Safaviylar armiyasi
Safaviy armiyasi 1501—1736-yillardagi Safaviylarning qoʻshini.
| Safaviylar armiyasi | |
| سپاه ایران | |
| Turi: | Armiya |
| Mamlakat: | Safaviylar davlati |
| Faoliyat yillari: | 1501—1736 |
| Jamoa tashkili: | Qizilboshlar |
| Tarkibi: | 40000 |
| Qatnashgan: | Marv jangi,Gʻijduvon jangi,Choldiron jangi |
Asos solinishi
tahrirSafaviylar armiyasiga asos solgan birinchi Safaviy shoh Ismoil I (1501—1524) edi. Ismoil Eron shimolidagi Gilon shahridan yashirinib chiqib ketishga qaror qilgan. Ozarbayjonga ketayotib qoʻshin yollagan: Rashtda 450 va Taromda 1500 kishini yollagan. Yozgacha Ismoil 7000 izdoshlarini toʻplagan, asosan Kichik Osiyodan kelgan turkmanlar edi. Qolganlari esa Eronning shimolidan, Talish xalqi boʻlgan. Ismoil oʻsha yili Shirvonshoh Farrux Yassor bilan jang qilgan, uning qoʻshini 7000 dan 40.000 gacha boʻlgani aytiladi[1]. Turkmanlar va eronliklar qatorida Safaviy qoʻshinlarining yana bir asosi etnik gruzinlar boʻlgan[2]. Koʻpgina zamonaviy manbalarga koʻra, 1499-yildayoq Ismoilning ixtiyorida nasroniylardan iborat otliqlar boʻlgan[2]. 1503-yilda Tabrizdan Venetsiyaga qaytgan venetsiyalik savdogar Morati Auguriotoning soʻzlariga koʻra, shahardagi Safaviy qoʻshinlarining aksariyati asli gruzin boʻlgan[2]. Taxminan 1500-yilda Ismoil Safaviylar davlatiga asos solganida, Qizilboshlar soni 7000 ga yaqin boʻlsa, gruzinlar soni 9000 ga yaqin boʻlgan.
Harbiy qoʻmondonlari
tahrir„Davlat ustunlari“ (rokn ol-dowleh yoki arkan ol-dowleh) hisoblangan lavozimlardan kamida uchtasi harbiylardan boʻlgan: qollar-ogʻasi, qurchi-boshi va tofangchi-ogʻa[2].
Bosh qoʻmondon
tahrirBosh qoʻmondon (sepahshalar, amir ul-umaro) eng yuqori lavozimlardan biri boʻlgan. Safaviylar saltanatining dastlabki yillarida bu mansab sohiblari odatda turkmanlarning qizilboshlaridan boʻlgan.
Qurchi-boshi
tahrirQurchi-boshi (qorchi-boshi deb ham ataladi) Safaviylar shohining shoh qoʻriqchisi (qurchilari) qoʻmondoni boʻlgan. Bu Safaviylar imperiyasining eng qadimgi davlat unvoni va markaziy hukumatning „juda muhim“ amaldori boʻlgan[2]. U har doim qurchi korpusining oʻzidan tanlab olingan[2].
Qollar-ogʻasi
tahrirQollar-ogʻasi (shuningdek, qullar-aqasi) imperiyaning gʻulom (harbiy qul) korpusining qoʻmondoni. Yaratilganidan koʻp oʻtmay, bu korpus imperiyaning eng muhim amaldorlarini yetishtirib chiqargan[2].
Toʻpchi-boshi
tahrirToʻpchi-boshi imperiyaning artilleriya boʻlinmasining qoʻmondoni. Toʻpchi-boshi toʻp-xona uchun mas’ul boʻlgan, shu jumladan artilleriya uchun zarur boʻlgan materiallarga ham[2]. U artilleriya boʻlimining barcha ming-boshilari, yuzboshilari, toʻpchilari va jarchilari ustidan oliy qoʻmondonlik qilgan[2].