Uygʻur kirill alifbosi

Uygʻur kirill alifbosi (Uyghur Kiril Yëziqi yoki Уйғур Кирил Йезиқи) — uygʻurlar foydalanadigan kirill alifbosi. Ushbu alifbodan asosan Qozogʻiston Respublikasi va boshqa MDH davlatlari hududida istiqomat qiladigan uygʻur millatiga mansub kishilar foydalanadilar.

Tarixi

Alifbo 1937-yilda sobiq SSSR hududida lotin alifbosiga alternativa sifatida 1926-yilda ishlab chiqilgan, chunki uygʻur tilini lotinlashtirish 1927-1928-yillarda lotin alifbosiga oʻtgan Uygʻurlarning Turkiya bilan aloqalarini kuchaytiradi.

1949-yilda Xitoy Xalq Respublikasi eʼlon qilinganidan soʻng, rus tilshunoslari xitoyliklarga xitoyning turli xil ozchiliklarning tillarini kodlashiga va kirill alifbosi asosida alifbolarni targʻib qilishga yordam bera boshladilar, shuning uchun Xitoy uygʻurlari ham kirill alifbosidan foydalanishni boshladilar.

SSSR va Xitoy oʻrtasidagi tanglik kuchaygan sari, xitoyliklar Uygʻur kirill alifbosini rad etishdi va 1959-yildan boshlab yangi uygʻurlar alifbosi uygʻurlar orasida ishlatila boshlandi va hanuzgacha ishlatilayotgan arab alifbosi tiklandi.

Uygʻur kiril alifbosi SSSR hududida qoʻllanila boshlandi va hozirgi paytda u Qozogʻiston va boshqa MDH mamlakatlarida, shuningdek, sovet standartidagi uygʻurlarni yozish uchun ishlatilmoqda.

Alifbo

Harf XFA А а ɑ, a Ә ә ɛ, æ Б б b В в w, v Г г ɡ Ғ ғ ʁ, ɣ Д д {d Е е e Ж ж ʒ Җ җ d͡ʒ З з z И и i, ɨ

Harf XFA Й й j К к k Қ қ q Л л l М м {m Н н n Ң ң ŋ О о o, ɔ Ө ө ø П п p Р р r,r С с s

Harf XFA Т т t У у u, ʊ Ү ү y, ʏ Ф ф f, ɸ Х х χ, x Һ һ h, ɦ Ч ч t͡ʃ Ш ш ʃ Ю ю ju Я я ja