Pokiston — Turkiya munosabatlari
Pokiston — Turkiya munosabatlari. Pokiston va Turkiya oʻrtasidagi siyosiy, iqtisodiy va boshqa sohalardagi ikki tomonlama munosabatlar hisoblanadi
 | |
 Turkiya |
 Pokiston |
Turkiya Mustaqillik urushi davrida Britaniya Hindiston musulmonlari Usmonlilar imperiyasining qulashini tezlashtirish maqsadida moliyaviy yordam joʻnatishdi, keyin esa Turkiya Respublikasi tashkil topishdi. Bir necha oʻn yillar oʻtgach, Pokiston Hindistondan mustaqillikka erishdi. Pokiston koʻp oʻn yillardan beri Turkiyada ijobiy fikrga ega.
Mamlakatlar oʻrtasida yaqin madaniy va tarixiy aloqalar mavjud boʻlib, ular iqtisodiy jihatdan kengayib, chuqurlashadi. Turkiya Pokistonning Kashmir masalasida BMT homiyligida plebissit oʻtkazish boʻyicha pozitsiyasini qoʻllab-quvvatlaydi. Bu pozitsiyani Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on mamlakat oliy harbiy qo‘mondonligi hozir bo‘lgan Pokiston parlamentiga qilgan murojaatida tasdiqladi[1][2]. Turkiya ham Pokistonning yadroviy taʼminotchilar guruhiga aʼzoligini qoʻllab-quvvatlaydi[3].
Diplomatik munosabatlar
tahrir1947-yilda Britaniya Hindistoni parchalanib ketganidan keyin Pokiston mustaqillikka erishganidan koʻp oʻtmay, mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi. Turkiya Pokiston tashkil etilganidan so‘ng qisqa vaqt ichida uni tan olgan va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo bo‘lish istagini qo‘llab-quvvatlagan kam sonli davlatlar qatorida boʻldi. Mamlakatlar oʻrtasidagi madaniy, diniy va geosiyosiy aloqalar tufayli ikki tomonlama aloqalar tobora yaqinlashib bordi[4][5]. Pokiston general-gubernatori Muhammad Ali Jinna Turkiyaning asoschisi Mustafo Kamol Otaturkga qoyil qolishini bildirdi va Pokistonni turkiy modernizm modelida rivojlantirish istagini bildirdi. Turkiyada koʻp vaqt oʻtkazgan va u yerda harbiy taʼlim olgan shoir Muhammad Iqbol va Pokistonning sobiq prezidenti Parvez Musharraf ham bildirgan[6][7][8]. Muhammad Ali Jinna Turkiyada buyuk rahbar sifatida eʼzozlanadi.
2009-yil 26-oktabrda Rajab Toyyib Erdo‘g‘on „Pokiston ordeni“ bilan taqdirlandi va Pokiston parlamentida so‘zlagan dunyoning to‘rtinchi yetakchisiga aylandi.
2016-yildan boshlab qoʻshma kommyunike mamlakatlar oʻz aloqalarini „strategik sheriklik“ga aylantirishni rejalashtirayotgani haqida eʼlon qildi[9][10].
2021-yil 27-iyulda Turkiya, Ozarbayjon va Pokiston aloqalarni mustahkamlash va hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan Boku deklaratsiyasini imzoladilar[11][12].
Iqtisodiyot sohasida
tahrirMamlakatlar savdo va sarmoyaga alohida eʼtibor qaratgan holda hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan Pokiston-Turkiya strategik iqtisodiy bitimini imzoladilar[5].
Turkiya va Pokiston Iqtisodiy Hamkorlik Tashkilotining taʼsischi aʼzolari va Islom Sakkizligi aʼzo hisoblanandi.
Turkiya va Pokiston transport, telekommunikatsiya, ishlab chiqarish, turizm va boshqa tarmoqlarda savdo va sarmoyani sezilarli darajada oshirish maqsadida imtiyozli savdo to‘g‘risida bitim tuzish ustida ishlamoqda[13].
Mamlakatlar hukumatlari 2010-yilga kelib tovar ayirboshlash hajmini 690 million AQSH dollaridan 1 milliard AQSH dollaridan ortiqroqqa oshirishga harakat qilmoqda[8] .
Pokistonning Turkiyaga eksporti: guruch, kunjut, charm, toʻqimachilik, toʻqimachilik, sport tovarlari va tibbiy asbob-uskunalar eksport qiladi.
Turkiyaning Pokistonga eksporti: bugʻdoy, nohut, yasmiq, dizel yoqilgʻisi, kimyoviy moddalar, transport vositalari, mashinasozlik va energiya kabi muhim mahsulotlarni eksport qiladi[14].
Turk xususiy korporatsiyalari Pokistonning sanoat va qurilish loyihalariga avtomobil yoʻllari, quvurlar va kanallarni rivojlantirish uchun katta miqdorda sarmoya olib kirgan mamalkat hisoblanadi[4].
2022-yil 12-avgust kuni savdo shartnomasi imzoladilar. Shartnoma 261 ta Pokiston mahsuloti va 130 ta turk mahsulotiga imtiyozli rejim joriy etadi[15].
Manbalar
tahrir- ↑ „Kashmir dispute should be solved according to Kashmiris' will: Erdogan - Pakistan - Dunya News“. 2022-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ „Army chief praises Erdogan's address in parliament - Pakistan - Dunya News“. 2018-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ „Turkish President Erdogan arrives in Islamabad“ (2016-yil 16-noyabr). 2019-yil 15-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ 4,0 4,1 „Turkey and Pakistan: Bridging the Growing Divergence“ (PDF). Center for Strategic Research. 2009-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 3-iyun.
- ↑ 5,0 5,1 „PM Khan pushes for ‘early finalization’ of Pak-Turkey Strategic Economic Framework“. 2019-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ „A Turkish path for Pakistan“. Christian Science Monitor (2002-yil 24-yanvar). 2008-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 3-iyun.
- ↑ „BBC NEWS – South Asia – Turkey and Pakistan boost ties“. 2018-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ 8,0 8,1 „Turkey and Pakistan join forces“. Center for Strategic Research. 2008-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 3-iyun.
- ↑ „Turkey, Pakistan vow to strengthen ties further“. 2018-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ „Pakistan, Turkey vow to transform ties into strong strategic partnership“. 2018-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-yanvar.
- ↑ „Турция, Азербайджан и Пакистан подписали Бакинскую декларацию“ (ru). EADaily. 2021-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
- ↑ „Одна нация — три страны: о сотрудничестве Турции, Азербайджана и Пакистана“ (ru). EADaily. 2021-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
- ↑ „Turkey to sign PTA with Pakistan“. Daily Times, Pakistan (2005-yil 16-aprel). 2007-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 3-iyun.
- ↑ „Trade between Pakistan & Turkey“. Federation of Pakistan Chambers of Commerce and Industry. 2008-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 3-iyun.
- ↑ „Турция и Пакистан подписали Соглашение о торговле“. www.aa.com.tr. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.