O‘zbekiston chinniguli
O‘zbekiston chinniguli[1] ( lotincha: Dianthus uzbekistanicus) — chinniguldoshlar (Caryophyllaceae) oilasiga mansub chinnigullar (Dianthus) turkumiga mansub ikki pallali o‘simlik turi. Ushbu o‘simlik turi 1953-yilda ilk marotaba rus botanigi Igor Aleksandrovich Linchevskiy tomonidan qayd etilgan[2][3].
| O‘zbekiston chinniguli | |
|---|---|
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | O‘simliklar |
| Tip: | Gulli |
| Sinf: | Ikki pallali |
| Oila: | Chinniguldoshlar |
| Urugʻ: | Chinnigul |
| Turlari: | O‘zbekiston chinniguli |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Dianthus uzbekistanicus (Lincz., 1953) | |
Tarqalishi
tahrirOʻzbekiston endemigi [4], Samarqand va Qashqadaryo viloyatlari hududidagi Pomir-Oloy tizmalaridan topilgan[5].
Tosh-shag‘alli joylarda, tosh va ohaktosh siniqlari va yoriqlari orasida o‘sadi[5].
Botanik tavsifi
tahrirBo‘yi 40 sm gacha yetadigan ko‘p yillik o‘t. Poyalari ko‘p, oddiy, ba’zan yuqori qismidan shoxlangan, tuksiz, pastki qismi g‘adirbudir, uzunligi 20–35 sm[5].
Barglari ko‘kimtir-yashil, o‘tkir uchli[5].
Gullari yakka-yakka, asosi qalin tukli, pushti rangli[5].
Mevasi – ko‘sakcha, ko‘p urug‘li[5].
May oyida gullab, mevasi iyunda yetiladi[5].
Muhofaza chorasi
tahrirOʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan[1]. Gullari guldastalar uchun uzib olinadi. Chorva mollari iste’mol qiladi[5] .
Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Botanika bogʻida yetishtiriladi [5] .
Ba’zi bir populyasiyalari Kitob davlat qo‘riqxonasida muhofazaga olingan. Gullari yulinishining oldi olinishi kerak. Shuningdek, urug‘i yetilib, tarqalishi uchun gullagan va mevalagan paytida chorva mollari boqishni man etish tavsiya etiladi.
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 „Гвоздика узбекистанская — Dianthus uzbekistanicus — Описание таксона — Плантариум“. 2017-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
- ↑ Dianthus uzbekistanicus Lincz. — The Plant List
- ↑ „Tropicos | Name — Dianthus uzbekistanicus Lincz“. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
- ↑ „Animals and Plants Unique to Uzbekistan“. 2015-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 „Архивированная копия“. 2015-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.