Okop

Okop (ruscha, okop — xandaq, chuqur) — harbiy ishda jonli kuchlar va jangovar texnikani dushman oʻqidan pana qiladigan, jangovar marra (pozitsiya) vazifasini o'taydigan harbiy muhandislik inshooti. Bobur va Shayboniyxon qoʻshinlarida Okop "moʻljar" istilohi bilan ataladi. Toʻfang va miltiqning paydo boʻlishi (16-asr 1-yarmi) natijasida Okopga ehtiyoj sezildi. Okopning keyingi taraqqiyoti oʻyiq stvolli qurollarning paydo boʻlishi bilan bogʻliq(19-asr 2-yarmi). Odatda, Okop bir kishi, boʻlim, pulemyot, minomyot, toʻp, tank va boshqa uchun moʻljallangan boʻladi. Bir kishilik Okop yotgan odam koʻrinmaydigan darajadagi oʻlchamda (110—150 sm chuqurlik, 150—170 sm uzunlikda) kaziladi. Bir kishilik Okop oʻzaro birlashtirilib, boʻlinma uchun okop hosil qilinadi. Boʻlim Okoplari atrofi tuproq bilan shibbalangan chukurlik (transheya), 1—2 kishiga moʻljallangan oʻq otish joylari, qoʻl pulemyoti uchun maydoncha, shaxsiy tarkib uchun oddiyroq pana joy, oʻq-dorilar qoʻyiladigan tokchalardan iborat boʻladi. Minomyot, toʻp, tank va boshqa uchun qurilgan Okopda oʻt ochish maydonchasi, ekipaj (raschyot) uchun pana joy, jangovar texnikaning Okopga kirishi va chiqishi uchun yoʻlak hamda brustver (tuprok, koʻtarma) boʻladi. Okopbarcha turdagi jangovar harakatlarda, ayniqsa, mudofaada keng kullaniladi. Okopsinguvchi radiatsiyani ancha qaytaradi, zarb toʻlqinini va yorugʻlik nurining shikastlash doirasini kamaytiradi. Okopni qoʻshinlar oʻz kuchi va maxsus Okop kavlash mashinalari bilan kaziydi. Okopning devorlari chim, taxta, shox-shabba va boshqa narsalar bilan mahkamlanadi. Transheya va aloqa yoʻllarining himoya quvvatini oshirish uchun baʼzan ularning usti yopiladi. Togʻli joylarda Okop tosh va harsanglardan terib hosil qilinadi. Yer portlatilib, chukurlik ochiladi. Mustahkam boʻlishi uchun toshlar orasiga tuprok, baʼzan kum solingan qoplar joylashtiriladi. Barcha xildagi Okopjoyning tabiiy koʻrinishiga moslab niqoblanadi. Ommaviy qirgʻin kurollari, kimyoviy, biologik (bakteriologik) kurollar mavjud boʻlgan hozirgi sharoitda Okop oʻz ahamiyatini ancha yoʻqotdi, lekin hozir ham sharoit taqozosi bilan Okopdan foydalaniladi.

Yana q.

• Xandaq
• Transheya
• Mudofaa inshootlari