Ozarbayjon Sovet Sotsialistik Respublikasi

	1920–1922; 1936–1991
Maqom	Yarim mustaqil davlat (1920—1922) ; Pridnestrovye FSSR tarkibida (1922—1936) ; Sovet Ittifoqi respublikasi (1936—1991) ; De facto suveren davlat (1989—1991)
Hukumat yetakchisi
• 1920–1922	Nariman Narimanov (ilk)
• 1990–1991	Hasan Hasanov (soʻnggi)
Avvalgi davlat	Keyingi davlat
	Ozarbayjon Demokratik Respublikasi
	Armaniston Togʻli Respublikasi
	Pridnestrovye Federativ Sovet Sotsialistik Respublikasi
Ozarbayjon Respublikasi
Artsax Respublikasi
Hozirda hududida quyidagilar mavjud	Ozarbayjon

Ozarbayjon Sovet Sotsialistik Respublikasi, Ozarbayjon SSR (ozarbayjoncha: Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы, ruscha: Азербайджанская Советская Социалистическая Республика) — Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan respublikalarning biri. Ayrim manbalarda Sovet Ozarbayjoni deb yuritiladi.

Ozarbayjon SSR 1920-yilning 28-aprelida tuzilgan. 1922-yilgacha yarim mustaqil davlat sifatida mavjud boʻlgan. 1922-yil Zakavkazye SFSR tarkibiga kirgan. 1922-yilning dekabrida Zakavkazye SFSR yangi tuzilgan Sovet Ittifoqiga qoʻshilgan. 1936-yil 5-dekabrda Ozarbayjon SSR ittifoqdosh respublika sifatida bevosita Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan.

Ozarbayjon SSR poytaxti Boku shahri boʻlgan. Naxichevan ASSR, Togʻli Qorabogʻ Avtonom Okrugi Ozarbayjon SSR tarkibiga kirgan. Respublika 61 rayonga boʻlingan, 65 shahar, 120 shahar tipidagi posyolkasi boʻlgan.^[1]

1991-yilning 5-fevralida Ozarbayjon SSR Ozarbayjon Respublikasi deb qayta nomlandi. 1991-yilning oktabrida mustaqillikka erishdi. 1995-yil Ozarbayjon oʻzining yangi konstitutsiyasini qabul qildi.

Tarixi

Miloddan avvalgi 9-asrdan Ozarbayjon hududida Mana, Midiya, Atropatena, Kavkaz Albaniyasi degan qadimgi davlatlar boʻlgan. 3–10-asrlarda Eron, Arab xalifaligi hukmronligi ostida boʻlgan. 9–16-asrlarda Shirvon va boshqa davlatlar tashkil topgan. 11–13-asrlarda ozarbayjon elati shakllangan. 11–14-asrlarda saljuqlar, moʻgʻullar, Amir Temur istilo qilgan.

Boku 1960-yilda

16–18-asrlarda Safaviylar davlati tarkibida boʻlgan, Eron bilan Turkiya oʻrtasidagi kurash nuqtasiga aylangan. 18-asr oʻrtasidan boshlab 15 dan ortiq davlat hukm surib, ular Eronga qaram boʻlgan.

1813- va 1828-yillarda Ozarbayjonning shimoliy qismi Rossiyaga qoʻshib olingan. 19-asr oxiriga kelib Boku yirik sanoat markaziga aylangan. 1904-yili RSDRIning iskrachi komiteti tuzilgan. 1917-yil noyabr oyida Sovet hokimiyati oʻrnatilgan va Boku kommunasi vujudga kelgan. 1918-yil yozida ingliz-turk intervensiyasi boshlanib, hokimiyat musovotchilar qoʻliga oʻtgan. Qizil armiya qoʻllovi bilan mamlakatda Sovet hokimiyati tiklangan.

1920-yil 28-aprelda Ozarbayjon SSR eʼlon qilingan. Oʻsha yili Ozarbayjon Kompartiyasi tashkil etilgan. 1922-yil 12-martdan Zakavkazye SFSR tarkibiga kirgan. 1936-yil 5-dekabrda ittifoqdosh respublika sifatida bevosita Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan.

1991-yilning 5-fevralida Ozarbayjon SSR Ozarbayjon Respublikasi deb qayta nomlandi. 1991-yilning oktabrida mustaqilligini eʼlon qildi. 1995-yil Ozarbayjon oʻzining yangi konstitutsiyasini qabul qildi.

Manbalar

↑ "Ozarbayjon SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 2. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 32. 5-89890-002-7.

Havolalar

Ozarbayjon SSR Katta sovet ensiklopediyasida ^(rus.)

[1] "Ozarbayjon SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 2. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 32. 5-89890-002-7.

[1]