Nizomiy Xamsasi

Nizomi Ganjaviyning Xamsa yoki Panj Ganj qismlari

Maxzan al-asror
Husrav va Shirin
Layli va Majnun
Haft Peykar
Iakandarnoma

Xamsa ( forscha: خمسه </link> , arabchadan 'beshlik' yoki 'Quinary') yoki Panj Ganj ( forscha: پنج گنج </link> , "Besh xazina") Nizomiy Ganjaviyning asosiy va eng mashhur asaridir.

Tavsif

Xamsa beshta uzun hikoyatli she'rlardan iborat:

Maxzan-ol-Asrâr ( مخزن‌الاسرار</link> , 'Gazina yoki sirlar ombori' ^[1] ), 1163 (ba'zi sanasi 1176)
Xosrov o Shirin ( خسرو و شیرین</link> , " Xosrov va Shirin "), 1177–1180
Leyli o Majnun ( لیلی و مجنون</link> , " Layli va Majnun "), 1192
Eskandar-Nâmeh ( اسکندرنامه</link> , "Iskandar kitobi"), 1194 yoki 1196–1202
Haft Peykar ( هفت پیکر</link> , "Yetti go'zal"), 1197

Bu she’rlarning birinchisi “Maxzan-ol-asror”ga Sanoiyning (vaf. 1131) “Haqiqat bog‘i” monumental asaridan ta'sirlangan holda yaratilgan. Qolgan toʻrtta sheʼr oʻrta asr romanlaridir. Firdavsiyning “Shohnoma” sida ^[1] o‘zlariga bag‘ishlangan bo‘limlari bor Xosrov va Shirin, Baxromi G‘ur va Iskandar Zulqarnayn yana shu yerda, Nizomiyning to‘rt qissa she’rlaridan uchtasi markazida paydo bo‘ladi. Juft oshiqlar Layli va Majnunning sarguzashtlari uning arab manbalaridan olingan to‘rtta ishqiy asarining ikkinchisiga mavzu bo‘ladi. ^[1] Bu holatlarning barchasida Nizomiy o'z manbalaridan olingan materiallarni sezilarli darajada qayta ishlagan. ^[1]

Xamsa keyingi asrlarda Fors va Mug'al saroylarida bo'yalgan miniatyuralar bilan tasvirlangan dabdabali va hashamdor qo'lyozmalar uchun mashhur mavzu hisoblangan. Masalan, 1590-yillarda Mo'gʻul imperatori Akbar uchun yaratilgan Nizomiy Xamsa si bunga misol bo'la oladi. (Hozirda Britaniya kutubxonasi, Yoki 12208 da saqlanadi) . Oltinchi Mo'g'ul imperatori Shahzoda Avrangzeb uchun yaratilgan Xamsa qo'lyozmasi hozirda Xalili Islom san'ati to'plamida saqlanmoqda. Uning Bahrom Gur suratlarda Avrangzeb qahramon sifatida tasvirlangan. ^[2]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 CHARLES-HENRI DE FOUCHÉCOUR, "IRAN:Classical Persian Literature" in Encyclopædia Iranica
↑ „Islamic Art | A Khamsah of Nizami for Prince Awrangzeb“ (en-US). Khalili Collections. Qaraldi: 2021-yil 8-dekabr.

Manba xatosi: Invalid <ref> tag; refs with no name must have content

Shuningdek qarang

Nizomiy Xamsa (Britaniya kutubxonasi, Or 12208)

Manbalar

[IranicaClassical-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 CHARLES-HENRI DE FOUCHÉCOUR, "IRAN:Classical Persian Literature" in Encyclopædia Iranica

[2] „Islamic Art | A Khamsah of Nizami for Prince Awrangzeb“ (en-US). Khalili Collections. Qaraldi: 2021-yil 8-dekabr.

[1]

[2]