Aqtoʻgʻay (tuman, Pavlodar viloyati)

Aqtoʻgʻay tumani — Pavlodar viloyatining shimoliy-gʻarbida joylashgan. Tumanning maʼmuriy markazi - Aqtoʻgʻay qishlogʻi viloyat markazidan 116 km masofada, Irtish daryosining soʻng qirgʻogʻida joylashgan.

Aqtoʻgʻay tumani
Ақтоғай ауданы

tuman
Tarkibida	Pavlodar viloyati
Maʼmuriy markazi	Aqtoʻgʻay
Asos solingan sanasi	1938-yil
Rasmiy tillar	qozoq
Aholi (2012)	14 030
Zichligi	1,43 kishi./km²
Millatlar tarkibi	Qozoqlar - 75% Ruslar - 13,48% Ukrainlar - 5% Olmonlar - 1,99% Tatarlar - 0,71% Beloruslar - 0,63% <
Dinlar tarkibi	musulmonlar
Maydoni	9,8 ming km²
Vaqt mintaqasi	UTC+6
Pochta indeksi	140200-140212
Avtomobil raqami kodi	S, 14
Xaritada

Geografiyasi

Tuman hududi 9,8 ming km². Shimolida Irtish tumani bilan, janubida — Aqsu va Ekibastuz shaharlarining oraliq hududlari bilan, gʻarbida — Oqmo'la va Shimoliy Qozogʻiston viloyatlari bilan, sharqida — Qashir va Pavlodar tumanlari bilan chegaradosh.

Iqlimi

Iqlimi keskin kontinental. Yanvar oyining oʻrtacha harorati −17°-18 °C, iyul oyiniki esa— +20°+21 °C. Yillik yogʻingarchilikning miqdori — 250-300 mm.

Aholisi

1999-yili tuman aholisi— 21,0 ming kisini, 2012-yil esa — 14,0 ming kishini tashkil qildi. Aholining oʻrtacha zichligi 1999-yil 1 km² 2,15 kishidan, 2012-yili esa 1,43 kishidan toʻgʻri keldi. Tuman aholisining milliy tarkibi (1-yanvar 2012-yil)

• qozoqlar — 10 580 kishi (75 %)
• ruslar — 1 892 kishi (13,48 %)
• ukrainlar — 702 adam (5 %)
• olmonlar — 279 adam (1,99 %)
• tatarlar — 99 adam (0,71 %)
• beloruslar — 88 adam (0,63 %)
• boshqalari — 390 adam (2,78 %)
• Umumiy— 14 030 adam (100,00 %)

Tarixi

1938-yili Kuybishev tumani nomi bilan tashkil topdi. Qozoq KSR Oliy Kengashining 1963-yil 2-yanvardagi Prezidiumi farmoniga binoan Krasnokutsk tumani deb nomi oʻzgartirildi. Qozogʻistonning Oliy Kengashining 1993-yilning 4-maydagi Prezidiumi Farmoni bilan Aqtoʻgʻay tumani boʻlib oʻzgartirildi. Qozogʻiston Respublikasi Oliy Kengashining farmoniga binoan 1993-yilning 7-oktyabrida Aqtoʻgʻay tumanining maʼmuriy markazi — Krasnokutsk qishlogʻiga Aqtoʻgʻay nomi berildi.

Hududiy boʻlinishi

Aqtoʻgʻay tumanining hududiy boʻlinishi tarixi 1938-yildan boshlanadi. Shu yili Pavlodar viloyati tarkibida Kuybishev tumani tashkil topdi, uning hududi 1963-yili yangidan tashkil topgan Krasnokutsk tumanining tarkibiga kirdi. Tuman tarkibida 13 ta qishloq mavjuv: Aqtoʻgʻay, Avelbay, Barlibay, Jalauli, Joʻlboʻldi, Qaraoʻba, Qoʻgʻali, Qoʻjamjar, Mutkenov, Prirechendі, Razumovskiy, Xarkovskiy, Shoʻlaqsoʻr.

Ijtimoiy soha

Taʼlim

2012-yili tumanda 2 ta maktabgacha mahkamalar roʻyxatdan oʻtgan. 2001—2002 oʻquv yilida 32 ta umumiy bilim beruvchi maktablari (4390 oʻquvchilar), shulardan 16 ta oʻrta maktab (3848 oʻquvch), ilar 7 ta asosiy maktablar (384 oʻquvchilar), 9 ta boshlangʻich maktablar (158 oʻquvchilar); shulardan 16 ta maktab qozoq tilida, 2 ta maktab rus tilida bilim beradi va 14 tasi qozoq va rus tillarida aralash maktablar, 2012-yili tumanda 30 ta oʻrta umumiy bilim beruvchi mahkamalari, 1 kasbiy litsey-maktab.i roʻyxatdan oʻtgan.

Tibbiyot

Tumanda Aqtoʻgʻay markaziy tuman kasalxonasi faoliyat yuritmoqda, bosh shifokori Marat Tursinuli Satabaev.

Taniqli shaxslar

Kengash Ittifoqining qahramoni — Serіkbay Mutkenov, Sotsialist Mehnat faxriylari — A. A. Axmedinova va Q. Qalenovalar shu tumandan chiqqan.