan. 9543-Nitra asteroidi shahar nomi bilan nomlangan.

Tarixi

  X asrning oxirida Nitra hududiga birinchi slavyanlar keldi. VII asrda hudud Samo davlatining bir qismi boʻlgan, keyin bu yerda Nitra knyazligi paydo boʻlgan. Keyinchalik Mojmir tomonidan Buyuk Moraviyada tarkibiga kiritilgan.

Aynan Nitra slovak xristianligining beshigi hisoblanadi, 829-833-yillarda butparast Pribina birinchi cherkovni muqaddaslash uchun Salzburg arxiyepiskopini chaqirdi. Kiril va Metyus ham shu yerda qolishdi. Buyuk Moraviya qulagandan soʻng, Nitra Vengriya Qirolligining bir qismi boʻlib, u yer Jupa markaziga aylandi.

1248-yilda Nitra ozod qirollik shahriga aylandi. Nitra Vengriyaning eng boy shaharlaridan biri edi. XIX asrda bu yerda 10 mingdan ortiq kishi istiqomat qilgan.

Yangi Chexoslovakiyaning bir qismi sifatida Nitra yana jupaning markaziga aylandi. Endi Nitra Gʻarbiy Slovakiyaning muhim sanoat markazidir.

Fizik va geografik xususiyatlari

Viloyat tumanlari

Cherman, Quyi Krskany, Drazovci, Yuqori Krskany, Kinek, Mlinartsi, Parovski Grov, Stariy Gorod, Zobor

Mikro hududlar

Deli, Xrenova, Klokochina, Parovsiy

Gidrografiya

• Nitra daryosi
• Irmoqlari: Dobrotka, Selenets, Radoshinka
• Kichik Nitra koʻrfazi

Aholisi

2001-yildagi aholining etnik tarkibi:

• 95% — slovaklar
• 1,7% — vengerlar
• 0,7% — chexlar
• 0,55% — loʻlilar
• 0,1% — ukrainaliklar
• 1,2% — boshqalar

Arxitekturasi

Hududdagi Avliyo Emmeram bazilikasi va Nitra qal’asi

• Avliyo Emmeram bazilikasi
• Nitra qal’asi
• Koʻplab saroylar va cherkovlar

Yorqin shaxslar

• Prochaska, Ottokar (1858-1927), Rim-katolik cherkovi yepiskopi.
• Shvarts, Stefan (1851-1924) — avstriyalik haykaltarosh, medal sohibi, Vena Badiiy akademiyasining professori.

Yana qarang

• Corgoň — mahalliy pivo ishlab chiqaruvchisi
• Nitra (hudud)

Adabiyotlar

• Charles R. Bowlus, "Nitra: when did it become a part of the Moravian realm? Evidence in the Frankish sources, " Early Medieval Europe, 17,3 (2009), 311—328.

Havolalar

• Ofitsialniy sayt Nitri Arxivnaya kopiya ot 7 marta 2022 na Wayback Machine
• Nitranskiy Grad