Yamagata (shahar)
Yamagata (yaponcha: 山形市 Yamagata-shi) Yaponiya shimolidagi Tohoku mintaqasida joylashgan Yamagata prefekturasining poytaxti. 2020-yil 1-fevral holatiga koʻra, shaharda 103.165 ta xonadonda 248.772 nafar aholi istiqomat qilgan, aholi zichligi esa 1 km2 ga 650 kishidan toʻgʻri keladi[1]. Shaharning umumiy maydoni 381,58 kvadrat kilometr (147 mi²) ga teng.
Yamagata 山形市 | |
|---|---|
| Asosiy shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 38°15′19.5″N 140°20′22.6″E / 38.255417°N 140.339611°E | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| {{{mintaqa_turi}}} | Tohoku mintaqasi |
| Asos solingan | 690 AD |
| Maydon | 38,158 km2 (14,733 kv mi) |
| Iqlim turi | nam kontinental iqlim |
| Rasmiy til(lar)i | yapon |
| Aholisi (2020-yil 1-fevral) |
248 772 |
| Zichligi | 650 kishi/km2 |
Geografiyasi
tahrirYamagata Yamagata prefekturasining janubi-sharqidagi Yamagata havzasining janubiy qismida joylashgan. Shaharning shimoliy va shimoli-gʻarbiy qismlari tekislik, sharqiy qismi esa Ou togʻlari bilan qoplangan. Shahar chegaralarida Zao togʻini yastanib yotadi. Shahardan Mamigasaki daryosi oʻtadi va Tachiyagava daryosi Yamagata va Tendo oʻrtasidagi chegarani hosil qiladi.
Qoʻshni munitsipalitetlar
tahrir- Yamagata prefekturasi
- Miyagi prefekturasi
Iqlimi
tahrirYamagata nam kontinental iqlimga ega (Köppen iqlim tasnifi Dfa), katta mavsumiy harorat farqlari kuzatiladi, issiq (va koʻpincha nam) yoz va sovuq (baʼzan qattiq sovuq) qish fasli mintaqaga xosdir. Yogʻingarchilik yil davomida sezilarli boʻladi, lekin iyuldan sentyabrgacha eng kuchli yogʻingarchilik darajasi kuzatilgan. Yamagatada oʻrtacha yillik harorat 11.7 °C (53.1 °F) ni tashkil etadi. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1,163 millimetr (45.8 in) boʻlib, eng seryogʻin oy iyul hisoblanadi. Avgust oyida eng yuqori harorat 25 °C (77 °F) daraja atrofida va eng past harorat yanvarda, taxminan −0.4 °C (31.3 °F) boʻladi[2]. Yamagata shahri Yaponiyada (Gosetsu chitai 豪雪地帯 hududining bir qismi) qish mavsumida kuchli qor yogʻishi bilan mashhur.
Yamagata shahri keng markaziy vodiyda joylashgan boʻlib, bahor va yozda tez isib ketadi va koʻpincha namchilik boʻladi, Tinch okeani sohilidagi Miyagi prefekturasining sharqida esa odatda aniqroq va moʻtadilroq iqlim kuzatiladi.
| Yamagata (1991−2020) iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 19,1 | 17,3 | 23,7 | 33,3 | 34,1 | 37,5 | 40,8 | 39,0 | 36,6 | 32,3 | 26,9 | 20,6 | 40,8 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 3,3 | 4,4 | 9,1 | 16,4 | 22,6 | 25,9 | 29,1 | 30,5 | 25,8 | 19,5 | 12,6 | 6,1 | 17,1 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −3,1 | −3,1 | −0,3 | 4,7 | 10,7 | 15,7 | 20,0 | 20,9 | 16,6 | 9,8 | 3,6 | −0,7 | 7,9 |
| Mutlaq minimal, °C | −20 | −19 | −15,5 | −7,3 | −1,8 | 3,0 | 6,7 | 8,4 | 3,0 | −2,4 | −7,2 | −15 | −20 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 87,8 | 63,0 | 72,1 | 63,9 | 74,5 | 104,8 | 187,2 | 153,0 | 123,8 | 105,1 | 74,4 | 97,2 | 1 206,7 |
| Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi[3] | |||||||||||||
Demografiyasi
tahrirYaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[4], Yamagata aholisi soʻnggi 40 yil ichida nisbatan barqaror boʻlib qolgan.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1960 | 188,56 | — |
| 1970 | 204,127 | +8.3% |
| 1980 | 237,041 | +16.1% |
| 1990 | 249,487 | +5.3% |
| 2000 | 255,369 | +2.4% |
| 2010 | 254,244 | −0.4% |
| 2020 | 247,59 | −2.6% |
Tarixi
tahrirHozirgi Yamagata hududi Deva viloyatining bir qismi boʻlgan. Edo davrida u qal’a shaharchasi va Tokugava syogunatligi ostida Yamagata domenining markazi hisoblangan. Yamagata shahri 1889-yil 1-aprelda zamonaviy munitsipalitetlar tizimini yaratish davrida Yamagata prefekturasining poytaxti sifatida tashkil etilgan. Shahar 2001-yil 1-aprelda maxsus shahar maqomini oldi. 2019-yil 1-aprelda shaharning maqomi yana asosiy shaharga aylantirildi[5].
Hukumat
tahrirYamagata toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 33 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organi boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Shahar Yamagata prefekturasi assambleyasiga toʻqqiz aʼzoni qoʻshish huquqiga ega. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Yamagata okrugi 1 tarkibiga kiradi.
Taʼlim tizimi
tahrirYamagatada shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 36 ta davlat boshlangʻich maktabi va 15 ta davlat oʻrta maktabi shunigdek, Yamagata prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan oʻnta davlat oʻrta maktabi faoliyat yuritadi. Shuningdek, toʻrtta xususiy oʻrta maktab ham mavjud. Prefekturada nogironlar uchun uchta maxsus taʼlim maktabi ham bunyod etilgan.
Universitetlar
tahrir- Yamagata universiteti, shu jumladan Kojirakava kampusi (adabiyot va ijtimoiy fanlar fakulteti, fan fakulteti va taʼlim, sanʼat va fan fakulteti) va Iida kampusi (tibbiyot fakulteti, hamshiralik ishi maktabi va universitet kasalxonasi).
- Yamagata prefekturasi sogʻliqni saqlash fanlari universiteti
- Tohoku sanʼat va dizayn universiteti
- Tohoku Bunkyo kolleji
Oliy maktablar
tahrir- Yamagata Sharqiy HS
- Yamagata Janubiy HS
- Yamagata West HS
- Yamagata Shimoliy HS
- Yamagata Texnik HS
- Yamagata Markaziy HS
- Kajo-Gakuen HS
- Yamagata Civic Commercial HS
- Yamagata-Gakuin HS
- Yamagata-Johoku HS
- Tokay universiteti Yamagata Senior HS
- Nihon universiteti Yamagata Senior HS
- Yamamoto-Gakuen HS
- Yamagata-Meisei HS
Transporti
tahrirTemir yoʻl
tahrir.svg){kind=logo}
Sharqiy Yaponiya temir yoʻl kompaniyasi — Yamagata Shinkansen
- Yamagata
Sharqiy Yaponiya temir yo'l kompaniyasi — Ou magistral liniyasi (Yamagata liniyasi)
- Zaō — Yamagata — Kita-Yamagata — Uzen-Chitose — Minami-Deva — Urushiyama
Sharqiy Yaponiya temir yoʻl kompaniyasi — Senzan liniyasi
- Omoshiroyama-Kōgen — Yamadera — Takase — Tateyama — Uzen-Chitose — Kita-Yamagata — Yamagata
Sharqiy Yaponiya temir yoʻl kompaniyasi — Aterazava liniyasi
- Yamagata — Kita-Yamagata — Higashi-Kanai
Magistral yoʻl
tahrir- Tōhoku-Chūō tezkor yoʻnalishi — Yamagata-chūō, Yamagata-Kaminoyama almashinuv stansiyasi
- Yamagata tezkor yoʻnalishi — Yamagata-Zaō, Yamagata-kita, Sekizava almashinuv stansiyasi
- Milliy yoʻnalish 13
- Milliy yoʻnalish 48
- Milliy yoʻnalish 112
- Milliy yoʻnalish 286
- Milliy yoʻnalish 348
- Milliy yoʻnalish 458
Madaniyat
tahrirMahalliy bayramlar
tahrirYamagata Hanagasa Festival (yaponcha: 花笠祭り Hanagasa Matsuri) — Tohokuning asosiy yozgi festivallaridan biri shaharda har yili 5, 6 va 7-avgust kunlari boʻlib oʻtadi. Yamagata shuningdek, yiliga ikki marta Yamagata xalqaro hujjatli filmlar festivaliga mezbonlik qiladi. Kuzgi anʼana — Imoni-kai (taro kartoshka partiyasi) bayrami ham bor. Taro kartoshka, yupqa goʻsht va sabzavotlardan ochiq joylarida katta qozonda pishiriladi. Mamigasaki daryosining qirgʻoqlari ayni shu bayram oʻtkazilishligi bilan mashhur. Yiliga bir marta, sentabr oyining birinchi yakshanbasida shahar hukumati qurilish krani tomonidan xizmat koʻrsatadigan ulkan temir qozonidan minglab insonlarga taom tayyorlaydii. 2009-yilda 30 000 ta porsiya tayyorlanib, xizmat koʻrsatildi va yana bir talay olomon navbatda turishgan edi[6].
Mahalliy diqqatga sazovor joylar
tahrir- Yama-dera (Ryushaku-ji) shahar chegarasida, markazdan poezdda 15 daqiqa masofada joylashgan.
- Shahar markazida, temir yoʻl vokzalining shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan Kajo bogʻi feodal sarkardasi Mogami Yoshiaki qal’asining keng qoʻriqxonasi hisoblanadi. Bogʻning aksariyat qismi sport maydonchalari va jamoat binolari boʻlsa-da, qayta qurilgan devorlar, sharqiy asosiy darvoza va sobiq qal’aning atrofidagi xandaklar hayratlanarli. Yaqin atrofdagi Mogami Yoshiaki tarixiy muzeyida Edo davriga oid buyumlar, ushbu eksponatlar va qal’a shahri tarixi haqida maʼlumotlar mavjud. Shuningdek, u tabiiy va ijtimoiy tarix namoyishlari bilan kichik jamoat muzeyini oʻz ichiga oladi.
- Yamagata sanʼat muzeyi.
- Yamagata stansiyasidan avtobusda atigi 40 daqiqa masofada joylashgan Zao togʻi deb nomlanuvchi ulkan togʻdir. Bu Yaponiyaning changʻi va snoubordda uchish uchun eng mashhur joylaridan biri boʻlib, shuningdek, koʻplab piyoda yurish kurslariga ega. Bu yerda, shuningdek, Zao togʻidagi suvda namlanish uchun koʻplab ryokan va jamoat vannalari boʻlgan onsen shaharchasi mavjud.
- Yamagataning sobiq prefekturasi Bunshokan endi Yamagata prefekturasining tarixini koʻrsatadigan muzey sifatida qayta qurilgan va tashrif buyuruvchilar uchun kirish va atrofga qarash uchun mutlaqo bepul.
- Chitosekan, Yamagataning eng qadimgi va eng mashhur ryotey restoranlaridan biri boʻlib, Yamagata shahrining markazida bunshokan ofisini yaratgan oʻsha dizayner tomonidan qurilgan.
- Hirashimizu — Yamagata shahri markazidan atigi 15 daqiqa uzoqlikda joylashgan hunarmandlar qishlogʻi va koʻplab kulolchilik doʻkonlari va hunarmandchilik doʻkonlari faoliyat yuritadi[7].
Xalqaro munosabatlar
tahrirQardosh shaharlar
tahrirYamagata birodarlashgan shaharlar[8]:
Boulder, AQSH (1994)
Jilin City, Xitoy (1983)
Kitzbühel, Avstriya (1963)
Swan Hill, Avstraliya (1980)
Ulan-Ude, Rossiya (1991)
Hamkor shaharlar
tahrir
Taniqli odamlar
tahrir- Yoshixaru Abe, musiqachi
- Joji Kato, konkida uchuvchisi
- Yoshitaka Kuroda, poyga haydovchisi
- Yoshimi Niizeki, professional golfchi
- Ken Okuyama, sanoat dizayneri
- Yuko Oga, basketbolchi
- Ito Ogava, yozuvchi
- Shozo Sasaxara, kurashchi
- Chihiro Suzuki, ovozli aktyor
- Miyuki Takaxashi, voleybolchi
- Ivaxiko Tsumanuma, arxitektor
- Eriko Vatanabe, aktrisa
Manbalar
tahrir- ↑ Yamagata City official statistics (Wayback Machine saytida 2021-09-18 sanasida arxivlangan) (yaponcha)
- ↑ Yamagata climate data
- ↑ „ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）“. Yaponiya Meteorologiya Agentligi. Qaraldi: 19-may 2021-yil.
- ↑ Yamagata population statistics
- ↑ „Yamagata city“ (yaponcha). Official site of Yamagata. 2019-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-aprel 2019-yil.
- ↑ Yamagata Shinbun Newspaper, Sept.7, 2009
- ↑ „Hirashimizu | Yamagata | the Hidden Japan“.
- ↑ „山形市の友好・姉妹都市について“ (ja). city.yamagata-yamagata.lg.jp. Yamagata. 12-oktabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-oktabr 2022-yil.
Havolalar
tahrir- Rasmiy veb -sayt (yaponcha)
- Ingliz sayohat veb-sayti (English)