Pyorl Harborga hujum
Pyorl Harborga hujum (yoki Gavayi amaliyoti) - 1941-yilning 7-dekabrida Yaponiya harbiy dengiz kuchlari tomonidan AQShning Tinch okeanidagi Gavayi shtatidagi Pearl Harbor harbiy bazasiga kutilmaganda harbiy havo hujumidir. Ushbu hodisa AQShni ikkinchi jahon urushida ishtirok etishiga olib keldi. Ma’lumki, ikkinchi jahon urushi davrida Germaniyaning asosiy hududi ittifoqdoshlarning harbiy havo hujumlari oqibatida vayron boʻlgan. Drezden va boshqa shu kabi bir-biridan goʻzal shaharlar xarobazorga aylantirilgan. Yaqinda germaniyalik tarixchi Ioxim Fest ittifoqdoshlar urush davrida koʻp bor adolatsiz qarorlar qabul qilgani va xatoliklarga yoʻl qoʻyganini aytib oʻtdi. Uning fikricha, bir qator nemis shaharlari harbiy zaruriyat yuzasidan emas, shunchaki havo hujumiga duchor qilingan. Aslida 1945 yil fevral oyining oʻrtalaridan boshlab, harbiy yurishlarga ehtiyoj qolmagandi. Chunki Gitler armiyasining inqirozi Germaniya chegaralari buzilgan paytdayoq ayon boʻlgandi. Ardendagi “Rojdestvo sovgʻasi”, ya’ni kutilmagan va shiddatli hujum fashistlarning magʻlubiyatini deyarli hal qilgandi. Shuning uchun Drezdenni oʻqqa tutish voqeasi hanuz bahslarga sabab boʻlmoqda. Shaharga qilingan havo hujumi umuman, hatto harbiy jihatdan ham haqiqatga toʻgʻri kelmaydi. Drezden hodisasidan soʻng inglizlar yana bir qator yirik madaniy markazlar — Vyurtsburg, Potsdam, Gildesgeym, Xalbershtadt shaharlariga hech qanday harbiy zaruriyatdan kelib chiqmagan holda bomba yogʻdirishgan. Ular bu harakatlarni havo hujumidan muhofaza qiluvchi tizimlarni yoʻq qilish maqsadi bilan xaspoʻshlashgan. “Bombalar urushi” qoidaga koʻra faqat harbiy korxonalar va transport aloqalariga qarshi yoʻnaltiriladi, tinch aholi hayotini barbod qilish yoki madaniy obidalarni xarobaga aylantirish vmumkin emas. Lekin Bomber command RAF boshqaruvchisi Xarris ushbu qonunni boshqa ma’noga burib yuborgan. U tinch aholi yashaydigan nuqtalarni nishonga olgan. Urush tugaganligiga 60 yil toʻlayotgan boʻlsa-da, ba’zi masalalar oʻz yechimini kutib yotibdi. Shuningdek, turli tarixiy harakatlarning yangicha koʻrinishlari vujudga kelmoqda. Xususan, endi shakllanayotgan neonatsizm yaqinda Bunday qilgani uchun ittifoqdoshlardan oʻch oling!” shiorini koʻtarib chiqdi. Hozirda neonatsistlar soni koʻpayib bormoqda. Bunday xavfli guruhlarning asosini yoshlar tashkil qilayotir. “Ayrimlar neonatsistlikni qabul qilishayotgan ekan, demak ular hech narsani anglab yetishmabdi. Bu kabi hozirgi zamon qolipiga toʻgʻri kelmaydigan guruhlarning paydo boʻlishiga asosan, ommaviy ishsizlik sabab boʻlayotganligi achinarli hol. Neonatsist boʻlish umuman aqlga toʻgʻri kelmaydi. Demokratik jamiyat shartlari va usullari bu kabi harakatlarni keskin qoralaydi, rad etadi. XX asr oʻrtalaridagi “fyurer”lar, “duche”lar, “dohiy”lar va “diktator”larning tuzumlari qayta qaror topishiga yoʻl qoʻymaydi. Masalaga qonuniy, adolatli tomondan qaraydigan boʻlsak, urushdagi yoʻqotishlardan shovinistik ruhda emas, vatanparvarlik nuqtai nazaridan xulosa chiqarmoq darkor” deb oʻz fikriga yakun yasaydi nemis tarixchisi Ioxim Fest.
| Pyorl Harborga hujum | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ikkinchi jahon urushi Tinch okeani teatri | |||||||||
 Hujum boshlanishidan oldin yapon samolyotidan olingan Pearl Harbor tasviri. | |||||||||
| |||||||||
| Raqiblar | |||||||||
 United States
|
 Empire of Japan
| ||||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||||
| Navy: Husband Kimmel Army: Walter Short
|
Navy: Chuichi Nagumo
| ||||||||
| Kuchlar | |||||||||
| 8 battleships, 8 cruisers, 30 destroyers, 4 submarines, 49 other ships,[1] ~390 aircraft |
Mobile Unit: 6 aircraft carriers, 2 battleships, 2 heavy cruisers, 1 light cruiser, 9 destroyers, 8 tankers, 23 fleet submarines, 5 midget submarines, 414 aircraft | ||||||||
Havolalar
tahrir |