Yaman riali

Yaman riali (arabcha: ريال يمني) — Yamanning pul birligi, 1990-yilda mamlakat birlashganidan beri muomalada boʻlib kelyapti. Rasmiy ravishda 100 filsga boʻlingan, ammo shunga oʻxshash nominaldagi tanga hech qachon muomalaga chiqarilmagan.

Tarixi tahrir

18-19-asrlarda rial Yamanda mokko kofe savdosi uchun keng qoʻllanilgan Mariya Tereza taleri bilan assotsiatsiyalangan^[1].

Rivojlanar ekan, Yaman oʻzining qonuniy valyutasini ishlab chiqdi. 1990-yilda Yaman Arab Respublikasi va Yaman Xalq Demokratik Respublikasi birlashgandan soʻng, Shimoliy Yaman riali ham, Janubiy Yaman dinori ham butun mamlakat boʻylab muomalada boʻlib, 26 dinorga 1 rial nisbatida tenglashtirildi va 1993-yilda birinchi yangi tangalar chiqarildi. 1996-yilda dinor muomaladan chiqarildi va rial mamlakatning yagona pul birligiga aylandi va eski banknotalar asta-sekin yangilariga almashtirildi.

Hozirda 5, 10 va 20 rialga teng tangalar, 50, 100, 200, 250, 500 va 1000 rialga teng banknotalar mavjud. Yaman riali banknotlari Rossiya Federatsiyasida " Goznak " Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati ishlab chiqarish korxonalarida ishlab chiqariladi.

Yaman rialining AQSh dollariga nisbatan qiymati 1990-yillar boshida bir dollar uchun 12,01 rialdan sezilarli darajada pasaydi. 1990-yillarning oʻrtalaridan boshlab Yaman riali erkin konvertatsiya qilinadigan boʻldi. Rial AQSh dollariga nisbatan 20 iyendan 215 iyenaga tushib ketgan boʻlsa-da, bir necha yil davomida rial barqarorligini saqlab qoldi. Biroq, 2010-yildan beri Yaman Markaziy banki bir necha bor intervensiya qilishga majbur boʻldi, bu esa oltin-valyuta zaxiralarining jiddiy qisqarishiga olib keldi. 2013-yil oxirigacha Iqtisodiy razvedka guruhi Saudiya Arabistoni Yaman Markaziy bankiga 1 milliard dollar oʻtkazishi haqidagi xabarlarga qaramay, keyingi yillarda zaxiralar importning taxminan 1,3 oyiga kamayishini kutmoqda^[2]^[3].

Urush tufayli Yaman rialining kursi 1 AQSh dollari uchun 470 va 500 Yaman riali orasida oʻzgarib turdi.

Seriya 1994-2009
Rasm		Nominali (riallar)	O'lchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Tavsif		Chiqarilgan yillar
Old tomoni	Orqa tomon	Nominali (riallar)	O'lchamlari (mm)	Asosiy ranglar	Old tomoni	Orqa tomon	Chiqarilgan yillar
		50	158×75	zaytunrang	Maadkaribning bronza haykali	Shibam Xadhramaut	1994-yil
		100		binafsha	Qadimgi suv quvurlari, Aden	Sana	1993-yil
		100		qizil, binafsha	Ajdaho qoni, Sokotra	Qishloq xo'jaligi terassalari	2018-yil
		200		yashil	alebastr haykali	El Mukalla	1996-yil
		200		sariq	Zabid qal'asi	Peyzaj	2018-yil
		250	158×75	jigarrang ko'k	Al Solih masjidi	El Mukalla	2009-yil
		500	155×80	ko'k binafsha	Dar al-Hajar saroyi	Al-Muhdar masjidi	2001 2007 2018
		1000	156×83	yashil kulrang	Sulton Al-Katiriy saroyi	Bob al-Yaman darvozasi	1998-yil 2004-yil 2006-yil 2009-yil 2012-yil 2018-yil
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

Havolalar tahrir

Manbalar tahrir

↑ „Ghalib bin Awadh al-Qu'aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, The British-Yemeni Society“. 2015-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.
↑ BTI 2014- Yemen Country Report
↑ Ghalib bin Awadh al-Qu’aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, pub. by: The British-Yemeni Society

[1] „Ghalib bin Awadh al-Qu'aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, The British-Yemeni Society“. 2015-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.

[2] BTI 2014- Yemen Country Report

[3] Ghalib bin Awadh al-Qu’aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, pub. by: The British-Yemeni Society

[1]

[2]

[3]