Stepan Susskiy
Stepan Yakovlevich Susskiy (1905-yil 5-avgust, Chernorudka qishlogʻi, Kiyev viloyati, Rossiya imperiyasi – 2002-yil, Kupavna, Moskva viloyati, Rossiya) – sovet qoʻmondoni va artilleriya general-mayori (11.5.1949).
| Stepan Susskiy | |
|---|---|
| Tavalludi |
1905-yil 5-avgust Chernorudka qishlogʻi, Kiyev viloyati, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
2002-yil Kupavna qishlog'i, Jeleznodorojniy shahri, Moskva viloyati, Rossiya |
| Fuqaroligi |
 Sovet Ittifoqi |
| Xizmatdagi yillari | 1922-1953 |
| Unvoni | General-mayor |
| Mukofotlari |
     |
Hayoti
tahrirStepan Susskiy 1905-yil 5-avgustda Jitomir viloyatining Rujinskiy tumanidagi Chernorudka qishlogʻida tugʻilgan.
Harbiy xizmati
tahrir1922-yil 10-sentyabrda ixtiyoriy ravishda Qizil Armiya safiga qoʻshilgan. Ukraina harbiy okrugining 44-oʻqchi diviziyasining 133-Tarashchanskiy otishma polkining musiqiy jamoasi aʼzosi sifatida qabul qilingan. 1923-yil dekabrdan 1924-yil sentyabrgacha ushbu diviziyaning kichik qoʻmondonlik tarkibi uchun divizion maktabida oʻqib, OGPU qoʻshinlarining 2-chegara polkida kompaniya serjanti boʻlib xizmat qilgan. 1924-yil noyabr oyida esa zaxiraga oʻtkaziladi. Toshkent shahridagi „Pravda Vostoka“ bosmaxonasida ishlagan.
1926-yil oktyabr oyida V. I. Lenin nomidagi Oʻrta Osiyo harbiy bilim yurtiga oʻqishga kiradi. 1930-yil fevral oyida shu maktab tarkibida qurol qoʻmondoni sifatida Sirdaryo viloyatidagi Sultonbek toʻdasini yoʻq qilish operatsiyasida qatnashadi. 1930-yilning may oyida maktabni tugatgach, Oʻrta Osiyo harbiy okrugi 3-Turkiston artilleriya polkiga vzvod komandiri etib tayinlanadi. Oktyabr oyida 11-togʻli miltiq polkiga oʻtkaziladi. 1930-yildan VKP(b) aʼzosi. 1931-yil aprel-iyul oylarida oʻt oʻchiruvchilar vzvod va batareya komandiri sifatida Ibrohim begim toʻdalariga qarshi kurashda qatnashgan. Keyinchalik Sevastopol shahridagi zenit-artilleriya komandirlari malakasini oshirish kurslariga oʻqishga yuborilgan. 1931-yil dekabrda kurslarni tugatgandan soʻng, Moskva harbiy okrugining 85-zenit-artilleriya polkiga tayinlangan. U vzvod komandiri, batareya komandiri, diviziya komandiri, polk komandirining xoʻjalik ishlari boʻyicha yordamchisi vazifasini bajaruvchi lavozimlarida faoliyat olib borgan. 1939-yil iyun oyida kapitan Susskiy M. V. Frunze nomidagi Qizil Armiya Harbiy Akademiyasining havo mudofaasi boʻlimiga talaba sifatida qabul qilingan. 1941-yil may oyida akademiyaning havo mudofaasi boʻlimi negizida Qizil Armiya havo mudofaasi oliy maktabi tashkil etilib, ushbu maktabga talaba sifatida qabul qilinadi.
Ulugʻ Vatan Urushi
tahrir1941-yil 16-iyulda kapitan Susskiy ushbu maktabning 2-kursini tugatib, Janubi-Gʻarbiy frontda faol armiyaga yuborilgan. Dastlabki 6 oy davomida Kiyevga yaqinlashishda 595-tankga qarshi artilleriya polkiga qoʻmondonlik qilgan. Keyin Konotopdan Stariy Oskolgacha 40-chi armiya tarkibida jang qiladi. 1942-yil yanvar oyidan boshlab 583-zenit-artilleriya polki komandirining oʻrinbosari boʻlib xizmat qilgan. Iyun oyida 1262-armiya havo mudofaasi polkiga komandir etib tayinlanadi. U polk tuzib, Stalingradga joʻnagan. U yerda Stalingrad mudofaa operatsiyasida qatnashadi. 1942-yil noyabrdan Don frontining 65-armiyasining havo mudofaasi boʻyicha artilleriya qoʻmondoni oʻrinbosari boʻlib xizmat qilgan.
1943-yil mart oyida podpolkovnik Susskiy RGKning 10-artilleriya diviziyasi qoʻmondoni etib tayinlanib, u bilan urush oxirigacha jang qilgan. 1943-yil 6-oktyabrdan boshlab uning qoʻmondonligi ostidagi diviziya Kursk jangida, Orel hujum operatsiyasida, Ukrainaning chap qirgʻogʻini va Ukrainani ozod qilishda qatnashadi. Qoʻmondonlikning jangovar topshiriqlarini muvaffaqiyatli bajarganligi uchun Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan.
Polkovnik Susskiy 1945-yil 15-mayda Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoniga nomzod boʻlgan, ammo bu mukofot tasdiqlanmagan[1][2].
U urush paytida shaxsan toʻrt marta Oliy Bosh Qoʻmondonning minnatdorchilik buyruqlarida tilga olingan[3].
Rossiya Federatsiyasi Prezidentining 1995-yil 4-maydagi 443-sonli farmoni bilan 1941—1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushi davridagi jangovar harakatlar paytida qoʻshinlarga alohida rahbarlik qilgani uchun Jukov ordeni bilan taqdirlangan[4].
Mukofotlari
tahrir- Jukov ordeni (05.04.1995)
- Lenin ordeni (17.05.1951[5])
- uchta Qizil Bayroq ordeni (07.10.1943, 03.11.1944[5], 17.11.1944)
- Bogdan Xmelnitskiy ordeni, 2 darajali (29.05.1945)
- Ikkita Vatan urushi ordeni, 1-darajali (1943-03-19 , 04.06.1985[6])
- Qizil Yulduz ordeni (18.10.1942)
- medallar, shu jumladan:
- „Stalingrad mudofaasi uchun“ medali (1943)
- „Kiyev mudofaasi uchun“medali (1961)
- „1941—1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“ medali (1945)
- „Praga ozodligi uchun“ medali (1945)
- „SSSR Qurolli Kuchlari faxriysi“ medali (1976)
- „KPSSda 50 yil“ imzosi
- Oliy Bosh Qoʻmondonning buyruqlari (minnatdorchiliklari) da S. Ya. Susskiy qayd etilgan[3]
- Kremenets shahrini egallash uchun – Kremenets togʻlari tizmasidagi kuchli tabiiy qal’a, nemislar tomonidan rivojlangan sunʼiy mudofaa inshootlari tarmogʻi bilan mustahkamlangan. 1944-yil 19-martdagi 88-son.
- Vistulaning chap qirgʻogʻidagi nemis mudofaasining muhim tayanchi boʻlgan Sandomierz shahrini boʻron bilan bosib olish uchun. 1944-yil 18-avgust, 167-son.
- Liegnitz, Shtaynau, Luben, Gainau, Neumarkt va Kant shaharlarini egallash uchun – Oderning gʻarbiy qirgʻogʻidagi nemis mudofaasining muhim aloqa markazlari va kuchli istehkomlari. 1945-yil 11-fevral. № 273
- Germaniya Sileziyasining Neustedtel, Noysalts, Freyshtadt, Sprottau, Goldberg, Jauer, Striegau shaharlarini egallash uchun – yirik aloqa markazlari va nemis mudofaasining mustahkam istehkomlari. 1945-yil 14-fevral. № 278.
Manbalar
tahrir- ↑ Sayt Podvig naroda – Nagradnoy list na Susskogo S.Ya.[sayt ishlamaydi]
- ↑ Sayt Podvig naroda – Oborotnaya storona nagradnogo lista na Susskogo S.Ya.[sayt ishlamaydi]
- ↑ 3,0 3,1 „Приказы Верховного Главнокомандующего в период Великой Отечественной войны Советского Союза. Сборник. М., Воениздат, 1975.“. 2017-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-avgust.
- ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 04.05.1995 г. № 443“. 2021-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-avgust.
- ↑ 5,0 5,1 Nagrajdyon v sootvetstvii s Ukazom Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 04.06.1944 „O nagrajdenii ordenami i medalyami za vislugu let v Krasnoy Armii“
- ↑ Nagrajden v sootvetstvii s Ukazom Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 11 marta 1985 goda „O nagrajdenii ordenom Otechestvennoy voyni aktivnix uchastnikov Velikoy Otechestvennoy voyni 1941-1945 godov“
Adabiyotlar
tahrir- Kollektiv avtorov. Velikaya Otechestvennaya: Komdivi. Voenniy biograficheskiy slovar / V. P. Goremikin. – M.: Kuchkovo pole, 2014. – T. 2. – S. 314—315. – 1000 ekz. – ISBN 978-5-9950-0341-0.
- Коллектив авторов: к.и.н. М. Э. Морозов (руководитель), к.и.н. В. Т. Елисеев, к.и.н. К. Л. Кулагин, С.А. Липатов, к.и.н. Б. Н. Петров, к.и.н. А. А. Черняев, к.и.н. А. А. Шабаев. Великая Отечественная война 1941-1945 гг. Кампании и стратегические операции в цифрах. В 2-х томах, 1000 экз, М: Объединенная редакция МВД России, 2010. ISBN 978-5-8129-0099-1.
- М. Л. Дударенко, Ю. Г. Перечнев, В. Т. Елисеев и др.. .