Çobanoğulları bekligi
Çobanoğulları bekligi (usmonli turkcha: چوبان اوغللری, turkcha: Çobanoğulları) — 1211-yilda Hüsameddin Çoban tomonidan asos solingan va 1309-yilga qadar Onadoʻlida mavjud boʻlgan turk-islom bekligi.
| Çobanoğulları bekligi usmonli turkcha: چوبان اوغللری | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
 1308-yilda Kichik Osiyodagi bekliklar. * A Trapezund imperiyasi * B Vizantiya imperiyasi * D Kilikiya arman davlati * E Saljuqiylar imperiyasi * 1 Çobanoğulları bekligi * 2 Karamanoğulları bekligi * 3 İnancoğulları * 4 Sâhipataoğulları * 5 Pervâneoğulları * 6 Menteşeoğulları * 7 Eşrefoğulları * 8 Candaroğulları * 9 Karasioğulları * 10 Osmanoğulları * 11 Germiyanoğulları * 12 Hamidoğulları * 13 Saruhanoğulları * 14 Aydınoğulları | ||||
| Poytaxti | Kastamonu | |||
| Til(lar)i | Turk tili | |||
| Dini | Islom | |||
| Boshqaruv shakli | Mutlaq monarxiya | |||
| Sulola | Çobanoğulları | |||
| Bek | ||||
| - 1211—?(ilk) | Hüsameddin Çoban | |||
| - 1292—1309 (soʻngi) | Çobanoğlu Mahmud Bey | |||
| Tarix | ||||
| - 1211 | Hüsameddin Çoban beklikka asos soldi. | |||
| - 1309 | Candaroğulları bekligi tomonidan bosib olindi | |||
Beklikning asoschisi Hüsameddin Çoban Koʻniya sultonligi shohlari Qilich Arslon II, Kaykovus I va Alouddin kayqubodlarning xizmatidagi bir qoʻmondon boʻlgan.
Tarix tahrir
Beklikka aniq qaysi sanada asos solingani manbalarda turli xil berilgan. Ammo eng eski manbalarda, 1211-yilda Hüsameddin Çoban Kastamonuning beki sifatida yozib qoldirilgan[1]. Kaykovus I va Alouddin kayqubodlarning oʻrtasidagi taht urushlaridan soʻng imzolangan tinchlik shartnomasida Hüsameddin Çoban ham ishtirok etganligi maʼlum[2]. Kaykovus Idan soʻng taxtga chiqqan Alouddin kayqubodning taxt marosimida qatnashgan Onadoʻli beklarining orasida Hüsameddin ham borligi, shohga qiymatli hadyalar bergani manbalarda uchraydi[3].
1224-yilda Hüsameddin Çoban Qrimga harbiy safar uyushtirdi va Sudak shahrini qoʻlga kiritdi. Bu safardan soʻng, oʻsha yerda masjid qurdirdi va qipchoqlar xoni va rus knyazini oʻziga tobe qildi. Hüsameddin Çoban vafot etgandan soʻng taxtga oʻgʻli Alp Yürek chiqdi[4]. Alp Yürekning hukmronlik davri haqida manbalarda deyarli maʼlumotlar uchramaydi.
1280-yilda Alp Yürekdan soʻng taxtga Muzaffereddin Yavlak Arslan chiqdi. Davlatni Turkiya saljuqiylariga vassal sifatida boshqardi. Keyin Mesud II ning tahtga chiqishiga yordam berdi. 1292-yilda Mesud II ga isyon qilgan ukasi Rukniddin Qilich Arslon tarafidan oʻldirildi[5][6]. Muzaffereddin Yavlak Arslandan soʻng taxtga oʻgʻli Çobanoğlu Mahmud Bey chiqdi. Uning davrida Vizantiyaga qarshi bir necha kichik hujumlar uyushtirildi. Ammo 1309-yilda Candaroğlu Süleyman Bey qoʻshini bilan jangda oʻldirildi va Çobanoğulları bekligi Candaroğlu bekligiga qoʻshib olindi[7].
Çobanoğulları beklari tahrir
| № | Bek | Hukmdorlik yili | Izohlar |
|---|---|---|---|
| 1 | Hüsameddin Çoban | 1211-? | Arslon Yabgʻuning oʻgʻli Qutalmishning eng kuchli qoʻmondonlaridan biri. Qrimning Sudak shahrini bosib olib, qipchoq xoni va rus knyazini oʻziga tabe qilgan. |
| 2 | Alp Yürek | ?-1280 | Hukmronlik davri qisqa boʻlgan va muhim hodisalar roʻy bermagan. |
| 3 | Muzaffereddin Yavlak Arslan | 1280-1292 | Saljuqiylar taxt mojarolariga aralashgani bilan tanilgan. |
| 4 | Çobanoğlu Mahmud Bey | 1292-1309 | Ushbu beklikning toʻrtinchi va oxirgi beki. Süleyman Bey I tarafidan 1309-yilda oʻldirilgan. |
Manbalar tahrir
- ↑ "Çobanoğulları" (Türkçe). TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. 354-355 b. Archived on 4-aprel 2020-yil. Andoza:Citation error. https://islamansiklopedisi.org.tr/cobanogullari.
- ↑ Yücel, Yaşar. (1989). a.g.e, syf. 37.
- ↑ Ersan, Mehmet; Alican, Mustafa. (2014). a.g.e, syf. 84.
- ↑ A. C. S. Peacock, „The Saliūq Campaign against the Crimea and the Expansionist Policy of the Early Reign of’Alā' al-Dīn Kayqubād“ (Wayback Machine saytida 2016-03-06 sanasida arxivlangan), Journal of the Royal Asiatic Society, Third Series, 16 (2006), p. 140
- ↑ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 124.
- ↑ Stanford Shaw, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey (Cambridge: University Press, 1976), vol. 1 p. 12
- ↑ Ersan, Mehmet; Alican, Mustafa. (2014). a.g.e, syf. 88.
Adabiyotlar tahrir
- Григора Никифор. Римская история Никифора Григоры, начинающаяся со взятия Константинополя латинянами. Том 1, 1862.
- Джанов А.В. Походы сельджукских войск на Сугдак и в Киликию в правление. Ала ал-Дина Кайкубада I // Сугдейский сборник. — 2008. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр.
- Ибн Биби, Якубовский А. Ю. Рассказ Ибн-ал-Биби о походе малоазийских турок на Судак, половцев и русских в начале XIII в // Византийский временник / Якубовский А. Ю.. — 1927. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр.
- Albayrak M. Candaroğulları Beyliği’nin Kuruluşu ve Osmanlı Beyliği ile Münasebetlerine Dair Bir Değerlendirme // Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi. — 2018. — Vol. 4. — Andoza:Бсокр. — P. 73—100.
- Cahen Cl.. Pre-Ottoman Turkey: A General Survey of the Material and Spiritual Culture and History C. 1071-1330. Sidgwick & Jackson, 1968.
- Cahen Cl. Questions d'histoire de la province de Kastamonu au XIII e siecle(frans.) // Selçuklu Araştırmaları Dergisi. — 1971. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр.
- Günal Z. „Çobanoğulları Beyliği“,. Anadolu Beylikleri, İslam Tarihi ve Medeniyeti. Siyer Basim Yayin Dagitim San. Ve Tic. Ltd. Sti., 2018 — 141—152 bet. ISBN 9786052375495.
- Korobeinikov D.A. „The revolt in Kastamonu, c. 1291-1293.“,. Byzantinische Forschungen 27, 87-118., 2004 — 87—118. bet.
- Peirce, Leslie P.. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford: Oxford University Press, 1993. ISBN 0195086775, 9780195086775.
- Taneri A. Hüsameddin Çoban // Islam Ansiklopedisi. — 1998. — Andoza:Бсокр. — P. 513.
- Turan O.. Selçuklular Zamanında Türkiye. Ötüken Neşriyat A.Ş.. ISBN 978-605-155-233-0.
- Uzunçarşılı I.H. Gazi Orhan Bey Vakfiyesi // Belleten. — 1941. — Vol. V. — Andoza:Бсокр. — P. 277—288.
- Uzunçarşılı İsmail Hakkı. Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu devletleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1969 — 121—147 bet. ( at books.google.ru Error: unknown archive URL 20200622005642 sanasida arxivlangan)
- Yücel Y. Çobanoğulları // Islam Ansiklopedisi. — 1993. — Andoza:Бсокр. — P. 354—355.
- Zachari̇adou E. Pakhymeres’e Göre Kastamonu’da “Amourioi” Ailesi(turk.) // Tarih İncelemeleri Dergisi. — 2001. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 0257-4152.
- Zachari̇adou E. Pachymeres on the "Amounioi” of Kastamonu(ingl.) // Byzantine and Modern Greek Studies. — 1977. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 0257-4152.
- Yakupoğlu C., Musali N. Çobanoğulları Uc Beyliği dönemine ait Gideros Fetihnâmesi (683 / 1284) : çeviri ve değerlendirme(turk.) // Tarih Araştırmaları Dergisi. — 2018. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1015-1826.[sayt ishlamaydi]