Xitoy Xalq Ozodlik Armiyasi
Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
Xitoy Xalq Ozodlik Armiyasi (XXOA; xit. an’anaviy 中国人民解放军, pinyin: Zhōnggúo Rénmín Jiěfàng Jūn, pall.: Chjungo Jenmin Tszefan Tszyun) — XXR Qurolli Kuchlarining rasmiy nomi, soni boʻyicha dunyodagi eng katta (faol xizmatda 2 million kishi). 1927- yil 1- avgustda Nanchang qoʻzgʻoloni natijasida kommunistik " Qizil Armiya " sifatida tashkil etilgan boʻlib Xitoy fuqarolar urushi (1930 yillar) davrida Mao Tszedun boshchiligida yirik reydlar (Xitoy kommunistlarining uzoq yurishi) uyushtirildi. „Xitoy xalq ozodlik armiyasi“ nomi 1946 yilning yozida XKP qoʻshinlaridan tashkil topgan qurolli kuchlarga nisbatan qoʻllanila boshlandi – 8-armiya, Yangi 4-armiya va Shimoli-Sharqiy Armiya. Shuningdek 1949 yilda Xitoy Xalq Respublikasi eʼlon qilinganidan keyin bu nom mamlakat qurolli kuchlariga nisbatan qoʻllanila boshlandi.
Qonunchilik 18 yoshdan boshlab erkaklarni harbiy xizmatga chaqirishni nazarda tutadi va koʻngillilar 49 yoshgacha qabul qilinadi. Zaxiradagi askarning yosh chegarasi 50 yosh boʻlib, Urush davrida nazariy jihatdan (moddiy qoʻllab-quvvatlash cheklovlarini hisobga olmagan holda) 750 milliongacha odam safarbar qilinishi mumkin.
PLA toʻgʻridan-toʻgʻri partiya yoki hukumatga emas, balki 2 ta maxsus Markaziy harbiy komissiyaga – davlat va partiyaga hisobot beradi. Odatda bu komissiyalar tarkibi bir xil boʻlib, MSK atamasi birlikda qoʻllanadi. Markaziy saylov komissiyasi raisi lavozimi davlat boshqaruvi tizimidagi asosiy lavozim hisoblanadi. Soʻnggi yillarda uni odatda XXR raisi egallaydi, biroq 1980-yillarda MSKni aslida mamlakat rahbari boʻlgan Den Syaopin boshqargan (shunindek, u hech qachon XXR raisi yoki XXR raisi boʻlmagan. XXR Davlat Kengashining Bosh vaziri va u haligacha Mao Tszedun boshchiligida „Buyuk proletar madaniy inqilobi“ boshlanishiga qadar KPK Markaziy Qoʻmitasi Bosh kotibi lavozimini egallagan).
Xitoy qurolli kuchlari hududiy printsip boʻyicha tashkil etilgan beshta harbiy mintaqaga boʻlingan. Bular: sharq, shimol, gʻarbiy, janub va markaz. Shuningdek, uchta flotga boʻlingan.
Xitoy armiyasi 2022-yil uchun u dunyodagi eng yirik armiyalar reytingida AQSh Qurolli Kuchlari va RF Qurolli Kuchlaridan keyin uchinchi oʻrinni egallaydi. Bu armiyaning juda ham kuchli ekanligini anglatadi.
Xitoy armiyasining shiori – Xalqqa xizmat qilish (xitoycha: 为人民服务, Wei Renmin Fu’u);
Partiyaga itoat qiling, jangda gʻalaba qozoning, vijdonan xizmat qiling
(xitoycha: 听党指挥，能打胜仗，作风优良, ''Ting dan zhihui, neng dasheng zhang, zofeng yuliang'').