Trans-Isroil quvuri

Trans-Isroil quvuri (ivritcha: קו צינור אילת אשקלון), shuningdek, Tipline, Eylat-Ashkelon quvur liniyasi yoki Yevropa-Osiyo quvur liniyasi deb ataladi. Qizil dengizdagi Aqaba koʻrfazidan Oʻrta yer dengizigacha choʻzilgan Isroildagi neft quvur hisoblanadi. U dastlab Erondan olinadigan neftni Isroil va Yevropaga tashish uchun qurilgan.

254 km, Ashkelondagi maxsus pristandan Qizil dengizdagi Eylat portigacha boʻlgan 42 dyuymli quvur quvvati 400,000 barrel (64,000 m³) etadi va kuniga va 1.2 million barrels per day (190,000 m³/d) teskari yoʻnalishda yetkazish imkoniyatiga ega hisoblanadi. Quvur Eilat Ashkelon quvur liniyasi kompaniyasiga (EAPC) tegishli va boshqariladi u Isroildagi boshqa bir qancha neft quvurlarini ham boshqaradi.

Tarix

Quvur 1968-yilda Isroil va Eron oʻrtasida 50/50 % qoʻshma korxona sifatida qurilgan. Biroq 1979-yilgi Eron Islom inqilobida Shoh Muhammad Rizo Pahlaviy hokimiyatdan ag‘darilgach, ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar uzilganidan keyin Eron quvurdan foydalanishni to‘xtatadi.

2003-yilda Isroil va Rossiya oʻrtasida Novorossiyskdan Ashkelonga tankerlar orqali yetkazilgan, qolaversa Osiyoga joʻnatish uchun Eylatdagi tankerlarga qayta yuklangan rus neftini Osiyo bozorlariga yetkazib berish toʻgʻrisida kelishuv imzolandi^[1]. Shunday qilib, neft dastlab moʻljallanganiga teskari yoʻnalishda oqadi. Evropadan Osiyoga boradigan bu yoʻl Afrika boʻylab anʼanaviy yoʻlga qaraganda qisqaroq va Suvaysh kanali orqali yoʻlga qaraganda arzonroqqa tushadi.

2014-yil dekabr oyida quvurning janubiy uchi yaqinidagi buzilish Evrona qoʻriqxonasiga yirik neftning^[2] toʻkilishiga olib keldi.

2020-yil sentabr oyida esa Amirlik neftini quvur orqali Qizil dengizdan O‘rtayer dengiziga tashish bo‘yicha dastlabki kelishuvga erishiladi^[3].

2021-yil may oyida 2021-yilgi Isroil-Falastin inqirozida G‘azodan otilgan raketa tufayli quvurning Ashkelon omboridagi saqlash tanki talofat koʻradi^[4].

Eronning qonuniy daʼvosi

1979-yilda neft quvur olib qo‘yilgandan so‘ng, Eron Isroilga qarshi tovon puli talab qildi. 2016-yil 27-iyun kuni Shveysariya Federal tribunali ishni Eron foydasiga hal qilib 1,1 milliard dollar undirdi^[5].

Manba

↑ „Russian Oil to Transit Israel: The Trans-Israel Pipeline is Reborn“. Washington Institute (2003-yil 17-noyabr). Qaraldi: 2016-yil 1-mart.
↑ „PHOTOS: Israel Hit With Massive 600,000 Gallon Oil Spill“. Think Progress (2014-yil 12-dekabr). Qaraldi: 2014-yil 5-dekabr.
↑ „Israeli pipeline company signs deal to bring UAE oil to Europe“. Reuters (2020-yil 20-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 21-oktyabr.
↑ Schreirber. „Trans-Israel pipeline Hit By Rocket From Gaza“ (en-US). The Jewish Voice (2021-yil 11-may). Qaraldi: 2021-yil 12-may.
↑ Daiss, Tim. „Israel Loses Secretive Oil Pipeline Case To Iran, Ordered To Pay 8.1 Billion Plus Interest“. Forbes (2016-yil 15-avgust). Qaraldi: 2016-yil 16-avgust.

[1] „Russian Oil to Transit Israel: The Trans-Israel Pipeline is Reborn“. Washington Institute (2003-yil 17-noyabr). Qaraldi: 2016-yil 1-mart.

[TP14-2] „PHOTOS: Israel Hit With Massive 600,000 Gallon Oil Spill“. Think Progress (2014-yil 12-dekabr). Qaraldi: 2014-yil 5-dekabr.

[3] „Israeli pipeline company signs deal to bring UAE oil to Europe“. Reuters (2020-yil 20-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 21-oktyabr.

[4] Schreirber. „Trans-Israel pipeline Hit By Rocket From Gaza“ (en-US). The Jewish Voice (2021-yil 11-may). Qaraldi: 2021-yil 12-may.

[5] Daiss, Tim. „Israel Loses Secretive Oil Pipeline Case To Iran, Ordered To Pay 8.1 Billion Plus Interest“. Forbes (2016-yil 15-avgust). Qaraldi: 2016-yil 16-avgust.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]