Valeriy Marchenko
Valeriy Marchenko ( ukraincha: Валерій Марченко Valeriy; 1947-yil 16-sentyabr - 1984-yil 7-oktyabr) shoir, jurnalist, tarjimon va Ukraina Xelsinki guruhi a'zosi edi.
Marchenko o'qimishli oilada tug'ilgan. Uning bobosi Mixaylo Marchenko Lviv universitetining birinchi sovet dekani bo'lgan[1]. Uning onasi adabiyot o'qituvchisi edi[1]. Valeriy Marchenko Kyiv Badiiy akademiyasini tamomlagan va " Literary Ukraine " gazetasida tarjimon bo'lib ishlagan. Ozarbayjon va polyak tillaridan ukrain tiliga tarjima qilgan. Mutaxassisligi Ozarbayjon-Ukraina adabiy munosabatlari edi.
1973-yil 25-iyunda Marchenko hibsga olindi va unga antisovet tashviqoti hamda asosan o'zi yozgan uchta maqolasi va shuningdek, Ivan Dziubaning " Internationalism or Russification? "ning targ'iboti ayblari qo'yildi. 1973-yil 29-dekabrda Marchenko olti yil qamoq va ikki yil surgunga hukm qilindi[2].
Qamoqqa olish davridagi faoliyati tahrir
Sovet qamoqxonasida qamoqda bo'lganida, Marchenko ko'rgan hamma narsasini xuddi arxivchi kabi yozib borgan. U mahbuslarning kundalik hayoti, intervyular haqida insholar, shaxsiy hisoblarni to'plagan va nashr etgan.
U, shuningdek, AQSh Mustaqillik Deklaratsiyasida ishlagan va ko'plab Robert Burns, Voltaire va Edgar Allan Poe asarlarini ukrain tiliga tarjima qilgan[3].
Ikkinchi hibsga olish tahrir
1983-yil 23-oktyabrda Marchenko ikkinchi marta hibsga olindi va yana UkSSR Jinoyat kodeksining 62-moddasi bo'yicha "Sovetlarga qarshi tashviqot"da ayblandi. Shunday qilib, xavfli jinoyatchi deb e'lon qilindi va u o'n yil qamoq va besh yil surgunga hukm qilindi.
U kasal bo'lib qolganda ham dahshatli sharoitda ushlab turilgan. Jurnalistlar erkinligi uchun xalqaro bosim tufayli unga lagerdan kasalxonaga ko'chib o'tishga ruxsat berildi. Biroq, allaqachon kech edi[3].
1984-yil 7-oktyabrda Valeriy Marchenko Leningrad kasalxonasida vafot etdi[4].
Dafn etish va xotirlash tahrir
Marchenko Kyiv viloyatining Hatne qishlog'ida dafn etilgan.
Bugungi kunda Kyivdagi 175-sonli maktabda Valeriy Marchenkoning hayoti va faoliyatiga bag'ishlangan muzey mavjud. 2017-yil oktabr oyida Ukraina poytaxti Kyivdagi Sovet davridagi “Xalqaro maydon” uning sharafiga Valeriy Marchenko deb nomlandi[5].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Світ тримається на одержимих. Надія РОМАНЮК | Персоналії | Людина
- ↑ "The Death of Valery Marchenko", USSR News Update, 31 October 1984.
- ↑ 3,0 3,1 „Музей Дисидентського Руху“. 2010-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-noyabr.
- ↑ "The death of two Ukrainian political prisoners", Vesti iz SSSR (Munich), 31 October 1984 [in Russian].
- ↑ Kyiv City Council Renames Internatsionalna Square As Valeriya Marchenka Square, Ukranews (12 OCTOBER 2017)