VOPRA

VOPRA (Butunrossiya Proletar meʼmorlari jamiyati (Butunittifoq uyushmasi)) — 1929-yilda tashkil etilgan sovet meʼmorlarining tashkiloti boʻlib, sinfiy proletar arxitekturasini yaratishni eʼlon qilgan. U mafkuraviy jihatdan Rossiya Proletar Yozuvchilar uyushmasi (RPYU) va Proletkultga yaqin edi. 1932-yilda VOPRA Sovet arxitektorlari ittifoqining bir qismi boʻldi.

1929-yil avgustda Moskvada uni tashkil etish toʻgʻrisidagi deklaratsiyani imzolagan VOPRAning taʼsischilari K. Alabyan, V. Babenkov, V. Baburov, A. Vlasov, F. Deryabin, N. Zapletin, A. Zaslavskiy, A. Zilbert, K. Ivanov, G. Kozlenkov, G. Kochar, M. Krestin, M. Kryukov, M. Kupovskiy, M. Mazmanyan, I. Matsa, A. Mixaylov, A. Mordvinov, N. Polyakov, F. Teryoxin, V. Simbirtsev, G. Solodovnik va A. Fayfel boʻlgan. Tashkilot boshqaruvi tarkibiga yetti kishi — I. Matsa (rais), A. Zaslavskiy (rais oʻrinbosari), V. Baburov (kotib), G. Kozlenkov, A. Mordvinov, V. Simbirtsev, F. Deryabin (kengash aʼzolari) kirdi. 1930-yil boshiga kelib, Moskvadagi VOPRA soni 49 kishidan iborat edi. Bundan tashqari, Leningrad (35 kishi), Tomsk, Ukraina (45 kishi), Gruziya (20 kishi) va Armanistonda (18 kishi) jamiyatning boʻlimlari tashkil etilgan^[1].

VOPRA aʼzolari mexanizatsiyalash, standartlashtirish va qurilish texnologiyasi yutuqlariga asoslangan yangi proletar arxitekturasini yaratishni eʼlon qildilar, bu ham yangi kollektiv hayotga, ham proletariat ehtiyojlariga xizmat qilish uchun moʻljallangan edi. Boshqa meʼmorlar tashkilotlarining faoliyati — MAJ, ASNOVA va ZAU — VOPRA deklaratsiyasida burjua sanʼati qatoriga kiritildi; bunga javoban ASNOVA aʼzolari voprachilarni eklektitsizmda, konstruktivistlar idealizmda aybladilar^[1]. VOPRA 1920-yillarning oxiri — 1930-yillarning boshidagi sovet arxitekturasining baʼzi namunalarini, xususan, meʼmor K. S. Melnikovaning oʻz uyini va boshqa binolarini keskin tanqid qilish bilan tanilgan^[2]^[3].

1929-1931-yillarda VOPRAning brigadalari va alohida aʼzolari koʻplab meʼmorchilik tanlovlarida ishtirok etdilar, turli loyihalarni, jumladan, Moskvadagi Krestyanskaya Zastava maydonining dizayni (N. Kruglov, B. Shtivel, E. Rozenyatsm), Chardjuya rejasini tuzish (O. Balyan, V. Baburov, A. Zaslavskiy, I. Kichakov, A. Fayfel, A. Shvetsov), Moskvadagi Markaziy madaniyat va istirohat bogʻi loyihasi (P. Goldenberg, V. Dolganov), sirk teatri (B. Shtivel), Sverdlovskdagi Katta sintetik teatr (N. Kruglov, A. Mashinskiy) va boshqalarni^[1] amalga oshirdilar.

1930-yil iyun oyida VOPRA oʻz faoliyatini Butunittifoq arxitektura va ilmiy jamiyatining Moskva oblasti boʻlimiga (BAIJMOB) oʻtkazdi, ammo 1932-yilgacha u oʻz mustaqilligini saqlab qoldi. Sovet arxitektorlari ittifoqining tashkil etilishi munosabati bilan tamomila tugatildi^[1].

Yana qarang

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Хазанова 1970.
↑ Xan-Magomedov S. O. Konstantin Melnikov. — M.: Arxitektura-S, 2006. — C. 168.
↑ Mixaylov A. Gruppirovki sovetskoy arxitekturi. — M.-L., 1932. — S. 58.

Adabiyotlar

Хмельницкий Д. С.. Архитектура Сталина. Психология и стиль. М.: Прогресс-Традиция, 2005. ISBN 5-89826-271-7.
Из истории советской архитектуры 1926—1932 гг.: Документы и материалы. М.: Наука, 1970 — 134—145-bet.

[FOOTNOTEХазанова1970-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Хазанова 1970.

[km-2] Xan-Magomedov S. O. Konstantin Melnikov. — M.: Arxitektura-S, 2006. — C. 168.

[3] Mixaylov A. Gruppirovki sovetskoy arxitekturi. — M.-L., 1932. — S. 58.

[1]

[2]

[3]