Shida Kartli

Shida-Kartli gruzincha: შიდა ქართლი
; ;
Oʻlka
Yirik shaharlari	Gori (48 143 k.); Xashuri (26 135 k.); Kaspi (13 423 k.); Kareli (6654 k.);
Aholi (2018)	2 259 251
Millatlar tarkibi	gruzinlar (94,7 %), ozarbayjonlar (2,1 %), osetinlar (1,8 %), armanlar (0,8 %)
Dinlar tarkibi	pravoslavlar 95,87 %; musulmonlar 2,15 %
Maydoni	5696,44 km²
Kod ISO 3166-2	GE-SK
Xaritada
41°58′54.07″N 44°6′44.70″E / 41.9816861°N 44.1124167°E

Shida Kartli (gruzincha: შიდა ქართლი, maʼnosi „ichki Kartli“; Yuqori Kartaliniya^[1]^[2]) — oʻlka (mxare), Gruziyadagi maʼmuriy-hududiy birlik, Kartli tarixiy viloyati tarkibiga kiradi. Gruziyaning markaziy qismida joylashgan va Imereti, Mtsxeta-Mtianeti, Samtsxe-Javaxeti, Kvemo-Kartli mxarelariga, shuningdek, Tbilisining alohida maʼmuriy birligiga tutashgan. Ayni paytda mintaqaning katta qismi qisman davlat sifatida tan olingan Janubiy Osetiya tomonidan nazorat qilinadi.

Maʼmuriy markazi — Gori shahri.

Maʼmuriy-hududiy boʻlinishi

Maʼmuriy jihatdan, mintaqa toʻrtta munitsipalitetdan iborat (2006-yilgacha — tumanlar):

Munitsipalitet	maydon,km²	2002-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha^[3]	2014-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha^[4]	2019-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha^[5]	markazi
Gori	1352	148 686	125 692	123 233	Gori sh.
Java (Hududining 100 % qismi Janubiy Osetiya de-faktosi ostida)	1503	8 870	6 600	7 650	Java sh. t. pos.
Kareli	688	50 422	41 316	41 145	Kareli sh.
Kaspi	803	52 217	43 771	42 753	Kaspi sh.
Xashuri	585	62 714	52 603	52 120	Xashuri sh.
oʻlka, umumiy		314 039	263 382	259 251	Gori sh.

Gruziya qonunchiligiga koʻra, Shida Kartli mintaqasi, shuningdek, qisman tan olingan Janubiy Osetiya Respublikasining Java tumanining bir qismida joylashgan 5- Yava munitsipalitetini (markazi Yava qishlogʻida) ham oʻz ichiga oladi. Gruziya hukumati tomonidan nazorat qilinmaydi. Gori munitsipaliteti Tsxinvali shahri toʻliq Janubiy Osetiya Respublikasi hukumati tomonidan nazorat qilinadi va respublikaning poytaxti hisoblanadi.

Aholi punktlari

Shaharlar: Gori (48 143 kishi, 2014-yil aholini roʻyxatga olish boʻyicha), Xashuri (26 135 kishi), Kaspi (13 423 kishi), Kareli (6654 kishi).

Shahar tipidagi aholi punktlari : Xashuri munitsipalitetidagi Surami (7492 kishi, 2014-yilgi aholi roʻyxati); Kareli munitsipalitetidagi Agara (3364 kishi).

Aholisi

2018-yil 1-yanvar holatiga mintaqa aholisi 259 251 kishini^[6], 2014-yil 1-yanvar holatiga koʻra esa — 313 800 kishini^[7] (Janubiy Osetiyaning Tsxinvali tumanidan tashqari) tashkil etdi.

2002-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, mintaqaning nazorat ostidagi qismida 314 039 aholining koʻpchiligi gruzinlar edi (91,8% yoki 288 382 kishi). Osetinlar — 4,3% (13383 kishi), ozarbayjonlar — 1,8% (5768 kishi), armanlar — 1,1% (3521 kishi), ruslar — 0,6% (1946 kishi) ni tashkil etadi^[8].

2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, mintaqaning nazorat ostidagi qismida 263 382 aholining koʻpchiligi gruzinlar edi (94,72% yoki 249 479 kishi). Ozarbayjonlar 2,09%, osetinlar atigi 1,77%, armanlar — 0,79%, ruslar — 0,29% ni tashkil etdi^[9].

	Aholi soni	%
Jami	263 382	100.00%
gruzinlar	249 479	94,72%
ozarbayjonlar	5501	2.09%
osetinlar (de-fakto Janubiy Osetiya hududidan tashqarida)	4668	1.97%
armanlar	2072	0,79%
ruslar	758	0,29%
ukrainlar	208	0,08%
yunonlar	163	0,06%
yahudiylar	122	0,05%
ossuriyaliklar	34	0,01%
boshqa	377	0,14%

Osetinlar Shida-Kartli janubida, xususan, Gori (2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra 1736 kishi yoki 1,38%) va Kareli munitsipalitetlarida (2014 yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra 931 kishi yoki 2,25%) — shu jumladan Trialeti tizmasining etaklarida, yana Kaspi (2014-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha 1745 kishi yoki 3,99%) va Xashuri munitsipalitetlarida (2014-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha 256 kishi yoki 0,49%) yashaydi^[10].

Shida-Kartli munitsipalitetlarining etnik tarkibi (2014-yil aholi roʻyxatga olish boʻyicha)^[11] (Janubiy Osetiya tomonidan nazorat qilinadigan hududlar bundan mustasno)

munitsipalitet	Jami	gruzinlar	%	ozarbayjonlar	%	osetinlar	%	armanlar	%	ruslar	%	ukrainlar	%	greklar	%	yahudiylar	%	boshqalar	%
Gori	125 692	121 204	96.43%	525	0,42%	1736	1.38%	1321	1.05%	438	0,35%	126	0,10%	85	0,07%	100	0,08%	157	0,12%
Kareli	41 316	38 684	93.63%	1124	2.72%	931	2.25%	311	0,75%	81	0,20%	25	0,06%	28	0,07%	7	0,02%	125	0,30%
Kaspi	43 771	37 877	86.53%	3846	8.79%	1745	3.99%	104	0,24%	101	0,23%	39	0,09%	19	0,04%	0	0,00%	40	0,09%
Xashuri	52 603	51 714	98.31%	6	0,01%	256	0,49%	336	0,64%	138	0,26%	18	0,03%	31	0,06%	15	0,03%	89	0,17%
Shida-Kartli, jami	263 382	249 479	94,72%	5501	2.09%	4668	1.77%	2072	0,79%	758	0,29%	208	0,08%	163	0,06%	122	0,05%	411	0,16%

Dinlari

Mintaqa aholisining asosiy qismi (Gruziya nazorati ostidagi qismi) pravoslavlar (96,3%), ozchilik musulmonlar (1,8%) va boshqalar.

Manbalar

↑ „Грузия“, Энциклопедия Кольера. Открытое общество, 2000.
↑ Gruziya // Ensiklopediya „Vokrug sveta“
↑ Этнический состав Грузии по переписи 2002 года ^(ingl.)
↑ „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“. 2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.
↑ „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
↑ „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
↑ „Оценка населения Грузии на 2004—2014 гг. по муниципалитетам по данным Департамента статистики Грузии“ (en). 2014-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Etnicheskiy sostav Gruzii po perepisi 2002 goda ^(ingl.)
↑ „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.
↑ „Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-oktyabr.
↑ Etnicheskiy sostav Gruzii po perepisi 2002 goda ^(ingl.)

Havolalar

[1] „Грузия“, Энциклопедия Кольера. Открытое общество, 2000.

[2] Gruziya // Ensiklopediya „Vokrug sveta“

[3] Этнический состав Грузии по переписи 2002 года ^(ingl.)

[4] „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“. 2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.

[5] „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.

[6] „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.

[7] „Оценка населения Грузии на 2004—2014 гг. по муниципалитетам по данным Департамента статистики Грузии“ (en). 2014-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan.

[8] Etnicheskiy sostav Gruzii po perepisi 2002 goda ^(ingl.)

[9] „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.

[10] „Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-oktyabr.

[11] Etnicheskiy sostav Gruzii po perepisi 2002 goda ^(ingl.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]