Shahsuvar Sulton
Shahsuvar Sulton ( 1682-yil — 1756-yil 27-aprel) Usmonli sultoni Mustafo II (1695— 1703) oʻgʻli Usmon III (1754—1757) ning turmush oʻrtogʻi edi[1][2].
Hayot tahrir
Shahsuvar Sulton 1682-yilda tug‘ilgan[3]. U Sulton Mustafoning kanizagi bo‘ldi. Shahsuvar va Mustafoning 1699-yil 2-yanvarda Edirne saroyida tugʻilgan Usmon ismli oʻgʻli bor edi(keyinchalik Usmon III)[4][2] 1702-yilda Mustafo II unga yoqut va olmosli ikkita bilaguzuk sovgʻa qildi.
Edirna voqeasida Mustafo taxtdan agʻdarildi, uning ukasi Ahmad III yangi sulton etib tayinlandi (1703-1730 yillar) va Shahsuvar Istanbuldagi Eski Saroyga yuborildi[1][2]. Boshqa tomondan, uning oʻgʻli Shehzade Usmon butun saroy bilan birga Istanbuldagi Topkapi saroyiga koʻchirildi[2].
Mustafoning birinchi oʻgʻli va Usmonning toʻngʻich ukasi Sulton Mahmud I Patrona Halil uyushtirgan gʻalayondan soʻng sulton boʻldi[5].Keyin Mahmudning oʻrniga oʻgay ukasi Usmon oʻtirdi, shuning uchun Shahsuvar yangi Valide sulton boʻldi[6].
Valide sultonlar odatda aravalarda Topkapi saroyiga olib kelingan. Biroq Shahsuvarni saroyga taxtiravonda olib kelishdi. Ko‘p yillardan beri onasini ko‘rmagan sulton, onasi saroyga kelganidan bir necha kun o‘tgach, qilich bog‘lash marosimini o‘tkazishni buyurdi[7].
1755-yilda Shahsuvar oʻz oʻgʻlini Qiz Kulesi qamoqxonasida qamalgan sadr vazir Hekimoʻgʻli Ali Poshoni qatl qilmaslikka koʻndiradi. Bu foydali taʼsirning namunasi boʻldi[8].
Oʻlim tahrir
Shahsuvar Sulton 1756-yil 27-aprelda Topkapi saroyida vafot etdi va Istanbulda joylashgan alohida maqbaraga dafn qilindi[2].
Farzandlari tahrir
Mustafo bilan birga Shahsuvarning bir oʻgʻli va bir qizi bor edi:
- Usmon III (Edirne saroyi, Edirne, 1699-yil 2-yanvar — Istanbul, Turkiya, 1757-yil 30-oktyabr, Turxon Sulton maqbarasi, Yangi masjid, Istanbul). Usmonlilar imperiyasining 25-sultoni.
- Emetulloh Sulton (19-aprel 1701 — 1727). U bir marta turmushga chiqdi va qizi bor edi.
Adabiyotlar tahrir
- Sakaoğlu, Necdet. Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008. ISBN 978-9-753-29623-6.
- Uluçay, Mustafa Çağatay. Padişahların kadınları ve kızları. Ankara, Ötüken, 2011.
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Uluçay 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Sakaoğlu 2008.
- ↑ Osman Gazi'den Sultan Vahidüddin Han'a Osmanlı tarihi, Volume 4. Çamlıca Basım Yayın — 422 bet.
- ↑ Osmanlı padişahları ve Musevi tebalarına ilişkin kısa tarihçe, 1999 — 136 bet.
- ↑ Shaw, Stanford J.. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, volume 1: Empire of the Gazis: the rise and decline of the Ottoman Empire, 1280-1808. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1976 — 240 bet. ISBN 0-521-21280-4.
- ↑ Freely, John. Istanbul: the imperial city. Penguin Books Limited, February 26, 1998 — 255 bet. ISBN 978-0-141-92605-6.
- ↑ „VÂLİDE SULTAN Osmanlılar'da padişah annelerine verilen unvan“. İslam Ansiklopedisi. Qaraldi: 2020-yil 29-mart.
- ↑ Fanny Davis. The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918. Greenwood Publishing Group, 1986 — 11 bet. ISBN 978-0-313-24811-5.