Afgʻoniston islom davlati (1992—2002)
Afgʻoniston Islom Davlati (pushtucha: دولت اسلامی افغانستان, Dawlat-i Islāmī-yi Afghānistan, dariycha: دا افغانستان اسلامی دولت, Da Afghanistan Islami Dowlat) — Afgʻoniston hududida 1992-yil apreldan 2001-yil dekabrigacha mavjud boʻlgan davlat.
| Afgʻoniston Islom Davlati pushtucha: دا افغانستان اسلامی دولت dariycha: دولت اسلامی افغانستان Tugatilgan | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Shiori «لا إله إلا الله محمد رسول الله» «Allohdan boshqa iloh yo‘q, Muhammad Allohning elchisidir» | |||||||||
| Madhiya «قلعه اسلام قلب اسیا» «Islom qalʼa, Osiyo yuragi» | |||||||||
.svg)
| |||||||||
| Poytaxti | Kobul | ||||||||
| Yirik shaharlari | Kobul, Mozori Sharif va Qandahor | ||||||||
| Til(lar)i | Pushtucha va Dariycha | ||||||||
| Dini | Islom | ||||||||
| Pul birligi | Afg‘oni | ||||||||
| Tarixiy davr | Sovuq urush va Terrorizmga qarshi kurashish | ||||||||
| Maydoni | 647 500 km² | ||||||||
| Aholisi | 22 000 000 kishi (2002-yil) | ||||||||
| Boshqaruv shakli | Islom Respublikasi | ||||||||
| Prezident | |||||||||
| - 1992-yil (vazifasini bajaruvchi) | Subhatulloh Mojaddadi | ||||||||
| - 1991—2001-yillar | Burhoniddin Rabboniy | ||||||||
| - 2001—2002-yillar (vazifasini bajaruvchi) | Hamid Karzay | ||||||||
| Bosh vazir | |||||||||
| - 1992-yil (Birinchisi) | Abdul Ko‘xistoniy | ||||||||
| - 1996—2001-yillar | Muhammad Rabboniy | ||||||||
| Tarix | |||||||||
| - Peshavor kelishuvi | 1992-yil 24-aprel | ||||||||
| - Tashkil topgan | 1992-yil 28-aprel | ||||||||
| - Tolibon Kobulni egallab olishi | 1996-yil 27-sentyabr | ||||||||
| - Shimoliy Alyans | 1996—2001-yillar | ||||||||
| - Amerika intervensiyasi | 2001-yil 7-oktyabr | ||||||||
| - Kobulni qaytarib olinishi | 2001-yil 7-oktyabr | ||||||||
| - 2002-yilgi Loya Jirg‘a | 2002-yil 11-iyun | ||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
.svg)
.png)
Tarixi
tahrirU Najibulloh xalq demokratik hukumati qulagandan keyin va Jihod Kengashi vakili boʻlgan afgʻon mujohidlari hokimiyatga kelganidan keyin fuqarolar urushi natijasida yuzaga kelgan davlat (Mujohidlarning oʻtish davri kengashi).
1992-yil 28-apreldan 28-iyungacha Afgʻoniston Islom Davlati prezidenti Sabhatulloh Mujaddiy edi. Keyinchalik oliy davlat lavozimini Burhoniddin Rabboniy egalladi.
1996-yil sentabrida Kobul davlati poytaxti, shuningdek, Afgʻoniston hududining katta qismi Tolibon tomonidan bosib olindi. Uning rahbarlari mamlakatda Afgʻoniston Islom Amirligini eʼlon qildilar, uning haqiqiy poytaxti Mulla Umarning qarorgohi - Qandahor shahri boʻlgan. Biroq mamlakat shimolidagi Shimoliy alyans kuchlariga rahbarlik qilgan Burhoniddin Rabboniy 2001-yil dekabrigacha xalqaro hamjamiyat tomonidan Afg‘oniston Islomiy Davlatining qonuniy prezidenti sifatida tan olindi. Xalqaro terrorizmda ayblangan Tolibon hukmronligi Shimoliy alyans qurolli kuchlarining AQSH qoʻshinlari tomonidan qoʻllab-quvvatlangan hujumi ostida tugadi (Afgʻonistondagi “Bardoshli erkinlik” operatsiyasi).
2001-yil 22-dekabrda Rabboniy AID prezidenti lavozimini tark etdi. Ayni paytda Afg‘oniston siyosiy arboblarining Bonn konferensiyasi yakunlariga ko‘ra, uning raisi Hamid Karzay boshchiligida Afg‘oniston Muvaqqat ma’muriyati tuzildi.