Ajman
Ajman (arabcha: عجمان, 'Aǧmān; arabchaning Forz koʻrfazi shevasi: عيمان ʿyman) Birlashgan Arab Amirliklaridagi Ajman amirligining poytaxti. BAAdagi Dubay, Abu-Dabi, Sharja va Al Ayndan keyin beshinchi yirik shahar . Fors koʻrfazi boʻyida joylashgan boʻlib, u hududda Sharjaning yirik amirligi tomonidan qamrab olingan.
Ajman عجمان | |
|---|---|
| Shahar | |
     Yuqoridan boshlab soat aylanishi boʻyicha: Ajmanning yuqoridan koʻrinishi, Kornisha masjidi, Ajman plyaji, Ajmandagi koʻcha, Ajman qalʼasi muzeyi | |
 Bayroq  Gerb | |
| 25°24′49″N 55°26′44″E / 25.41361°N 55.44556°E G OKoordinatalari: 25°24′49″N 55°26′44″E / 25.41361°N 55.44556°E G O | |
| Mamlakat | Birlashgan Arab Amirliklari |
| Amirlik | Ajman amirligi |
| Hukumat | |
| • Amir | Shayx Humaid bin Rashid Al Nuaimi III |
| Asos solingan | 1750 |
| Maydon | 148 km2 (57 mi²) |
| Aholisi (2017) |
490,035[1] |
Tarixi tahrir
Ajmandagi Al Bu Kharaiban Nuaimi hukmronligi 1816-yilda Shayx Rashid bin Humayd al-Nuaimi va uning ellik nafar izdoshlari qisqa toʻqnashuvda Al Bu Shamis Nuaimi qabilasining aʼzolaridan Ajmanning qirgʻoq boʻyidagi aholi punktini tortib olganlarida boshlangan[2]. 1816 yoki 1817-yillarda Ajman qal’asi nihoyat Rashidning izdoshlari qoʻliga oʻtdi va uning boshqaruvi qoʻshni Sharja va Ras al-Xaymaning qudratli shayxi Shayx Sulton bin Saqr al-Qosimiy tomonidan maʼqullandi[3].
1820-yil 8-yanvarda Ras al-Xayma ser W. G. Keyr boshchiligidagi ingliz qoʻshinlari tomonidan ishgʻol qilingach, Sulton bin Saqr 1820-yil 4-fevralda Birlashgan Qirollik bilan umumiy dengiz shartnomasini imzoladi, 15-martda Rashid bin Humayd[4] Falaya qal’asida ayni shakldagi shartnomani imzoladi.
1822-yilda Britaniyada oʻtkazilgan dengiz soʻrovi shuni koʻrsatdiki, Ajman qirgʻoqdagi eng yaxshi suv omborlaridan biriga ega boʻlib, u hukmdorning uyi boʻlgan yagona mustahkam binoga ega kichik shaharcha edi. Otashkesim sohiliga aylangan boshqa koʻplab qirgʻoq shaharlari singari, aholi mavsumga qarab harakatchan edi – marvarid ovlash mavsumida (aprel-sentyabr) u yerda „Mahamee“ qabilasining 1400 dan 1700 gacha erkaklari yashagan, ularning koʻplari xurmo mavsumida Al Buraymiga koʻchib ketishgan. Soʻrovda qayd etilishicha, Ajman hukmdori Rashid bin Ahmad oʻz hukmronligini Sharja amirligidan mustaqil deb hisoblagan, ammo Sharja Ajman ustidan hech qanday kuchga ega boʻlmasa ham, bu nuqtai nazarni toʻgʻri deb hisoblamagan[5]. Soʻrovda Ajman aholisi „asosan ashaddiy vahhobiylar“ ekanligi taʼkidlangan va bugungi kunda Sharja shahrining Fisht chekkasida joylashgan Ajman shahri qirgʻogʻida vayron boʻlgan Fasht qishlogʻi mavjudligi qayd etilgan.
1831-yilda Ajman shayxi Maskat imomidan Sharja amiri Sulton bin Saqr bilan Suharga qarshi qoʻshilish uchun fatvoni qabul qildi, ammo Sultonning magʻlubiyatidan soʻng Suhar uchun eʼlon qilindi[manba kerak]. U yoʻqligida Abu-Dabilik Bani Yasning bir qismi Ajman shahri va uning xurmozorlarini talon-taroj qildi[6]. Bunga javoban Ajman qoʻshinlari Suhar va Maskat shaharlarida „jasur vayronagarchilik“ qildilar. Sulton ibn Saqr oʻz „mavzusi“ ning xatti-harakatlarini qoplashni talab qilganda, Ajman ustidan hech qanday hokimiyatdan voz kechdi va 1832-yilda Sharqiy qirgʻoq shaharlariga bosqinlar uchun tovon olish uchun Britaniya dengiz kuchlari Ajmanga yuborildi[7]. Bir tomondan Sharja, Ajman va Dubay, ikkinchi tomondan Abu-Dabi oʻrtasidagi mojaroni tugatgan Ajman (boshqa tomonlar bilan birgalikda) 1835-yil dengiz shartnomasini oʻz-oʻzidan imzoladi[7].
1840-yilda al-hiralik Humayd bin Obeid bin Subt Bani Naim guruhi tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Ajmanga bostirib kirdi. Dastlab Humayd bin Rashidga yordam berishni istamagan boʻlsa-da, sharjalik Sulton bin Sugʻur oʻz oʻgʻli Sugʻurni yubordi, u dubaylik Maktum bilan birga bosqinchilarni quvib chiqardi va qasos sifatida Al-Hirani ishdan boʻshatdi.
1843-yilda Otashkesim shayxlari va Britaniya oʻrtasida navbatdagi dengiz shartnomasi imzolandi va keyin 1853-yil 4-mayda qirgʻoq shayxlari, shu jumladan Ajman tomonidan „Doimiy tinchlik shartnomasi“ tuzildi. Ushbu shartnomaning nusxasi Ajman muzeyida namoyish etiladi. 1892-yilgi navbatdagi shartnoma Otashkesim davlatlarini Britaniya bilan bogʻladi.
20-asrga kelib, JG Lorimerning Otashkesim davlatlari qirgʻoqlari boʻyicha oʻtkazgan soʻrovi Ajmanni 750 ga yaqin aholidan iborat kichik shaharcha ekanligini koʻrsatdi (taqqoslash uchun, Dubayning oʻsha paytdagi aholisi 10 000 dan ortiq edi)[8]. 1971-yil 2-dekabrda Ajman shayx Rashid bin Humayd al-Nuayimi boshchiligida Birlashgan Arab Amirliklariga qoʻshildi.
Aholi tahrir
Shaharda amirlik aholisining 90% dan ortigʻi istiqomat qiladi. Hudud toʻgʻridan-toʻgʻri Sharja shahriga sohil boʻylab janubi-gʻarbiy tomonda joylashgan boʻlib, u oʻz navbatida Dubayga tutash boʻlib, davomli shahar hududini tashkil qiladi.
Tijorati tahrir
Ajmanda Hukmdor idorasi, kompaniyalar, savdo bozorlari va 50 ga yaqin xalqaro va mahalliy chakana savdo doʻkonlari joylashgan. Quyidagi banklarning shaharda filiallari bor: Emirates NBD, Ajman Bank, Arab Bank PLC, Eron Soderot banki va Commercial Bank of Dubay. Ajman shuningdek, BAAdagi baliqchilik sanoati va dengiz mahsulotlarini import qiluvchilar/eksport qiluvchilarning uyidir. Savdo markazlariga Ajman China Mall va City Center Ajman kiradi.
Ajman erkin zonasi tahrir
1500 ta kompaniyani qabul qilish va yiliga 1000 dan ortiq kemalarga xizmat koʻrsatish quvvatiga ega Ajman porti va Ajman erkin zonasi amirlik iqtisodiyotiga katta hissa qoʻshmoqda. 65 dan ortiq mamlakatlarga eksport qilinadigan Erkin hudud kompaniyalari BAAning umumiy sanoat mahsulotining taxminan 20% ni tashkil qiladi, bu hududda 256 ga yaqin sanoat kompaniyalari faoliyat olib boradi[9].
Turizmi tahrir
Ajman 2007—2008-yillardagi moliyaviy inqiroz tufayli toʻxtab qolgan rivojlanishni davom ettirmoqda va yana oʻsish davrini boshdan kechirmoqda. Yillar davomida u chet el kompaniyalarining soʻnggi sarmoyalari hamda sayyohlik obyektlari, mehmonxonalar va savdo obyektlari oʻrnatish va taʼmirlash ishlari bilan nihoyatda oʻsdi. Amirlikda turistik diqqatga sazovor joylar tez surʼatlar bilan oʻsib bormoqda. Ular orasida Ajman plyaji, Ajman qalʼasida joylashgan Ajman muzeyi, Qizil qalʼa va Manamaning ichki anklavidagi muzey mavjud. Amirlikning eng yirik savdo markazi boʻlgan Ajman shahar markazi oʻzining noyob meʼmoriy tajribasi va turli xil doʻkonlar va qandolat mahsulotlari bilan diqqatga sazovordir.
Ajman kornishi oilalar uchun kechki va dam olish kunlari mashhur boʻlgan joy boʻlib, unda bir qator fast food shoxobchalari, qahvaxonalar va doʻkonlar mavjud. Bu yerda xorijliklari bilan mashhur boʻlgan „Outside Inn“ mehmonxonasi, shuningdek, bir qator mehmonxonalar, jumladan, Ramada, Ajman Palace, Ajman Hotel, Ajman Saray va Fairmont Ajman joylashgan.
Ajmanning yangi tashkil qilingan Al Zorah maydonida golf, bolalar oʻyin maydonchalari va baydarka kabi ochiq havoda oʻtkaziladigan koʻplab tadbirlarni oʻtkazsa boʻladi[10].
Transporti tahrir
Ajmanning tabiiy porti (yoki xor) shaharga kirib boradigan tabiiy daryo boʻyida joylashgan[11]. Ajmanda shuningdek, dunyodagi eng yirik kema ishlab chiqaruvchi firmalardan biri boʻlgan Arab Heavy Industries ham joylashgan[12][yaxshiroq manba kerak].
Xalqaro havo sayohatlari uchun Ajman aholisi bir necha kilometr uzoqlikdagi Sharja xalqaro aeroportidan ham foydalanishlari mumkin.
Universitetlari va kollejlari tahrir
- Ajman universiteti, 1988-yilda tashkil etilgan
- Ajman shahar universiteti kolleji (CUCA)
- Koʻrfaz tibbiyot universiteti
Taniqli kishilari tahrir
- Adel Al-Hosani (1989-yilda tugʻilgan), amirlik futbol darvozaboni
- Kulsum Bin Masud (1957-yilda tugʻilgan), amirlik jurnalisti, yozuvchi, shoir va tadbirkor ayol.
- Xalfan Muborak (1995-yilda tugʻilgan), amirlik futbolchisi
- Humayd bin Rashid Al Nuaimi (1931-yilda tugʻilgan), amirlikning hozirgi hukmdori
Ajman Stud tahrir
Ajman Stud – 2002-yilda Ajman Amirligi valiahd shahzodasi Ammar bin Humayd Al Nuaimi tomonidan tashkil etilgan ot xoʻjaligi. U Ajmanning asosiy shahridan 30 km uzoqlikda joylashgan. „Colt Gold“ unvonini 2016-yilda Gallardo J qoʻlga kiritdi, u yerda HH Ammar bin Humaid Al Nuaimi eng yaxshi naslchi va egasi sifatida tojga sazovor boʻldi[13].
Manbalar tahrir
- ↑ „190320BR_Ajman Statistic Report_V16_For Print“.
- ↑ Wilson, Graeme. Rashid: Portrait of a Ruler. UK: Media Prima, 2010 — 21 bet. ISBN 9789948152880.
- ↑ Wilson, Graeme. Rashid, portrait of a ruler, London, 2010 — 21 bet. ISBN 9789948152880. OCLC 843954755.
- ↑ General Maritime Treaty, 1820
- ↑ Schofield, R. Islands and Maritime Boundaries of the Gulf 1798–1960. UK: Archive Editions, 1990 — 543 bet. ISBN 9781852072759.
- ↑ Schofield, R. Islands and Maritime Boundaries of the Gulf 1798–1960. UK: Archive Editions, 1990 — 133 bet. ISBN 9781852072759.
- ↑ 7,0 7,1 Schofield, R. Islands and Maritime Boundaries of the Gulf 1798–1960. UK: Archive Editions, 1990 — 134–135 bet. ISBN 9781852072759.
- ↑ Lorimer, John G. Gazetteer of the Persian Gulf Oman & Central Arabia. Bombay: Government of India, 1908 — 1433–1451 bet.
- ↑ „Ajman Free Zone“. UAEFreeZones.com. Qaraldi: 2014-yil 30-noyabr.
- ↑ „Al Zorah Nature Reserve | Ajman“. ajman.travel. Qaraldi: 2019-yil 13-iyun.
- ↑ „About Ajman“. Ajman Free Zone Authority (2007-yil 2-iyun). 2007-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 16-fevral.
- ↑ „Ajman travel guide“ (en). www.world66.com. 2010-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 31-iyul.
- ↑ „Ajman Stud to compete in "Arabian Horse World Championships of the Mediterranean and Arab Countries" in France“. wam (2018-yil 22-iyun). Qaraldi: 2022-yil 28-noyabr.