Paul Muni
Paul Muni (Frederich Meshilem Meier Weisenfreund, talaffuzi: „Frederich Meshilem Meier Weisenfreund“, 1895-yil 22-sentyabr [1] — 1967-yil 5-avgust) — Chikagodaoʻsgan amerikalik sahna va kino aktyori. Muni besh karra Oskar mukofotiga nomzod boʻlib, bitta gʻalaba qozongan. Aktyorlik faoliyatini Yahudiy teatrida boshlagan. 1930-yillarda u Warner Bros. studiyasining eng nufuzli aktyorlaridan biri hisoblangan va unga qaysi qismlarni xohlashini tanlash kabi noyob imtiyoz berilgan.
| Paul Muni | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Frederich Meshilem Meier Weisenfreund 22-sentyabr 1895-yil |
| Vafoti |
25-avgust 1967-yil (71 yoshda) Montecito, California, A. Q. Sh. |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Kasbi | Aktyor |
| Faoliyat yillari | 1908-1962 |
| Turmush oʻrtogʻi |
Bella Finkel (turm. 1921) |
Erta hayoti va karyerasi tahrir
Uning ibroniycha ismi Meshilem edi. U, shuningdek, Frederich Meier Weisenfreund deb ham atalgan. Lemberg yahudiy oilasida tugʻilgan. U tugʻilgan paytda Avstriya-Vengriya imperiyasida edi. Uning ota-onasi Salli va Philip Vayzenfreund edi[2]. Meier oʻzining birinchi tili sifatida yahudiy tilini oʻrgandi. U yetti yoshida oilasi bilan 1902-yilda AQShga hijrat qildi; ular Chikagoga joylashdilar.
Bolaligida u „Oy“ nomi bilan tanilgan[3]. Aktyorlik faoliyatini Chikagodagi Yahudiy teatrida ota-onasi bilan boshlagan, ular ikkalasi ham aktyor edi. Oʻsmirlik chogʻida u boʻyanish qobiliyatini rivojlantirdi, bu unga ancha eski qahramonlarni oʻynashga imkon berdi[4]. Kino tarixchisi Robert Osbornning taʼkidlashicha, Munining boʻyanish mahorati shu qadar ijodiy ediki, koʻp rollarida "u oʻzining tashqi qiyofasini shu qadar oʻzgartirganki, uni "yangi Lon Cheni „ deb atashgan“. Muni 12 yoshida birinchi sahna rolida 80 yoshli chol rolini ijro etgan[5].
Karyerasi tahrir
Muni oʻz kuchlarining koʻp qismini sahna ishiga, baʼzan esa televizordagi rollarga qaratdi. 1946-yilda u Isroilda yahudiy davlatini yaratishga yordam berish uchun Ben Hecht tomonidan yozilgan "The Flag is Born" filmida Brodveyda paydo boʻldi. Ushbu spektaklni Luther Adler rejissyorlik qilgan va Marlon Brando bilan hamkorlik qilgan. Yillar oʻtib, Alan King tomonidan berilgan savolga javoban Brando Muni oʻzi koʻrgan eng buyuk aktyor ekanligini aytdi. 1949-yil 28-iyulda Londonning Feniks teatrida Muni Artur Millerning "Death of a Salesman" spektaklining birinchi ingliz spektaklida Willy Loman rolini boshladi. U asl Brodvey prodyuser filmida bosh rol oʻynagan.
Shaxsiy hayoti tahrir
Oʻzining shaxsiy hayotida Muni „juda uyatchan“ deb hisoblangan va uni xarid qilish yoki ovqatlanish paytida tanib qolishdan xijolat tortgan. U oʻqishni va xotini bilan Markaziy bogʻning tanho joylarida sayr qilishni yoqtirardi. Kechagi spektaklga tayyorgarlik koʻrish uchun har doim teatrga soat 19:30 da kelardi. Aktyorlikdan nafaqaga chiqqanidan soʻng, u Kaliforniyada „qattiq“ deb hisoblangan joyda yashadi. U erda xotini va shaxsiy hayotlaridan zavqlanishni yoqtirardi. Oʻzining „Shangri-La“ deb atagan uyasida kitob oʻqish va radio tinglash bilan vaqt oʻtkazgan[6]. Muni 1967-yilda 71 yoshida Kaliforniyaning Montecito shahrida yurak xastaligidan vafot etdi. U Gollivuddagi abadiy qabristonga dafn etilgan.
Filmografiyasi tahrir
| Yil | Sarlavha | Rol | Izohlar |
|---|---|---|---|
| 1929 | The Valiant | James Dyke | Nomzod — Eng yaxshi aktyor uchun Akademiya mukofoti |
| 1929 | Seven Faces | Lost film | |
| 1932 | Scarface | Antonio "Tony" Camonte | |
| 1932 | I Am a Fugitive from a Chain Gang | James Allen | Nomzod — Eng yaxshi aktyor uchun Akademiya mukofoti |
| 1933 | The World Changes | Orin Nordholm Jr. | |
| 1934 | Hi, Nellie! | Brad Bradshaw | |
| 1935 | Bordertown | Johnny Ramirez | |
| 1935 | Black Fury[lower-alpha 1] | Joe Radek | |
| 1935 | Dr. Socrates | ||
| 1936 | The Story of Louis Pasteur | Louis Pasteur | Eng yaxshi aktyor uchun Akademiya mukofoti |
| 1937 | The Good Earth | Wang Lung | |
| 1937 | The Woman I Love | Lt. Claude Maury | |
| 1937 | The Life of Emile Zola | Émile Zola | Nomzod — Eng yaxshi aktyor uchun Akademiya mukofoti |
| 1939 | Juarez | Benito Juárez | |
| 1939 | We Are Not Alone | Dr. David Newcome | |
| 1941 | Hudsonʼs Bay | Pierre-Esprit Radisson | |
| 1942 | Commandos Strike at Dawn | Erik Toresen | |
| 1943 | Stage Door Canteen | Oʻzi | |
| 1945 | A Song to Remember | Prof. Joseph Elsner | Technicolorda suratga olingan |
| 1945 | Counter-Attack | Alexei Kulkov | |
| 1946 | Angel on My Shoulder | Sudya | |
| 1952 | Imbarco a mezzanotte | Qurolli begona kishi | Amerika Qoʻshma Shtatlarida Stranger on the Prowl deb nomlangan |
| 1959 | The Last Angry Man | Dr. Samuel "Sam" Abelman |
Manbalar tahrir
- ↑ „Ksiega urodzin izraelickiego okregu metrykalnego Lwów: Rocznik 1895“. Central Archive of Historical Records (2016-yil 12-fevral). — „Entry Number 1258- Born: September 14, 1895; Naming or Circumcision Date: September 22, 1895;“. 2023-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-sentyabr.
- ↑ „On The Screen“. Wisconsin Jewish Chronicle (1967-yil 27-oktyabr).
- ↑ Adler, Jacob. A Life on the Stage: A Memoir. Hal Leonard Corp, 2001 — 377 bet. ISBN 978-1557834584. „"... Muni Weisenfreund, now Paul Muni"“
- ↑ International Dictionary of Films and Filmmakers: Actors and Actresses, 4th Pendergast: , Farmington Hills, Mich: St. James Press, 2000 — 869–870 bet. ISBN 978-1558624528.
- ↑ Miller, Frank. Leading Men: The 50 Most Unforgettable Actors of the Studio Era. Chronicle Books, September 28, 2006 — 153–155 bet. ISBN 978-0811854672.
- ↑ „Paul Muni, Actor, Dies on Coast; Won Fame in Biographical Roles; Portrayed Darrow, Pasteur, Zola, Juarez and Gangster in Stage and Film Career“. The New York Times (1967-yil 26-avgust).
- ↑ „Academy Awards statistics“. Academy Awards Database. 2016-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-sentyabr.
- ↑ Muni was not nominated for an Oscar for his performance in Black Fury. For two years only, the Academy allowed a write-in vote. This meant that technically, any performance was eligible for an award. This decision was made in 1935 in response to the controversy surrounding Bette Davis failing to get a nomination for her performance in Of Human Bondage. Muni came in 2nd in the vote for Best Actor, but the Academy does not recognize Muni or Davis as nominees in those years.[7] The Academy’s nomination and winner database does note this under the 1935 Best Actor category and under the Paul Muni search, as well as for Davis in 1934 and Best Actress.