Mahmud I
Mahmud I (usmonli turkcha: محمود اول, turkcha: I. Mahmud, 2-avgust 1696 – 13-dekabr 1754) – Usmonli imperiyasining yigirma toʻrtinchi sultoni, 1730-yildan 1754-yilgacha hukmronlik qilgan. Mahmud I uzoq hukmronligi Rossiya, Gabsburglar va Fors bilan urushlar, shuningdek, Gʻarbdan ilhomlantirilgan ilk harbiy islohotlar bilan kechdi[1].
Mahmud I محمود اول | |
Tughra of Mahmud I.JPG | |
Usmonlilar imperiyasi podshohi, xalifasi, ikki muqaddas masjid xodimi | |
Hukmronligining boshlanishi: | 20-sentyabr 1730 |
---|---|
Hukmronligining tugashi: | 13-dekabr 1754 |
Oʻtmishdosh: | Ahmad III |
Voris: | Usmon III |
Tugʻilgan sanasi: | 2-avgust 1696-yil |
Tugʻilgan joyi: | Edirne, Usmonlilar imperiyasi |
Vafot sanasi: | 13-dekabr 1754-yil (58 yoshda) |
Vafot joyi: | Istanbul, Usmonlilar imperiyasi |
Sulton Mustafo II va uning kanizagi Soliha Sultonning oʻgʻli , Mahmud I amakisi Sulton Ahmad III ning majburan taxtdan voz kechishi natijasida taxtga oʻtirdi. Keyingi yilgi kichik qoʻzgʻolonlarni bostirgan . Mahmud Fors bilan davom etayotgan urushga eʼtibor qaratdi: bu urush 1736-yilda hech bir tomonni qoniqtirmagan kelishuv bilan yakunlandi . Eron shohi bilan haqiqiy tinchlik faqat 1746 yilda tuzilgan . Gʻarbiy frontda Fors bilan boʻlgan ikki oʻrtadagi kelishmovchiliklar va Rossiyaning Azovga hujumi Gabsburg imperiyasi bilan urushga olib keldi. Usmoniylarning ketma-ket gʻalabalari Rossiya va Gabsburglarni tinchlik shartnomasini tuzishga undadi. Usmoniylar Belgrad shartnomasiga koʻra Belgradni qaytarishdi, ammo Azov Rossiyaga qoldi . Shunday qilib, Usmoniylar Avstriya urushida qatnashmaslik va Nodirshohning oʻlimidan keyin Forsdagi tartibsizliklardan foydalanmasdan, qulay shartlar asosida gʻarbiy frontda uzoq tinchlik davriga kirishdi.
Biografiyasi tahrir
Shahzoda tahrir
Mahmud Edirne saroyida tugʻilgan[2][3]. Usmoniylar sultoni Mustafo II ning joriyalaridan biri, asli yunon boʻlgan Soliha Sultondan toʻngʻich oʻgʻli boʻlib[3][2][4][5]. Mahmud I ning umumiy eʼtirof etilgan tugʻilgan sanasi 1696-yil 2-avgust ekanlig aytiladi[6][2][3][7], lekin 1696-yil 10-aprelda yoki 1696-yil 4-oktyabrda tugʻilgan, degan taxminlar ham bor. Anthony Alderson oʻzining „Structure of Ottoman dynasty“ (Usmoniylar sulolasining tuzilishi) asarida taxminiy sanalarni xato deb ataydi[6]. Mahmudning 20 dan ortiq aka-uka va opa-singillari bor edi, lekin ularning barchasi boʻlajak sulton bilan bir onadan emasdi[5].
Shahzoda Mahmudning bolalik yillari Edirnada oʻtgan. Boshlangʻich taʼlimni 1702-yil 18-mayda boshlagan[3]. Birinchi saboqlarni Mustafo IIning ustozi,shayxulislom Sayyid Fayzulloh afandidan olgan, keyingi tarbiyasi bilan Fayzullohning oʻgʻli Ibrohim afandi shugʻullangan[6][2][3].
Manbalar tahrir
- ↑ Farooqi, Naimur Rahman. Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748. Idarah-i Adabiyat-i Delli, 1989. ASIN: B0006ETWB8. See Google Books search.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Aktepe, Levy 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Özcan 2003.
- ↑ Şakul 2009.
- ↑ 5,0 5,1 Akyıldız 2009.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Alderson 1956.
- ↑ Sakaoğlu 2015.