Abdulloh ibn Umar
Abu Abdurrahmon Abdulloh ibn Umar ibn al-Xattob al-Qurayshiy, Ibn Umar (arabcha: أبو عبد الرحمن عبد الله بن عمر بن الخطاب القرشي - Makka, Saudiya Arabistoni) muhaddis va huquqshunos, Muhammadpaygʻambarning yosh sahobalaridan biri, ikkinchi adolatli xalifa Umar ibn al-Xattobning oʻgʻli va koʻplab hadis roviylaridan biri.
Biografiya tahrir
Ibn Umar 610-yilda Makkada tug'ilgan. Yoshligida u islomni qabul qildi va (hijrat) Madinaga[1] hijrat qildi.
Ibn Umar yoshligi sababli Badr va Uhud janglarida qatnashmagan. 18 yoshida «xandon jangida», keyin Mut, Tabuk janglarida va Makkani zabt etishda qatnashgan. Paygʻambar vafotlaridan keyin xalifalik siyosiy hayotida faol ishtirok etmadi. Shimoliy Afrikadagi bosqinchilik yurishlarida qatnashgan ( 648), Tabariston va Xuroson (651)[1].
Xalifa Usmonning fojiali vafotidan keyin Ibn Umar xalifalikka kelishdan bosh tortgan holda Ali ibn Abu Tolibni xalifa deb tan oldi[2]. Birinchi fitnada u betaraf bo'lib, har ikki tarafga qo'shilmadi, garchi uning hamdardligi Ali bilan bo'lsa ham. Muoviya hokimiyat tepasiga kelganidan keyin Konstantinopolni qamal qilishda qatnashdi. U Iroqdagi Umaviylar hokimi oʻzining shafqatsizligi bilan ajralib turgan al-Hajjojga qarshi chiqdi[1].
Abdulloh ibn Umar savodli va bilimli kishi edi.U Qur'on va uning tafsirini, Muhammad(s.a.v) payg'ambarning hadislarini mukammal bilgan. U islom qonunlarini yaxshi bilgan.[1].
693-yilda, haj paytida, yarador bo'ldi. Balki fitnachini al-Hajjoj[1] yuborgandir.
Oila tahrir
Ota-onalari: Umar ibn al-Xattob va Zaynab binti Madhun[3].
Uning ukasi va singlisi Hafsa va Abdurahmon edi. Uning oʻgay onasi Ummu Kulsum binti Jarvaldan tugʻilgan akalari Zayd va Ubaydulloh edi. Uning boshqa o'gay onasi Qurayba binti Abu Umayya bor edi, lekin uning farzandlari yo'q edi[4].
634-yilda otasi xalifa bo'lganidan keyin Ibn Umar Safiya binti Abu Ubaydga uylandi va undan oltita farzand ko'rdi: Abu Bakr, Abu Ubayda, Voqid, Umar, Hafsa va Saud[5].
Siyosiy manfaatlar tahrir
Ibn Umar Iroq, Fors va Misrdagi janglarda qatnashgan, biroq birinchi fuqarolar urushida betaraflikni saqlagan edi[6]. Hasan ibn Ali va Muoviya oʻrtasida tuzilgan sulh shartnomasidan soʻng, Abdulloh ibn Umar qolgan musulmonlar bilan birga Muoviya I 661-yilda xalifalikka kirishi uchun unga bay’at qilishga rozi boʻldilar.
680-yillardagi Ikkinchi Fitnada Ibn Umar Madinada boʻlganida Abdulloh ibn Zubayr va Ibn Abbos bilan birga Husayn ibn Aliga Makkani oʻzining tayanch nuqtasiga aylantirishni va Makkalik Yazid Iga qarshi jang qilishni maslahat beradilar. Husayn bu nasihatga amal qilmay, Kufani[7] tanladi.
O'lim tahrir
Abdulloh ibn Umar Makkada vafot etgan [6].
Meros tahrir
Abdulloh ibn Umar jami 2630 ta hadis rivoyat qilish bilan ikkinchi eng sermahsul hadis roviyi boʻlgan[6]. Uning gapida nihoyatda ehtiyotkor boʻlgani, koʻzlarida yosh bilan gapirgani aytilgan[6]. Undan: Hasan Basriy, Abulqosim Husayn ibn Horis, Hamza ibn Abdulloh ibn Umar(o’g’li), Hakam ibn Miyno, Zubayr ibn Arobiy, Zazon Abu Umar, Zayd ibn Jubayr va boshqalar hadis rivoyat qilgan.
U sunniy musulmonlar orasida ijobiy obro'ga ega. “U barcha musulmonlar orasida katta hurmat va ehtiromga ega boʻlishiga qaramay, xalifalikni himoya qilish uchun unga qayta-qayta taklif qilinganiga qaramay (u oʻjarlik bilan rad etdi), u partiyaviy kurashdan butunlay chetda turdi va butun dunyoda fidokorona, taqvodor hayot kechirdi. U betarafligi bilan mashhur”[6].
Eslatmalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Али-заде 2007.
- ↑ Ibn Qutayba al-Dīnawarī, al-Imāma wa al-Sīyāsa, vol. 1, p. 73.
- ↑ Muhammad ibn Saad. Kitab al-Tabaqat al-Kabir vol. 3. Translated by Bewley, A. (2013). The Companions of Badr. London: Ta-Ha Publisher
- ↑ Muhammad ibn Saad. Kitab al-Tabaqat al-Kabir vol. 3. Translated by Bewley, A. (2013). The Companions of Badr. London: Ta-Ha Publishers.
- ↑ Muhammad ibn Saad. Kitab al-Tabaqat al-Kabir vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). The Women of Madina. London: Ta-Ha Publishers.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Siddiqi, M. Z. (1961, 2006). Hadith Literature: Its Origin, Development, Special Features and Criticism. Kuala Lumpar: Islamic Book Trust.
- ↑ Balyuzi, H. M. (1976). Muhammad and the course of Islam, p. 193. Oxford: George Ronald.
Adabiyotlar tahrir
- Али-заде А. А. Абдуллах ибн Омар // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8. (CC BY-SA 3.0)
- ʿAbd Allāh b. ʿUmar b. al-K̲h̲aṭṭāb / Veccia Vaglieri, L. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed : [англ.] : in 12 vol. / ed. by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, B. Lewis, W. P. Heinrichs et al. — Leiden : E.J. Brill, 1960—2005. (платн.)