Zilina
Zilina (slovak. Zilina, veng.: Zsolna, nemischa: Sillein , polyakcha: Żylina) — Slovakiyaning shimoli-gʻarbiy qismida, Kisutsy va Raychanka daryolarining Vah daryolarining qoʻshilishida joylashgan shahar. Zilinskiy viloyatining markazi. Aholisi qariyb 86 ming kishi.
Zilina Žilina | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 49°13′0″N 18°44′0″E / 49.21667°N 18.73333°E | |
| Mamlakat | Slovakiya |
| {{{mintaqa_turi}}} | Zilinskiy viloyati |
| Hukumat | |
| Mer | |
| Asos solingan | 1069 |
| Ilk eslatilishi | 1297 |
| Qachondan beri shahar | 1327 |
| Maydon | 80 km2 (31 kv mi) |
| Markazi balandligi | 342 m m |
| Aholisi | 82 704 kishi (2 020-yil may) |
| Zichligi | 1068 kishi/km2 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1, yozda UTC+2 |
| Pochta indeks(lar)i | 010 01 |
| Avtomobil kodi | ZA |
|
| |
Shaharda Zilina universiteti, mahalliy diqqatga sazovor joylardan, Budatinskiy qal’asi, Mariinskiy maydonining ansambli, koʻplab cherkovlar va saroylar mavjud.
Tarixi
tahrir
Viloyat V asrda slavyanlar tomonidan oʻzlashtirilgan. Zilina hududidagi birinchi slavyan aholi punkti IX asrga toʻgʻri keladi. Shahar birinchi marta 1297-yilda tilga olingan. 1327-yilda u shahar maqomini olgan.
XII asrning oxirida Zilina katta yongʻin natijasida yonib ketdi. Nemis mustamlakachilari shaharga oqib kelishdi va uni qayta qurishni boshladilar.
1381-yilda Vengriya qiroli slovaklarning shikoyatlariga javoban shaharga slovaklar va nemislarni navbatma-navbat shahar meriyasiga saylash qoidasini oʻrnatgan. Bu Slavisga imtiyozlar nomlangan.
Shahar XV asrda gullab-yashnagan. XVI-XVII asrlarda Zilina Vengriyadagi reformatsiya markazi boʻlgan va 1686-yilda shaharni qayta katoliklashtirish boshlangan.
XVIII asrda shaharda yongʻinlar va epidemiyalar sodir boʻlgani natijasida shahar katta zarar koʻrdi. XIX asrning ikkinchi yarmida shaharning ikkinchi gullab-yashnash davri boshlandi. Bu yerda koʻplab zavod va fabrikalar qurildi.
Ikkinchi Jahon urushi paytida shahar 1945-yil 30-aprelda Moraviya-Ostrava operatsiyasi paytida 4-Ukraina fronti qoʻshinlari tomonidan ozod qilindi. 138-oʻqotar diviziyasi polkovniki Vasilev V.E, 17-oʻqchi gvardiya korpusi general-leytenantiMedvedev N. V., 3-chi alohida Chexoslovakiya piyoda brigadasi polkovniki Selner Yaroslav, 1-Chexoslovakiya armiya korpusi brigada generali Klapalek Karel, 146-toʻp artilleriya brigadasi polkovniki Mironov V. F. ushbu operatsiyada qatnashishgan[1].
Bugungi kunda Zilina Slovakiyaning beshinchi yirik shahri, universitetlar shaharchasi (1953 -yildan). 1960-yilda Zilina universiteti tashkil etildi. Qadimiy shahar markazi 1990-yillarda qayta tiklangan. 2006-yilda Kia Motors Slovakiya avtomobil zavodi ish boshladi. 2008-yildan beri Zilinada kattalar uchun animatsion filmlarga bagʻishlangan Fest Ancha oʻtkaziladi.
Geografiya
tahrirZilina 49° shimoliy kenglik 18° sharqiy uzunlikda joylashgan. Shahar dengiz sathidan 345 m balandlikdagi togʻli hududda joylashgan.
Iqlimi
tahrirShahar iqlimi nam kontinental (Dfb) boʻlib, yozi issiq, qishi esa nisbatan sovuq. Eng koʻp yogʻingarchilik iyun oyida, eng kami esa fevralda toʻgʻri keladi. Iqlimli yoz taxminan 3 oy yaʼni iyundan avgustgacha davom etadi. Qishi esa dekabrdan fevralgacha. Eng uzun kun davomiyligi iyun-iyul oylarida (16 soat), eng qisqasi kun davomiyligi dekabrga (8 soat) toʻgʻri keladi.
Aholisi
tahrirZilina shahri aholisi[2]:
Zilina aholisi [3]
| |||||||
| Yil | Aholi | Yil | Aholi | Yil | Aholi | Yil | Aholi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1890 | 4100 | 1950 | 18000 | 1980 | 83000 | 2014 | 90 000 |
| 1900 | 5600 | 1961 | 32500 | 1991 | 83911 | 2017 | 103 325 |
| 1910 | 9200 | 1965 | 37000 | 2001 | 85400 | 2018 | 110 000 |
| 1921 | 12000 | 1970 | 41800 | 2011 | 81494 | 2019 | 114 500 |
| 1930 | 17500 | 1975 | 56000 | 2012 | 84360 | 2020 | 130 550 |
Transport tizimi
tahrirZilinada transportlar asosan avtobuslar va trolleybuslardan iborat. Trolleybus harakati 1994yildan yoʻlga qoʻyilgan.
Sport
tahrirSorgon-Ligada Zilina sharafini „Zilina“ futbol klubi himoya qiladi.
Eslatmalar
tahrir- ↑ „Освобождение городов. Чехословакия“. 2019-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 17-noyabr.
- ↑ „с сайта http://www.populstat.info“. 2013-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 14-may.
- ↑ „SLOVAKIA: городское население“. 2013-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 14-may.
Havolalar
tahrir- города Жилина
- 3D-карта города Жилина (slovatsk.)
- Фотогалерия города Жилина (slovatsk.)
- Военное кладбищe Красной армии в Жилине (slovatsk.)